Demokratska partija socijalista (DPS) insistira da vlast parafira s opozicijom sporazum kojim bi bio uveden moratorijum na izmjene Ustava i Zakona o crnogorskom državljanstvu, zato što smatra da se o tome ne govori dovoljno precizno u Vladinoj platformi “Barometar 26”, koju ona nudi na potpis. S druge strane, iz Pokreta Evropa sad (PES) tvrde da DPS odbija taj dokument jer želi nastavak “identitetske kampanje”.
To su “Vijestima” nezvanično kazali iz najjačih stranaka opozicije i vlasti, odgovarajući na pitanja o tome zašto i jedini i drugi insistiraju na svom sporazumu, te šta može biti mjera kompromisa da bi postigli dogovor o rješavanju političke krize.
Premijer i šef PES-a Milojko Spajić i lideri DPS-a i Socijaldemokrata (SD) Danijel Živković i Damir Šehović , razgovarali su u ponedjeljak veče o mogućnostima za izlazak iz krize, izazvane dešavanjima u vezi sa Ustavnim sudom, odnosno odlukom parlamenta da bez obaveznog obavještenja Ustavnog suda, konstatuje sredinom decembra prošle godine Dragani Đuranović prestanak sudijske funkcije u tom sudskoj instituciji.
Domaćin susreta održanog u Podgorici, bio je šef Delagacije Evropske unije (EU) u Crnoj Gori Johan Satler . Na sastanku, kom je prisustvovalo i dvoje Spajićevih kolega iz PES-a, nije riješeno ključno sporno pitanje između vlasti i opozicije, pitanje sporazuma, koje treba da dobije epilog da bi se normalizovao rad Skupštine nakon isteka kazne opozicionim poslanicima koji su udaljeni iz plenarne sale. Prema saznanjima “Vijesti”, zakomplikovao se i raniji gotovo sklopljen dogovor da Venecijanska komisija da mišljenje o slučaju Đuranović, a koje bi svi prihvatili.
Izvor “Vijesti” iz DPS-a rekao je da oni insistiraju na potpisivanju sporazuma kojim bi bio uveden moratorijum na izmjene Ustava i Zakona o crnogorskom državljanstvu zato što se, kaže, o tome ne govori konkretno u “Barometru 26”, platformi o “zajedničkim obavezama za okončanje pregovora s EU”. Navodi da premijerova stranka insistira u tom dokumentu na “opštoj formulaciji” o identitetskim pitanjima, jer, tvrdi, strahuje od reakcije šefa parlamenta i Nove srpske demokratije (NSD) Andrije Mandića , koji zagovara promjene najvišeg pravnog akta u dijelu službenog jezika i propisa o državljanstvu kako bi se uvelo dvojno državljanstvo sa Srbijom.
Upitan da li je DPS-u dovoljna garancija to što Spajić tvrdi da PES ne bi glasao za takve izmjene ako bi ih Mandić predložio, sagovornik je odgovorio odrično.
“Ako Spajić ne može da potpiše sporazum (koji nudi DPS), ne može ni da garantuje da neće biti izmjena”, rekao je.
Na pitanje koji je ustupak DPS spreman da napravi da bi došlo do dogovora s premijerom, izvor je kazao da su oni takav potez već povukli, nudeći da se vrate u parlament i omoguće njegov rad u potpunosti odmah po slanju zahtjeva za mišljenje Venecijanskoj komisiji, dok su ranije predlagali da zakonodavni dom radi samo djelimično dok ne stigne nalaz “venecijanaca”, odnosno – da Skupština samo odlučuje o budžetu i pratećim propisima.
Većina opozicionih poslanika ne može da prisustvuje plenarnim sjednicama jer im je Mandić početkom februara izrekao mjeru udaljena zbog onemogućavanja održavanja sjednice na kojoj je trebalo da se odlučuje o budžetu (koji je, na kraju, usvojen). Opozicija je opstruirala rad Skupštine zbog toga što vladajuća većina nije uvažila njihov zahtjev da se ponište zaključak Ustavnog odbora i Mandićeva konstatacija da je Dragani Đuranović prestala funkcija jer je ispunila uslove za penziju shodno Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju. Opozicija tvrdi da su Ustavni odbor i Mandić preuzeli nadležnosti Ustavnog suda.
