Agencija ne može da objavi dokument jer Ministarstvo ima pravo žalbe od 15 dana, a postoji mogućnost da će do tada već glasati o predlogu Plana bez uvida u najvažnije podatke
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu Prostornog plana do 2040. navodi više negativnih komentara i zahtjeva za izmjene Prostornog plana ili izbacivanja određenih projekata, ali s obzirom da se radi o upravnom akt Agencije za zaštitu životne sredine, na koji Ministarstvo prostornog planiranja ima pravo žalbe, on ne može biti objavljen dok traje taj postupak, pojašnjeno je “Vijestima” nezvanično iz ove institucije.
Izvještaj je usvojen 23. juna a rok žalbe traje 15 dana. Vlada je usvojila predlog Plana 12. juna bez Izvještaja. Dva skupštinska odbora su dala saglasnost na Plan bez izvještaja, dok je Skupština juče počela i završila raspravu iako poslanici i dalje nemaju ovaj Izvještaj. Glasanje bi trebalo da se obavi narednih dana, možda i prije roka za žalbu i objavljivanja Izvještaja, odnosno najvažniji dokument države nakon Ustava, kako ga nazivaju iz Ministarstva prostornog planiranja, može biti usvojen a da oni koji glasaju nemaju najvažnije podatke o njemu.
Agencija ne daje mišljenje na Prostorni plan, već na njegovu Stratešku procjenu uticaja na životnu sredinu. Tu Stratešku procjenu radila je druga grupa priređivača ispred firme “Entasis”, koja je taj posao dobila ranije na tenderu. Strategija postaje cjelina sa Prostornim planom, ali se u ovom slučaju to nije desilo i ona nije javna u trenutku razmatranja Plana u Skupštini, što je suprotno Zakonu o strateškoj procjeni uticaja koji kaže da javnost, prije donošenja odluke, mora imati pristup ovim dokumentima. Izvještaj i sama saglasnost agencije na Stratešku procjenu nisu objavljeni, već čekaju da istekne rok za žalbe.
Ovaj Izvještaj usvojen prije tri dana je njegova druga verzija, jer je prva objavljena u januaru ove godine na tadašnju verziju Prostornog plana koji je bio na javnoj raspravi. U međuvremenu je nakon javne rasprave bilo izmjena Plana, poput dodavanja stambenog naselja Velje brdo, izmjena trasa Jadransko-jonskog autoputa i primorske brze ceste… zbog čega nova verzija obuhvata i te izmjene.
Prema informacijama “Vijesti”, značajne primjedbe odnose se i na projekte koji su aktuelni i koje Vlada pokušava da izgura kao što su Velje brdo, Velika plaža, Buljarica, hidroelektrane “Komarnica” i “Gornje Kruševo”, na djelove dionica auto-puteva i brzih cesti, na razvoj novih kupališta, planiranja objekata prosvjete i zdravstva, otvaranja Bojane za saobraćaj… Dio ovih primjedbi objavljen je i u izvještaju iz januara, ali ni dio tih ispravki nije objavljen u konačnoj verziji Prostornog plana koji je poslat poslanicima.
Projekat “Velje brdo”, novo stambeno naselje od 40 hiljada stanovnika, u Prostornom planu se pominje u jednom pasusu, uz napomenu da će on biti posebno definisan planovima nižeg reda – opštinskim prosto-urbanističkim planovima.
“U toku izrade PPCG-2040, Vlada Crne Gore je pokrenula inicijativu i donijela odluku o izgradnji stambenog naselja na području Velje brdo, u cilju obezbjeđivanja određenog fonda stanova po pristupačni uslovima i uz kontrolu sa državnog nivoa. Na detaljnijem/nižem planskom nivou će se definisati prostorni kapacitet, infrastrukturno opremanje i zaštita prostora, u cilju realizacije projekta koji je definisan kao projekat od javnog interesa”, navedeno je u Planu.
