U cilju stvaranja adekvatnog pravnog okvira za dodatnu afirmaciju samostalnosti lokalnih samouprava, njihovog finansijskog jačanja i zaštite, kao i unapređenja uslova za njihov održivi razvoj, generalna sekretarka Zajednice opština Crne Gore (ZOCG) Mišela Manojlović dostavila je Ministarstvu javne uprave niz predloga i sugestija na Nacrt Zakona o lokalnoj samoupravi, koji bio na javnoj raspravi tokom prethodnog mjeseca. Ona je naglasila da cijeni napore Ministarstva koje je u opsežnoj javnoj raspravi uključilo i saslušalo opštine, Zajednicu i sve zaintesovane strane, i izrazila uvjerenje da će dostavljene primjedbe biti s pažnjom razmotrene.
– Imajući u vidu da je riječ o sistemskom zakonu koji pretenduje da prilično radikalno izmijeni sistem lokalne samouprave, a polazeći od nalaza i preporuka Analize funkcionisanja lokalne samouprave u CG, smatramo neophodnim da se bez odlaganja i veoma detaljno analiziraju njegove finansijske implikacije i da se pristupi izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave, Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore, Zakona o Glavnom gradu, Zakona o Prijestonici, posebnih zakona koji regulišu decentralizovane nadležnosti i donošenju posebnog Zakona o lokalnim službenicima i namještenicima. Sugerišemo, takođe, da se u najkraćem roku evidentiraju brojni lex specialisi koji regulišu prava i obaveze opština, ali ne i gradova, te da se sagleda potreba njihovog usaglašavanja i utvrde prioriteti Programom rada Vlade za 2025. godinu – navela je Manojlović, posebno naglašavajući da je Nacrt neophodno usaglasiti sa Ustavom u jednom broju odredbi.
Pored načelnih, izjašnjenje sadrži 60 pojedinačnih primjedbi na članove Nacrta zakona.
Manojlović predlaže modalitet kojim bi se utvrdila mnogo veća obaveznost procesa konsultacije centralne sa lokalnim vlastima, odnosno povećao uticaj opština na zakonska rješenja koja su od najdirektnijeg uticaja na njihovo funkcionisanje i održivost. Treba propisati obavezu, kako se predlaže, da se sva takva zakonska rješenja i analize dostavljaju na saglasnost većine opština u roku od najmanje 15 dana.
– Sugerišemo da se propiše obaveza Vlade da obrazuje stalno radno tijelo, sastavljeno od eksperata iz oblasti ustavnog prava, upravnog prava, zakonodavstva, finansija i drugih oblasti, a koje će posredovati u slučaju neusaglašenih stavova centralnih i lokalnih vlasti po pojedinim pitanjima značajnim za lokalnu samoupravu – stoji u izjašnjenju.
Nacrtom zakona predviđa se novi oblik lokalne samouprave – grad, a sugestija ZOCG je da da broj stanovnika ne bude uslov da opština postane grad, već da to budu administrativni kapaciteti za ostvarivanje funkcije grada i izdašan i stabilan budžet. Ocjenjuje se i da je neustavna odredba po kojoj Ministarstvo određuje status grada, pa se predlaže njeno brisanje.
Manojlović sugeriše i brisanje odredbe po kojoj bi Vlada donosila odluku o skraćenju mandata SO ako ne izabere predsjednika opštine u propisanom roku, jer bi to bilo suprotno Ustavu Crne Gore koji propisuje da Vlada to može uraditi samo ako SO u vremenu dužem od šest mjeseci ne vrši svoje nadležnosti.
Ocjena je i da službenički odnosi na lokalnom nivou ne mogu biti dio sistema lokalne samouprave, kao što nisu ni na centralnom nivou dio sistema državne uprave, već da ih treba regulisati posebnim zakonom.
Manojlović upozorava da se predloženom odredbom da predsjednik opštine vrši upravni nadzor nad radom organa i službi lokalne uprave i javnih službi urušava kompletan sistem lokalne uprave.
– Ako se pođe od zakonske definicije upravnog nadzora, jasno je da bi se na predsjednika opštine ovom odredbom prenijelo ovlašćenje za odlučivanje po žalbama na prvostepena rješenja, koje sada ima glavni administrator kao i ovlašćenje za inspekcijski nadzor, što, nadamo se, nije intencija obrađivača zakona – navodi se u jednoj od primjedbi.
Upozorava se i da ne bi trebalo isključiti pravo grada da, kao i opština, finansira sopstvene poslove iz Egalizacionog fonda.
Zajednica opština sugeriše da se prelaznim odredbama Zakona obezbijedi kontinuitet funkcionisanja lokalnih samouprava nakon promjene oblika iz opštine u grad.
Izjašnjenja na Nacrt zakona o lokalnoj samoupravi neke opštine su Ministarstvu dostavile direktno, a njih će dodatno sagledati i Odbor za razvoj lokalne samouprave Zajednice opština.
Ministarstvo nema kapacitet da stavlja van snage opšte i pojedinačne akte SO
Jedna od primjedbi ZOCG je da Ministarstvo nema kapacitet da stavlja van snage opšte i pojedinačne akte koje donese skupština opštine na sjednici koja je zakazana i održana suprotno zakonu. Sugestija je da se ovo pitanje uredi tako da Vlada može samo, na predlog Ministarstva, da obustavi od izvršenja opšte akte i podnese inicijativu Ustavnom sudu za ocjenu njihove ustavnosti i zakonitosti.
Sa nadležnošću za urbanu mobilnost lakše do sredstava iz bespovratnih fondova
ZOCG predlaže se da se utvrdi nadležnost opštine da donosi lokalna planska dokumenta pod uslovima i na način propisan posebnim zakonom kojim se uređuje planiranje prostora, imajući u vidu da taj zakon tek treba da bude usvojen. Dodatno, predlog je da se propiše nadležnost opština za stvaranje uslova za održivu urbanu mobilnost radi lakšeg povlačenja sredstava iz bespovratnih fondova.
Preispitati limitiranje gornje granice broja stanovnika MZ
U izjašnjenju ZOCG se ukazuje da treba preispitati limitiranu gornju granicu u broju stanovnika koji može imati jedna mjesna zajednica. Ocjenjuje se da je nejasan cilj i razlog iz koga je izvršena ova izmjena koja stvara ogromne obaveze opštinama u pogledu osnivanja novih mjesnih zajednica. Sugestija je i da se poglavlje o mjesnim zajednicama dodatno razradi propisivanjem izbora svjeta i predsjednika MZ, organa sprovođenja izbora u MZ, itd.
