Lično Vladimir Putin je, uz pomoć Beograda, uveo u Crnu Goru u „crveno pravoslavlje“ i dao titulu mitropolita episkopu budimljansko-nikšićkom Metodiju, zapenušano su reagovali u podgoričkim medijima ljudi koji nemaju elementarna znanja o istoriji i Srpskoj pravoslvnoj crkvi, pišu danas Večernje Novosti.
– Džaba je Joanikije (mitropolit crnogorsko-primorski) od stupanja na crnogorski presto, na mig Beograda, zatirao sve što je poslednjih godina temeljio njegov prethodnik Amfilohije, nalazeći Svetog Savu ispod svakog kamena i u svakom žbunu crnogorskom – glasi teza autora koji crnogorskoj javnosti otkriva crveno pravoslavlje, rječnikom koji su koristili komunistički komesari.
Njihovo omalovažavanje Svetog Save ne može da promijeni istorijsku činjenicu da je upravo on među prvim vladičanstvima Srpske crkve, odmah pošto je ona dobila status autokefalne-samostalne, ustanovio 1219. Eparhiju budimljansko-nikšićku koja je u 15. vijeku uzdignuta u rang Mitropolije.
To je bio istorijski osnov da episkop Metodije bude proglešen za mitropolita na upravo završenom redovnom zasijedanju Svetog Arhijerejskom Saboru SPC, koji je održan u atmosferi obilježavanja dva velika jubileja – 1.700 godina od Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji i 850 godina od rođenja Svetog Save.
Odluka o tome je, u stvari, donijeta još na prošlogodišnjem Saboru i objavljena, ali crkveni separatisti izgleda ne vole da čitaju ni saopštenja SPC, ali ni „Novosti“ koje su u Božićnom broju objavile intervju Milorada Vučelića sa vladikom bačkim Irinejem.
– Našoj javnosti je promakla činjenica da je Sveti arhijerejski sabor na svom poslednjem zasijedanju izmijenio samo titule jednog broja eparhijskih arhijereja dok je status samih eparhija i dalje neizmijenjen. Sledstveno, u Ustavu SPC postoje samo kanonski ravnopravne eparhije: nema ni arhiepiskopija ni mitropolije osim jedne, Beogradsko-karlovačke, s tim što episkopi pojedinih eparhija imaju titulu arhiepiskopa i mitropolita – titulu samo i isključivo počasnog karaktera, dakle bez jurisdikcijskog prestiža ili bilo kakvih posebnih ovlašćenja.
Srpski istoričar Aleksandar Raković se čudi zastupnicima „autonomnog crnogorskog hrišćanstva“ koji krajnje nehrišćanski potežu iz groba mitropolita Amfilohija i svrstavaju pokojnika u svoje redove, iako su ga dok je bio živ mrzjeli i zasipali ga drvljem i kamenjem kao Srbina:
– Podsjetio bi ih na veoma važan poslednji razgovor mitropolita Amfilohija sa Milom Đukanovićem uoči izbora 2020. kada ga je ovaj ubjeđivao da Crna Gora treba da ima samostalnu ili makar autonomnu crkvu. Mitropolit mu je odgovorio “ Gospodine Đukanoviću, Crna Gora je mala i ne može da postoji van svesrpskog konteksta“.
– Sasvim ukratko, navešću neke od elemenata „ključa“, to jest motiv i razlog za ovakvu saborsku odluku, pri čemu unaprijed napominjem da nju – kao, uostalom, i svaku drugu – sa pozicije sveznadara najviše napadaju oni koji sa našom crkvom i sa pravoslavljem nemaju veze osim što prema njima gaje iracionalno osjećanje besomučne netrpeljivosti. Ti ljudi, nesvjesni toga da o pravoslavlju kao takvom, a o SPC posebno, ne znaju ništa ili, u najboljem slučaju, znaju nekoliko površnih floskula i izanđalih stereotipa – naglasio je tada vladika Irinej.
Zašto, zaista, crkvenim separatistima u Crnoj Gori smeta mitropolitska titula episkopa Metodija koja ne mijenja njegov crkveno-pravni status?
