Naučnici su otkrili da masivni podvodni talasi, izazvani otapanjem ledenih brežuljaka, tajno ubrzavaju topljenje glečera na Grenlandu.
Istraživači na Grenlandu koristili su optički kabl dug 10 kilometara da bi pratili kako otpadanje ledenog brega izaziva strujanje u toploj morskoj vodi. Usljed razlika u temperaturama nastaje površinski cunami, a jaki, skriveni podvodni talasi intenziviraju topljenje na licu glečera. Zbog ovakvog mešanja voda gubitak leda postaje sve brži, a lednici su, usled porasta temperatura, sve krhkiji.
Kako se tope glečeri – mjerenja talasa pomoću optičkog kabla na morskom dnu
Otapanje ledenog brega nastaje kada se veliki komadi leda odvoje od prednjeg dela glečera i padnu u okean. Ovaj prirodni proces predstavlja glavni uzročnik brzog gubitka leda grenlandskog ledenog pokrivača.
Međunarodni tim istraživača sa Univerziteta u Cirihu i Univerziteta u Vašingtonu prvi put je koristio tehnologiju optičkih vlakana kako bi pratio uticaj otapanja leda i kretanja oslobođenih komada koji dovode do miješanja vode otopljenog lednika sa toplijom morskom vodom koja se nalazi ispod površine.
„Toplija voda povećava eroziju izazvanu morskom vodom i nagriza bazu vertikalnog zida leda na ivici glečera. Zbog toga se lednici brže lome, a glečeri brže gube svoju masu“, rekao je Andreas Vijeli, profesor na Odeljenju za geografiju Univerziteta u Cirihu i koautor istraživanja, koji vodi klaster pod nazivom „Kriosfera“ u okviru jednog od međunarodnih projekata „Zeleni fjord“ (Green Fjord) u južnom Grenlandu.
Rezultati merenja i uzroci lomova glečera
Tokom projekta istraživački tim sproveo je detaljnu terensku kampanju radi proučavanja ponašanja odlamanja lednika. Tom prilikom postavljen je optički kabl dug deset kilometara na morsko dno, preko fjorda ispred glečera Ekalorutsit Kangilit Sermijat (Eqalorutsit Kangilliit Sermiat).
Prema podacima koje je tim istraživača dobio na osnovu akustičkog očitavanja sitnih vibracija zabeleženih duž kabla, bilo je moguće formirati sliku o tome na koji način dolazi do pucanja leda i kako talasi doprinose tom procesu. Bilo je moguće i izmjeriti tipove talasa koji se generišu nakon odvajanja ledenih bregova“, istakao je Dominik Gref, vodeći autor studije sa Univerziteta u Cirihu.
Kada se ledeni breg sruši u vodu, površinski talasi, koje naučnici nazivaju cunamijima, preplave fjord i izazovu miješanje vode iz gornjih i donjih slojeva, čime se miješaju i različite temperature vode.
Pošto je morska voda u grenlandskim fjordovima toplija i gušća od otopljene vode, ona tone ka dubljim slojevima.
Tim je takođe detektovao još jednu vrstu talasa koji nastavlja da se kreće između slojeva različite gustine dugo nakon što se površina smiri. Ovi unutrašnji podvodni talasi, koji mogu dostići visine uporedive sa neboderima, ne mogu se videti sa površine, ali nastavljaju da mešaju vodu tokom dužih perioda. Na taj način topla voda ovim kretanjima povećava eroziju na samoj ivici glečera i podstiče dalje topljenje leda.
„Optički kabl pomogao je naučnicima da dođu do validnih rezultata i da izmjere neverovatan efekat odlamanja lednika, što ranije nije bilo moguće. Cijeli naš sistem na Zemlji delimično zavisi od ovog ledenog pokrivača. To je osjetljiv sistem koji bi mogao da doživi kolaps ako temperature nastave da rastu u bliskoj budućnosti“, zaključio je Dominik Gref, vodeći autor studije sa Univerziteta u Cirihu.
