Na Kosovu se u nedjelju održavaju parlamentarni izbori, u trenutku kada postoji šansa da učvrsti političku stabilnost i proaktivno oblikuje odnose sa Srbijom i drugim međunarodnim partnerima, ali i uz neizvjesnost oko budućeg angažmana SAD u regionu, piše danas njemačka Fondacija Fridrih Nauman.
Fondacija, bliska liberalnoj partiji FDP i dio Evropskog pokreta u Njemačkoj, piše da su kao sila zaštitnica i dio međunarodnih snaga Kfor, SAD na Kosovu „nezamjenjive, ali da su pojedini važni saradnici Donalda Trampa sugerisali da baš i ne gaje simpatije za kosovsku stvar“.
Na izborima 2021. godine je ljevičarsko-populistički pokret Samoopredjeljenje premijera Aljbina Kurtija odnio ubjedljivu pobjedu sa 50,3 odsto glasova, piše Fondacija Fridrih Nauman.
Konstatuje se da je od tada Kurtijeva vlada sprovela različite mjere koje su uzburkale i domaću i međunarodnu javnost, i da je „međunarodna zajednica oštro kritikovala jednostrano, prinudno zatvaranje srpskih institucija, jer je normalizaciju odnosa dvije zemlje trebalo postići dijalogom, a ne pritiskom“.
„Te su mjere, međutim, povećale popularnost premijera Kurtija u zemlji“, piše Fondacija.
Izbori su deveti od osamostaljenja Kosova 2008. godine i prvi od 2010. koji se održavaju u redovnom terminu, jer je Kurtijeva vlada prva koja je uspjela da izdrži cijeli mandat.
Glasa se za 120 mandata u Skupštini Kosova, od kojih je deset rezervisano za srpsku, a deset za ostale manjine na Kosovu. Učestvovaće 28 izbornih lista sa ukupno 1.280 kandidata.
Fondacija podsjeća da Kosovo, sa svojih manje od dva miliona stanovnika, ima vrlo mlado biračko tijelo, pa je samo od izbora 2021. godine 150.000 građana Kosova steklo pravo glasa. Među mladima uzrasta 18 do 21 godine bilježi se i najveći odziv na izbore, i to prema podacima izborne komisije čak 57 odsto.
U analizi se ocjenjuje da bi jezičak na vagi na izborima mogla da bude kosovska dijaspora, koja čini približno pet do deset odsto biračkog tijela i može značajno da utiče na ishod izbora.
Fondacija piše da ankete pokazuju da Kurtijevo Samoopredjeljenje i dalje može da računa sa 45 do 50 odsto glasova. Demokratska partija Kosova, koja pripada liberalnoj evropskoj partiji ALDE, mogla bi da osvoji 17 do 20 odsto glasova, dok bi konzervativni Demokratski savez Kosova (LDK) mogao da osvoji 15 odsto.
„Smjena straže sa stoga ne može očekivati, ali postoji mogućnost da Samoopredjeljenje, koje je do sada vladalo samo, bude primorano da sklapa koalicije“, piše Fondacija Fridrih Nauman.
Atlantski centar ocjenjuje da je Aljbin Kurti hrabra, ali i polarizujuća ličnost, i da ga kao reformistu hvale oni željni brzih promjena, a kritikuju drugi koji smatraju da njegova politika potkopava progres na putu stvaranja dobrih regionalnih odnosa.
„Za mnoge on je simbol nade i progresa, a za druge, njegovi tvrdokorni stavovi, posebno u pogledu unutrašnjih reformi, podižu crvenu zastavu za uzbunu. I dok birači kreću na birališta, Kurtijevo liderstvo i njegova vizija ostaju u centru političke debate na Kosovu, i nameću pitanja o putu napretka za zemlju“, piše Evropski centar Atlantskog savjeta.
„Budućnost Kosova odsudno zavisi od njegove integracije u evro-atlantske institucije, uporedo sa izborom nove Evropskem komisije i šansama koje izbor novoimenovog specijalnog izaslanika (EU Petera Sorensena) pruža za normalizaciju dijaloga Kosova i Srbije. Uz do, potencijalna promjena prioriteta nove administracije SAD dodaje još jedan sloj neizvesnosti“, ocenjuje Atlantski savjet.
Savjet ocjenjuje da će odnosi Kosova sa SAD, kako se ono bude kretalo u promjenjivom globalnom prostoru, igrati ključnu ulogu u oblikovanju budućnosti zemlje, a i da put Kosova u EU zavisi od ishoda ovih izbora.
„Ako Kurti obezbijedi novi većinski mandat, zemlja bi mogla da se suoči sa još intenzivnijom politikom igranja sa vatrom na relaciji Kosovo-EU, posebno ako predsjednik SAD Donald Tramp napusti tradicionalnu američku podršku, a Brisel ostane podijeljen oko proširenja“ EU, piše Atlantski savjet.
„Ako Samooprdjeljenje bude primorano da vlada u koaliciji sa Demokratskom partijom Kosova (PDK) ili Demokratskim savezom Kosova (LDK), postoji izvjesna nada da bi Kurtijeva retorika mogla da postane umjerenija, što bi vodilo većoj otvorenosti za dijalog sa regionalnim i međunarodnim partnerima“, piše Atlantski savjet.
„Istovremeno velika koalicija PDK i LDK bez Samoopredjeljenja imala bi za posljedicu nepredvidljiv program i nestabilan mandat. Sa širokom podrškom koju Kurti ima, on bi kao opozcija bio noćna mora za premijera iz PDK ili LDK, nalik položaju nekih vlada u Evropi, na primjer Francuske, Španije ili potencijalno Njemačke, gdje se raznorodne političke alijanse bore da sačuvaju zajedništvo, nekada i nauštrb efikasnog vođenja politike“, zaključuje Atlantski savjet.
