Laboratorija za arheologiju pomorstva (LAP) Pomorskog fakulteta Kotor, Univerziteta Crne Gore će, kao vodeći partner, prenijeti iskustva i modele dobre prakse razvijene kroz WRECKS4ALL projekat, na države i regije južnog Jadrana.
Partnerski konzorcijum tog novog projekta pored LAP-a, čine i opština Vlora iz Albanije, Univerzitet Salento iz regije Pulja i opština Kampomarino iz regije Molise iz Italije.
„Totalna vrijednost projekta je 187.096,68 eura. WRECKS4ALL 2.0 projekat će trajati godinu dana“, saopšteno je danas iz LAP-a uz napomenu da je ta laboratorija, zahvaljujući kapacitetima razvijenim kroz WRECKS4ALL projekat, tokom 2023. godine nastavila sa izgradnjom kapaciteta za dokumentovanje i popularizaciju podvodne kulturne baštine Crne Gore.
Projekat „Zaštita podvodnog nasljeđa kroz digitalizaciju i valorizaciju, kao novi oblik turističke ponude“ – WRECKS4ALL započet prije nekoliko godina, prekogranični je IPA projekat koji je okupio institucije i stručnjake iz Crne Gore, Hrvatske i BiH, sa ciljem da se na pravi način prezentuje i valorizuje bogata kulturna baština u podmorju ovih država u obliku ostataka brodoloma iz starijih perioda ljudske istorije, kao i olupina brodova i aviona iz novijeg doba.
Kroz taj projekat koji je kao saradnik na Pomorskom fakultetu u Kotoru vodio podvodni arheolog dr Darko Kovačević, osnovana je LAP i opremljena najsavremenijom opremom za podvodna istraživanja.
Posjeduje ronilačko plovilo sa dva motora, opremu za ronjenje, kamere za digitalizaciju podvodnih lokaliteta, laserski skener, BlueRov2 podvodni robot i komjuterske radne stanice za obradu 3D i prostornih podataka.
Podvodna kulturna baština, skrivena ispod talasa Jadranskog mora, postala je dostupna javnosti kroz WRECKS4ALL sobu virtuelne realnosti na Pomorskom fakultetu i WRECKS4ALL mobilnu aplikaciju, interaktivnu online mapu i 3D modele.
U okviru projekta „Podvodni kulturni predjeli Crne Gore“, u saradnji sa hidrografskom jedinicom Zavoda za hidrometereologiju i seizmologiju i Upravom za zaštitu kulturnih dobara, LAP je otpočela digitalizaciju podvodnih arheoloških lokaliteta u Crnoj Gori i formiranje institucionalne baze podataka.
Metodama daljinske detekcije, digitalizovani su podvodni predjeli, ali i olupine francuskog razarača „Dague“, britanskog lovačkog aviona „supermarine spitfire“, parobroda „Tihany“ i „Cetinje“, torpednih čamaca „higins 78“ i „Golešnica“, patrolnog broda PBR 512.
Objedinjavanjem podataka, prikupljenih različitim vrstama sonara, stvorena je prva baza podataka koja institucijama olakšava donošenje odluka i upravljanje podvodnom kulturnom baštinom.
LAP je u međuvremenu postala i članica UNESCO UNITWIN mreže za podvodnu arheologiju. a sada će ova naučno-istraživačka ustanova u sastavu Pomorskog fakulteta u Kotoru, dio svoje ekspertize prodijeliti i sa kolegama u Italiji i Albaniji kroz novi prijekat WRECKS4ALL 2.0 .
“Podvodna kulturna baština je važan resurs ronilačkog turizma čiji razvoj direktno donosi društveno-ekonomske benefite primorskim zajednicama. Njena atraktivnost, kulturna i istorijska vrijednost doprinosi regionalnoj kulturnoj koheziji i prekograničnoj saradnji.”- naveli su iz LAP-a dodajući da je WRECKS4ALL projekat postavio nove regionalne standarde dostupnosti podvodnog kulturnog nasljeđa kroz digitalizaciju i podsticanje razvoja ronilačkog turizma. Ovakva vizija dostupnosti atraktivne podvodne kulturne baštine kroz upotrebu digitalnih tehnologija i soba virtuelne realnosti, podržana je, kako navode iz LAP-a kofinansiranjem novog projekta WRECKS4ALL 2.0 „Kapitalizacija prenošenjem na nove teritorije WRECKS4ALL modela za zaštitu podvodnog nasleđa kroz njegovu digitalizaciju i valorizaciju kao nove turističke ponude“ na IPA South Adriatic programu. LAP Pomorskog fakulteta Univerziteta Crne Gor je na njemu vodeći partner. Projekat vrijerdan skoro 190.000 eura će se realizovati tokom 2024. godine kroz konferencije, B2B sastanke, kurs podvodne arheologije i digitalizacije podvodne kulturne baštine u Crnoj Gori, Albaniji i Italiji. LAP će kao vodeći partner, prenijeti iskustva i modele dobre prakse razvijene kroz WRECKS4ALL projekat na države i regije južnog Jadrana pomoću partnerskog konzorcijuma koji čine opština Vlora iz Albanije, Univerzitet Salento iz Pulja regije i opština Kampomarino iz regije Molise iz Italije.
