U prvom kvartalu ove godine crnogorski budžet bilježi deficit od pet miliona evra i pored povećanih prihoda, izvoz je smanjen 31,2 odsto, smanjene su i investicije zbog slabijih ulaganja u nekretnine, turista je 19,1 odsto manje, više je zaposlenih, a rasle su i zarade, pokazuju podaci Mjesečnog makroekonomskog izvještaja za april Direktorata za makroekonomske i fiskalne analize i projekcije Ministarstva finansija.
Deficit u budžetu, prihodi viši
U prva tri mjeseca ove godine ostvaren je budžetski deficit u iznosu od 4,9 miliona evra ili 0,1 odsto BDP-a.
Prihodi budžeta u prvom kvartalu 2024, kako su naveli iz Ministarstva, iznosili su 578,5 miliona evra ili 8,2 odsto procijenjenog BDP-a. Kako su objasnili, u odnosu na plan, ostvareni prihodi veći su za 45,6 miliona eura ili 8,6 odsto, dok su na godišnjem nivou veći za 36 miliona evra ili 6,6 odsto.
“Izuzimajući jednokratne prihode, u odnosu na prvi kvartal 2023, prihodi su veći 99,8 miliona eura ili 21 odsto”, stoji u dokumentu. penosi RTCG.
Izdaci budžeta u periodu januar – mart 2024, iznosili su 583,4 miliona evra ili 8,3 odsto procijenjenog BDP-a i u odnosu na planirane manji su za 72,1 milion evra (-11,8 odsto).
“U odnosu na isti period 2023, izdaci su veći za 104,2 miliona evra (21,7 odsto)”, navode iz Ministarstva finansija.
Rast izdataka kako objašnjavaju iz ministarstva, u najvećoj mjeri uslovljen je rastom izdvajanja za isplatu prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja.
“Primarno, usljed povećanja minimalne penzije i rasta izdvajanja za bruto zarade (usvajanja granskih kolektivnih ugovora kojima su povećane zarade zaposlenih u javnom sektoru u 2023)”, naveli su.
Pao izvoz struje i aluminijuma, manje i investicija
U prvom kvartalu tekuće godine bilježi se i pad spoljnotgovinske razmjene i to 3,4 odsto u odnosu na isti period 2023. godine. To je, kako se navodi u izvještaju, uzrokovano najprije padom izvoza električne energije i aluminijuma.
“Izvoz u vrijednosti od 150,8 miliona evra je smanjen za 31,2 odsto, generisan padom izvoza električne energije (-79 odsto) i aluminijuma (-53,2 odsto) u odnosu na prvi kvartal 2023. Pokrivenost uvoza izvozom roba iznosi 17,6 odsto i manja je u odnosu na isti period 2023, kada je iznosila 26,5 odsto. Uvoz roba u vrijednosti od 858,8 miliona eura bilježi rast, sporijom dinamikom (3,9 odsto), uglavnom zbog manjeg uvoza proizvoda metalske industrije, uz dalji rast uvoza namijenjenog ličnoj potrošnji. U strukturi uvoza, najviše su zastupljene mašine i transportni uređaji 220,5 miliona evra (rast 11,2 odsto) i prehrambeni proizvodi 158,6 miliona evra (rast 3,1 odsto)”, navodi se u izvještaju.
Prema preliminarnim podacima, u periodu januar – mart 2024, neto priliv stranih direktnih investicija (SDI) iznosio je 117,6 miliona evra, što je za 1,1 odsto manje u odnosu na 2023.
“Ukupan priliv SDI iznosio je 208,8 miliona eura (pad 0,8 odsto), što je rezultat smanjenja ulaganja u nekretnine (-11 odsto). lnvesticije u kompanije i banke i investicije u interkompanijski dug, povećane su za 40,5 odsto i 6,2 odsto. Ukupan odliv SDI u prvom kvartalu 2024, iznosio je 91,3 miliona eura (godišnji pad 0,3 odsto). U ukupnom prilivu SDI najveće učešće su imale Srbija oko (40 miliona eura), Ruska Federacija (37,8 miliona evra) i Turska (20,7 miliona evra), što ukupno čini 47,1 odsto ukupnog priliva”, navodi se u izvještaju.
Turista manje
Broj noćenja domaćih i stranih turista u prvom kvartalu 2024. iznosio je 1.318.915 i bilježi godišnji pad od 19,1 odsto, navodi se u Mjesečnom makroekonomskom izvještaju.