U izvještaju, prema informacijama “Vijesti”, potpuno se odbacuje ideja gradnje stambenog naselja – novog grada na ovom brdu jer je predložen bez odgovarajućih baznih studija i analiza o prirodnim karakteristikama i pogodnostima za izgradnju, kako i da nisu dokazane potrebe gradnje tolikog broja novih stanova kada Podgorica već ima značajan broj stanova koji se ne koriste.
Ukazuje se i da dostupnost stanova određenim kategorijama stanovništva treba regulisati kroz poresku politiku, a ne gradnjom novog gigantskog naselja. Navedeno je i da Velje brdo predstavlja izuzetno važan zeleni koridor bitan za smanjenje zagađenja vazduha i klimatskih promjena i da kao takav treba da bude sačuvan, kao i da taj prostor već dijelom pripada zaštićenom području Park prirode rijeka Zeta, što predstavlja dodatni ograničavajući faktor razvoju ovog planskog rješenja.
U Izvještaju se navodi da je Crna Gora, kao zemlja u procesu EU integracija, obavezna da do zatvaranja pregovaračkog poglavlje 27, koje se tiče zaštite životne sredine, uspostavi međunarodnu Natura 2000 mrežu zaštićenih područja. Ta područja obuhvataju i Veliku plažu, Adu Bojanu, Solanu, Buljaricu, Pivu, Komarnicu… mnoga područja na kojima se ili blizu kojih se planira gradnja raznih turističkih, energetskih, saobraćajnih i drugih projekata.
Izvještaj u potpunosti odbacuje ideju izgradnje aerodroma u Štoju, jer se nalazi u zoni zaštićenog područja, ali i zbog toga što se novom verzijom Plana Ulcinj priključuje na mrežu auto-puteva i brzih cesti, pa će putnici za kratko vrijeme stizati na aerodrome u Podgorici i Tivtu. Ukazuje se i da bi ovaj aerodrom uništio velike površine koje su pod staništima koja zavređuju najveći stepen zaštite i veliku odgovornost države koja je u procesu pristupanja EU, koja takva staništa pokušava da zadrži i očuva.
Za prostor Solana se navodi da predstavlja specifičan kompleks ekosistema i da ga je potrebno očuvati u cjelosti, bez infrastrukturnih intervencija, uz poželjno pokretanje ograničene proizvodnje soli i strogo kontrolisani ekoturizam i poljoprivredu u okolnom području.
Velika plaža, na kojoj Vlada i investitor iz Ujedinjenih Arapskih Emirata, planiraju izgradnju novog grada od 35 milijardi eura u izvještaju je navedena kao centar biodiverziteta zbog bogatstva vrsta, raznovrsnosti staništa, broja ugroženih vrsta i staništa, broja vrsta koje su zaštićene nacionalnom i međunarodnom legislativom. Na dijelu Velike plaže koji je obuhvaćen dinama i lokvama, prema EU direktivi, mora da bude zabrana bilo kakve gradnje, kao i na 50 odsto preostalog dijela ovog područja NATURA 2000. Traži se očuvanje prirodne vegetacije, i tamo gdje bude moguća izgradnja ograničenih smještajnih kapaciteta.
Za Adu i deltu Bojane se navodi da se ne planiraju veliki infrastrukturni radovi iz oblasti energetike, turizma, saobraćaja, uz očuvanje obalne zone, vlažnih staništa, rijeke Bojane i okolnih potoka od zagađenja i prekomjerne urbanizacije. Odbacuje se ideja iz Prostornog plana o uvođenju plovnog saobraćaja tokom Bojane i Skadarskog jezera, jer je to područje međunarodni RAMSAR i da je nautički saobraćaj neprihvatljiv.
Na prostoru Buljarica, gdje se takođe Planom ostavlja mogućnost razvoja velikih turističkih kompleksa, registrovano je, kako se navodi, najmanje 170 važnih vrsta koje treba zaštititi. Od izgradnje u potpunosti treba izuzeti morska laguna i mediteranske slane livade, kao i najmanje još 50 odsto najreprezentativnijih površina ovog NATURA 2000 staništa koje bi bile utvrđene detalnijim istraživanjem prostora.
Od izgradnje je u potpunosti potrebno zaštititi i Tivatska solila i očuvati njihovu cjelovitost u postojećem obliku.