– Episkop budimljansko – nikšićki Metodije, arhijerej jedne od drevnih svetosavskih eparhija dobio je titulu mitropolita koja mu u istorijskom smislu i sleduje. Na to su, naravno, histerično reagovali crnogorski separatisti koji su se nadali da će preokrenuti jednu struju u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj na svoju stranu. Vrlo je važno reći da u Ustavu SPC ne postoji kao organizaciona jedinica Mitropolija crnogorsko primorska, već Eparhija crnogorsko-primorska SPC sa mitropolitom na čelu. Ipak, opšteprihvaćeni naziv Mitropolije niko ne dovodi u pitanje. Sabor je na ovom zasijedanju razmatrao imena eparhija i titule njihovih episkopa, a time i izmjenu članova 14. i 15. crkvenog ustava, pa bi javnost i s time uskoro trebalo da bude upoznata – kaže istoričar dr Aleksandar Raković.
On je hrišćanski postradao u izlivima crnogorskog „pravednog gnijeva“ zbog konstatacije da je dodjela titule mitropolita episkopu Metodiju srušila san crkvenih separatista da prisvoje Mitropoliju crnogorsko-primorsku SPC i da njenog poglavara s titulom mitropolita proglase za šefa neke svoje „crkve“.
– Svi koraci koji su u Crnoj Gori bili preduzimani u vrijeme vlasti DPS vodili su u tom pravcu. Na primjer, u nacrt Ustava SPC neko je neoprezno ili s namjerom pokušao da progura da se titula Patrijarha srpskog mijenja u titulu „Patrijarha srpskih i pomorskih zemalja“ što je trebalo da izdvoji Crnu Goru i Hercegovinu u „pomorske zemlje“. Pored toga, zabunu u javnosti stvarao je i naziv „Pravoslavna crkva u Crnoj Gori“ za eparhije SPC u toj otcijepljenoj republici. Srećom taj neformalni naziv je isključen iz upotrebe. Sada je situacija čista, nema više nikakvog identitetskog dualizma i SPC djeluje u Crnoj Gori samo pod svojim imenom. Pritom, postojanje dva srpska mitropolita sa sjedištem u Crnoj Gori, jednaka u rangu, dodatno obesmišljava planove separatista o secesiji od SPC. Oni su dezorijentisani i naravno bijesni, naročito na Svetog Savu koji je utemeljio Eparhiju budimljansko-nikšićku – kaže dr Raković.
Pronicljivi „milogorci“ otkrili su da iza Svetog Save u stvari, retroaktivno, proviruje Vladimir Putin koji je valjda vremeplovom otišao na početak 13. vijeka i savjetovao osnivanje Eparhije budimljansko-nikšićke: „Otuda Metodije svako malo na aeromitinzima po Rusiji, gdje sigurno skače između stotina dronova koji lete ka Ukrajini … vladika Metodije leti za Moskvu gde pod Putinovom čizmom slavi pobjedu nad fašizmom“
Ove redove bi mogla da potpiše i Kaja Kalas, ili bar da ih honorariše.
Vladika bački Irinej naglasio je i da saborska odluka o „novoj titulaturi“ episkopa ne predstavlja novotariju bez presedana i bez osnova, uvedenu iz pobuda sujete i čovjekougodništva:
– Stoga je, jel te, njihovo neprikosnoveno pravo da neznavenom, po njima, Saboru srpskih episkopa „održe lekciju“… Ne slute, međutim, anonimne sveznalice-neznalice da je Sabor vratio stvari na pređašnje stanje (u drugom obličju, naravno), a da je dosadašnje stanje u trajanju od jednog stoleća, od dvadesetih godina prošlog vijeka do dvadesetih godina ovog vijeka, bilo istorijski intermeco, uslovljen, prema mom skromnom mnjenju, naivnim oduševljenjem tada tek stvorenom Kraljevinom Srba, Hrvata i Slovenaca, himerom „integralnog jugoslovenstva“ i utopističkom iluzijom o „kraju istorije“.