Kako se navodi u dokumentu, najveći broj noćenja su ostvarili turisti iz Rusije (37,8 odsto), Srbije (13,3 odsto), Turske (8,3 odsto), BiH (4,4 odsto) i Ukrajine (4,3 odsto).
“Prihodi od turizma su pali 20,6 odsto, dok prevoz putnika na aerodromima bilježi godišnji rast od pet odsto u prva tri mjeseca 2024”, navodi se u dokumentu.
Rast industrijske proizvodnje, pad proizvodnje električne energije
Indeks prometa u uslugama u prva tri mjeseca veći je za 6,8 odsto na godišnjem nivou.
“Promet robe u trgovini na malo bilježi rast od 10,9 odsto u prvom kvartalu 2024, dok industrijska proizvodnja raste po stopi od 4,9 odsto, sa rastom prerađivačke industrije 23 odsto i vađenja rude i kamena od 19,7 odsto. Proizvodnja električne energije istovremeno bilježi godišnji pad od 10,5 odsto. Građevinska aktivnost je porasla u prvom kvartalu 2024, pri čemu je rast vrijednosti izvršenih građevinskih radova iznosio 3,4 odsto u odnosu na isti kvartal 2023.”, navodi se u izvještaju.
Infacija u prvom kvartalu 4,7 odsto, najviše rasle cijene odjeće i obuće i cijene u restoranima i hotelima
Prosječna stopa inflacije za prvi kvartal 2024. iznosi 4,7 odsto.
“Najveći godišnji rast cijena za potrošače u ovom periodu bilježe cijene odjeće i obuće od 13,5 odsto, koje su dale najveći doprinos ukupnoj inflaciji (1,04 p.p) i cijene u grupi ‘Restorani i hoteli’ od takođe 13,5 odsto”, navodi se u izvještaju.
U aprilu je godišnja inflacija iznosila 5,4 odsto, dok su cijene na mjesečnom nivou stagnirale.
“Cijene hrane su u aprilu blago pale za 0,4 odsto u odnosu na mart, kao rezultat ograničenja marži u trgovačkim lancima, pri čemu osnovne životne namirnice, poput kategorija ‘Mlijeko sir i jaja’, kao i ‘Ulja i masti’, bilježe mjesečni pad cijena od 1,9 odsto, odnosno 1,6 odsto”, navodi se u dokumentu.
Više zaposlenih, rasle i zarade
U Maroekonomskom izvještaju se navodi i da je tržište rada nastavilo da bilježi povoljne trendove te da su rasle i prosječne zarade.
“Broj zaposlenih u prva tri mjeseca 2024, iznosi 248,9 hiljada i povećan je 7,1 odsto u odnosu na isti period 2023. Registrovana stopa nezaposlenosti ZZZCG u martu 2024, iznosila je 12,9 odsto (pad 2,86 p.p na godišnjem nivou). Prosječna neto zarada je u prva tri mjeseca 2024. uvećana za 6,8 odsto i iznosila je 822 eura. Prosječna penzija u martu sa obračunatim razlikama iznosila je 511,18 eura, što predstavlja godišnji rast od 36,6 odsto”, piše u izvještaju.
Krediti 4,26 milijardi eura, štednja 5,33 milijardi eura
Prema podacima CBCG, banke su u martu zabilježile 38,8 miliona evra profita što je 24,7 odsto više u odnosu na isti mjesec 2023.
Ukupni krediti su na kraju marta iznosili 4,26 milijardi evra i što čini rast od 11 odsto na godišnjem nivou.
“Krediti privredi su zabilježili rast od 5,7 odsto, dok su krediti stanovništvu porasli 10,3 odsto. Novoodobreni krediti su u prvom kvartalu 2024. iznosili 367,3 miliona evra (godišnji rast 33 odsto), od čega su pozajmice privredi iznosile 162,6 miliona evra, dok su građani pozajmili 183,4 miliona evra”, navodi se u dokumentu.
Na kraju marta građani su u bankama čuvali 5,33 milijarde evra što čini godišnji rast od 2,8 odsto.
“U trećem mjesecu 2024, u blokadi je bilo 20.490 dužnika, dok je ukupan dug po osnovu koga je izvršena blokada računa iznosio 1,22 milijarde eura i bilježi godišnji rast od 17,3 odsto”, zaključuje se u dokumentu.