Sagovornik iz DPS-a poručuje da misli da će s PES-om uspjeti da se dogovore o obraćanju Venecijanskoj komisiji, ali da je pitanje sporazuma otvoreno.
“Dogovor nije ni preblizu, ni predaleko. Ali, ovo su samo početne pozicije”, dodao je.
S druge strane, izvor “Vijesti” iz PES-a kazao je da je sve ono što DPS zahtijeva ponuđeno u “Barometru 26”, te da pretpostavlja da najjača opoziciona stranka pokušava da u susret izborima u Nikšiću i Herceg Novom, izdejstvuje da vladajuća većina potpiše njihov dokument.
“Naš utisak je da DPS odbija ‘Barometar 26’ jer ne želi da se polarizujuća pitanja stave po strani, već želi konstantnu identitetsku kampanju”, ocijenio je taj sagovornik.
U tom dokumentu, koji je Vlada usvojila početkom decembra prošle godine, piše da se svi potpisnici obavezuju da podrže ispunjavanje obaveza iz “evropske agende”, da promovišu “političku atmosferu dijaloga, saradnje i kompromisa”, da ostave “polarizujuća pitanja” (“identitetske teme i druga pitanja koja mogu izazvati etničke ili vjerske tenzije ili destabilizovati nacionalnu bezbjednost Crne Gore”) “posebnom mehanizmu razrješenja tih pitanja”, koji uključuje radne grupe, kao i skupštinske odbore gdje će se date teme obrađivati uz ekspertsku podršku akademske zajednice…
Međutim, Spajić taj dokument nije ponudio na potpis nikome, a neki konstituenti izvršne vlasti poručivali su da ga neće parafirati. Mandić je jednom prilikom u parlamentu indirektno poručio da ni on to ne bi učinio.
“Na kraj vaše pameti da mi bude ovo što je ponudio premijer Spajić – da određene zakone, za koje je Ustavom propisano da se mijenjaju uz saglasnost i volju parlamentarne većine, da želim i da tražim da to treba da bude uređeno konsenzusom…”, izjavio je na sjednici zakonodavnog doma.
U koalicionom sporazumu o vlasti, čiji je potpisnik i Mandićev NSD, sadržan je dio Vladine platforme. U njemu se zagovaraju podrška EU integracijama, jačanje regionalne saradnje, izostanak podrške aktima koji unose tenzije u društvu…
Pravnik i bivši ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović , ocijenio je da je ono što piše u “Barometru 26” i ono što nudi DPS “suštinski isto”, te da stoga ne vidi objektivan razlog da ne dođe do kompromisa dviju strana.
On je naveo da ostaje da se vidi da li će prevladati “parcijalni interesi”, dodajući da javni interes nesporno jeste da se politički proces vrati u “normalu” i energija “fokusira na zatvaranje pregovaračkih poglavlja”. To tako vidi, kako je rekao, ogromna većina građana Crne Gore.
“Hoće li razlike u tehnici prevladati javni interes? Mjera kompromisa je da polarizujuća pitanja ostavimo po strani i da se okrenemo onome što je zajedničko. Koliko shvatam, ‘Barometar’ nudi isto što i predlog DPS-a, samo je jezički drugačije formulisan i olakšava poziciju Spajića…”, podvukao je Sekulović.
On je ocijenio da je dobro što je došlo do sastanka predstavnika vlasti i opozicije, iako bi, kaže, bilo poželjnije da nije bio potreban “spoljni” posrednik.
“Svakako dobre usluge koje je ponudila EU znak su da se na nas ozbiljno računa. Drugo, mislim da se radi o političkoj taktici, gdje bi se postizanje dogovora prikazalo kao dominantna ‘pobjeda’ jedne strane. Ovo može da potraje, posebno imajući u vidu blizinu nikšćkih izbora”, saopštio je sagovornik.