Za Lušticu se navodi da je urbanizacijom već devastiran jedan njen dio, i da ograničenu površinu treba izuzeti od urbanističkih projekata, uz razvijanje zelenih koridora.
Na zaštićenom području rijeka Zete, navodi se da ne treba planirati razvoj industrijske proizvodnje, čak ni manjeg obima. Preporučuju razvijanje ekoturizma, gradnju manjih rustičnih objekata, biciklizam, vožnju čamaca, posmatranje ptica, organsku poljoprivredu, uz stroga ograničenja urbanizacije.
Prostornim planom se za Sinjajevinu i dalje predviđa mogućnost vojne namjene, ali i uz razvoj turizma i poljoprivrede. U izvještaju se navodi da se na Sinjajevini bilježi 16 tipova NATURA 2000 staništa, da se mora u potpunosti očuvati kao jedan od najvećih pašnjaka u Evropi.
Za dionicu brze ceste od Budve do Herceg Novog, ukazuje se da i dalje nije odlučeno o mjestu njenog prelaska preko zaliva. Smatraju da je nedopustivo usvajanje Prostornog plana bez jasno definisanih glavnih saobraćajnih koridora, kao i da bi varijanta preko Luštice i mosta za Kumbor prolazila u blizini zaštićenih područja.
Za dionicu auto-puta od Andrijevice prema Srbiju se navodi da će uticati na staništa, vodnu mrežu i migratorne koridore krupnih sisara, pa se preporučuje da u što većoj mjeri prati postojeće puteve.
Za realno postavljanje posebnih ciljeva razvoja obrazovanja, kako je navedeno u Izvještaju, neophodno je dati tačan pregled broja stanovnika Crne Gore, broja djece po opštinama i broj osnovnih i srednjih škola i predškolskih ustanova koje nedostaju, a neophodne su za postizanje adekvatnog nivoa kvaliteta obrazovanja.
Ukazuje se i da ne postoje jasni pokazatalji postojećeg stanja koji mogu dati jasnije smjernice za dalju razradu i postizanje ciljeva, kao i da bi isti princip trebalo primjenjivati i za zdravstvenu, i socijalnu i dečiju zaštitu.
Smatraju da u predlogu Plana nedostaju jasni podaci o tome koliko ustanova nedostaje po opštinama, kao i za broj domova zdravlja i zdravstvenih objekata za bolničko liječenje.
U Izvještaju je data i smjernica za to da se razvoj energetskih obekata planira van zaštićenih područja, i da se to posebno odnosi na hidroelektrane “Kruševo” i “Komarnica”.
Ukazuje se i da se dalji razvoj energetike mora posmatrati i kroz činjenicu očekivanog prestanka rada Termoelektrane, kao i da izgradnja velikog broja neupravljivih elektrana (solarne i vjetro) nameće potrebu za dodatnim upravljivim (stabilnim) hidroelektranama.
Prihvataju da su nakon gašenje TE, hidroelektrane neophodne da bi održale stabilnost proizvodnje koju ne obezbjeđuju solarne i vjetro elektrane zbog zavisnosti od vremenskih prilika.
Međutim ističu da ove dvije hidroelektrane imaju konflikt sa zaštićenim područjima, kao i da zbog nedostatka jasne vizije razvoja dolazi do probleme u realizaciji projekata.
HE “Kruševo” bi se nalazilo u dijelu Parka prirode “Dragišnica-Komarnica”, što je suprotno odredbama Zakona o zaštiti prirode.
Kanjon Komarnice je jedno od 32 područja koja su iz Crne Gore kandidati za zaštićeno EMERALD područje.
Smatraju da je kroz Prostorni plan trebalo razmatrati alternativna rješenja za lokacije.
U izvještaju se odbacuje mogućnost gradnje hidroelektrane “Boka”, koja je ostala kao ideja prevođenja voda iz crnogorskog dijela Bilećkog jezara u hidroelektranu kod Risna. Navode da je to neprihvatljivo jer bi dovelo do velike količine slatke vode u zalivu.
