Albanski forum saopštio je da su uputili pismo svim ambasadorima 27 država članica Evropske unije, Delegaciji Evropske unije u Crnoj Gori, kao i ambasadorima partnerskih zemalja – Sjedinjenih Američkih Država, Ujedinjenog Kraljevstva, Albanije i Kosova, povodom „jednog od ključnih pitanja demokratskog razvoja Crne Gore: obezbjeđivanja adekvatne i stabilne političke zastupljenosti manjinskih naroda, a posebno albanske zajednice“.
U pismu, koje je u ime Albanskog foruma uputio Nik Đeljošaj, ističe se da Albanci u Crnoj Gori predstavljaju autohtonu i jedinu neslovensku nacionalnu i jezičku manjinu koja vjekovima doprinosi razvoju i identitetu naše države.
„Uprkos tome, njihova politička zastupljenost i dalje zavisi od povlašćenog izbornog praga i fragmentacije glasova, bez ikakvih ustavnih ili zakonskih garancija. Takvo rješenje nije u skladu sa evropskim standardima i predstavlja trajni izvor političke nestabilnosti“, kažu iz Albanskog foruma.
Rekli su da evropska praksa „jasno pokazuje drugačije primjere“.
U Sloveniji, italijanska i mađarska manjina, koje zajedno čine manje od 0,5% stanovništva, imaju po jednog garantovanog poslanika u parlamentu i pravo veta na zakone koji se odnose na njihova prava (član 64. Ustava); u Hrvatskoj, srpska manjina sa oko 4,4% stanovništva uživa tri garantovana poslanička mandata, dok sve ostale manjine zajedno imaju još pet. Dakle, u državama članicama Evropske unije i najmanje zajednice imaju snažnu institucionalnu zaštitu i sigurnu zastupljenost“, naveli su.
Ukazuju da Albanci u Crnoj Gori čine oko pet odsto stanovništva – deset puta više od italijanske i mađarske manjine u Sloveniji zajedno – „a ipak nemaju garantovana poslanička mjesta“. „Njihova zastupljenost se svodi na rezultat izbornih kalkulacija, što ne odražava njihovu demografsku i istorijsku težinu, niti evropske standarde koje Crna Gora teži da ispuni“, dodali su.
Albanski forum predlaže rješenje kroz izmjene izbornog zakonodavstva: najmanje četiri garantovana poslanička mandata za albansku manjinu u Skupštini, kroz model korektivnih mandata; pravo veta većine albanskih poslanika na zakone i akte koji neposredno uređuju prava i slobode manjina.
„Ovo nije pitanje privilegija, već evropskih standarda. Garantovana zastupljenost i zaštitni mehanizmi ključni su za jačanje povjerenja manjinskih zajednica u institucije, očuvanje multietničkog karaktera Crne Gore i potvrdu spremnosti naše države da u praksi sprovodi evropske vrijednosti i preporuke“, kažu iz Albanskog foruma.
Rekli su da Albanci u Crnoj Gori zaslužuju političku sigurnost koja je „jednaka ili čak jača od one koju uživaju Italijani i Mađari u Sloveniji, odnosno Srbi i druge manjine u Hrvatskoj“.
„Uvjereni smo da će ambasadori razumjeti važnost ovog pitanja i podržati inicijativu da se kroz izmjene izbornog zakonodavstva Albancima obezbijedi garantovana zastupljenost od četiri poslanička mandata i odgovarajući zaštitni mehanizmi“, dodaju.
Samo Crna Gora u kojoj su svi narodi i zajednice sigurno i ravnopravno zastupljeni može biti stabilna članica Evropske unije, zaključuje se u pismu upućenom ambasadorima.
Takođe, Albanski forum poziva skupštinski Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu da uvaži ovaj zahtjev, „u cilju osiguravanja pravedne i adekvatne političke zastupljenosti albanskog naroda“ u Crnoj Gori.