Iz DPS, Evropskog saveza (čiji je SD dio) i Hrvatske građanske inicijative, saopštili su juče da je na sastanku čiji je domaćin bio Satler, ponovljen ranije izrečeni stav “o spremnosti opozicije da potpiše sporazum kojim bi se riješila duboka politička i institucionalna višemjesečna kriza…”
Tim dokumentom bi se, tvrde, garantovalo da bez postizanja konsenzusa neće biti predlagana rješenja “koja dijele javnost”, poput izmjena Ustava i Zakona o crnogorskom državljanstvu. Sporazum bi, dodaju, podrazumijevao zajedničko definisanje konkretnog pitanja koje će biti upućeno Venecijanskoj komisiji, uz obavezivanje svih strana da postupe u skladu s dobijenim mišljenjem.
“U slučaju potpisivanja sporazuma, opozicija bi se vratila redovnom režimu rada u Skupštini…”, saopšteno je.
Spajiću je, kako su “Vijesti” objavile juče, predlog o traženju mišljenja “venecijanaca” navodno bio prihvatljiv na sastanku sa Živkovićem i Šehovićem, ali je premijer rekao da mu je zbog “svojih talibana za vladavinu prava” sporno što je u međuvremenu Đuranović tužila Skupštinu sudu (zbog diskriminacije), pa ne bi bilo dobro da se degradiraju domaći sudovi.
“Klubu PES-a je prihvatljiva Venecijanska komisija, ali tako da ne ugrozimo dignitet domaćeg sudstva koje je upravo konsultovano po istom pitanju od strane potencijalno oštećene strane (Đuranović). U biti, Venecijanska komisija ne želi da se uključuje u postupke koji su već pred domaćim sudovima”, rekao je “Vijestima” učesnik sastanka iz vlasti.
Potpredsjednik Savjeta za demokratske izbore Venecijanske komisije i profesor na Fakultetu političkih nauka u Podgorici Srđan Darmanović, rekao je juče “Vijestima” da se mišljenje “venecijanaca” može tražiti nezavisno od faza u kojima se nalazi unutrašnji politički ili pravni proces.
On je pojasnio da Komisija nije međunarodna sudska instanca, nego ekspertsko tijelo Savjeta Evrope, i da ne donosi obavezujuće presude, nego samo daje mišljenja na zahtjev država ili na zahtjev Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope.
Izvori “Vijesti” sa sastanka rekli su da je šef Delegacije EU preuzeo obavezu da se kod “venecijanaca” raspita kad bi mogli da daju mišljenje, i o čemu bi ono moglo biti, a da se ne remeti rad domaćih sudova.
Izvor “Vijesti” iz PES-a rekao je i da bi na prvoj sjednici redovnog proljećnjeg zasjedanja (koje počinje prvog radnog dana u martu), a koja bi trebalo da se održi sljedeće sedmice, parlamentarci najvjerovatnije trebalo da raspravljaju o rekonstrukciji Vlade, odnosno o spajanju ministarstva energetike i rudarstva, nafte i gasa, te formiranju ministarstva javnih radova.
Za ministra “spojenih” resora trebalo bi da bude izabran Admir Šahmanović, koji trenutno upravlja Ministarstvom rudarstva, nafte i gasa.
Pozicija ministra energetike upražnjena je od kraja decembra, kad je Saša Mujović izabran za gradonačelnika Podgorice. Spajanje resora dolazi sedam mjeseci nakon što su rudarstvo, nafta i gas, koji su činili direktorat u okviru Ministarstva energetike, izdvojeni iz njega, u okviru posljednje rekonstrukcije Vlade, u julu prošle godine.
Za ministarku javnih radova, Spajić je Skupštini predložio Majdu Adžović, sadašnju državnu sekretarku u Ministarstvu prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine.
