Socijalistička partija premijera Pedra Sančeza izgubila je jedno od mjesta koje joj je dodeljeno u Madridu, koje će sada pripasti Narodnoj partiji desnog centra.
Već komplikovani izborni proces Španije postao je ovih dana mnogo složeniji.
Prebrojavanje 233.688 glasačkih listića koje su deponovali Španci koji žive u inostranstvu – koji se prebrojavaju pet dana nakon održavanja glasanja – dovelo je do preraspodjele mjesta u španskom parlamentu. Kao rezultat toga, Socijalistička partija premijera Pedra Sančeza izgubila je jedno od mjesta koje joj je dodeljeno u Madridu, koje će sada pripasti Narodnoj partiji desnog centra.
Narodna stranka sada treba da ima 137 poslanika u narednom sazivu; zajedno sa 33 poslanika krajnje desničarske stranke Voks i jednim poslanikom koji pripada povezanoj Navarskoj narodnoj uniji (UPN), desničarski blok bi trebalo da kontroliše najmanje 171 mesto – isti broj kao Sančez i njegovi koalicioni partneri.
Ukoliko Kanarska koalicija revidira svoj stav, koji je protiv podrške bilo kojoj vladi koja uključuje Voks, konzervativni blok bi mogao da dobije još jedno poslaničko mjesto.
Ti brojevi ne poboljšavaju šanse konzervativnog lidera Alberta Nunjeza Feihoa da postane premijer. Čak i sa dodatnim mjestom pod kontrolom Narodne stranke, on i dalje nema dovoljno podrške da prevaziđe ključnu prostu većinu glasova koju kandidat mora da osvoji u parlamentu da bi formirao vladu.
Ali, sa situacijom koja je nastala preraspodjelom mjesta, ionako uzak put premijera Sančeza do pobjede postao je mnogo nesigurniji, što čini mogućnost novih izbora u Španiji vjerovatnijom.
Prije gubitka mjesta u Madridu, Sančezove opcije da ostane na čelu španske vlade uključivale su ubjeđivanje nacionalističkih i separatističkih poslanika da podrže levičarsku koalicionu vladu koju su formirale njegova Socijalistička partija i levičarska grupa Sumar, odnosno nekadašnji Podemos. Kombinovane snage tih partija i 153 poslanika socijalista i Sumara omogućile bi Sančezu da računa na 172 glasa u odnosu na nešto više od 170 koliko je planirano da kontroliše desničarski blok. Sve dok je ubjeđivao katalonsku separatističku stranku Junts da se uzdrži, Sančez bi imao više za nego protiv i mogao bi da formira novu vladu.
Ali sada, sa samo 171 glasom, levičarski blok će se suočiti sa najmanje jednakim brojem desničarskih poslanika sposobnih da odbiju Sančesovu ponudu da ostane premijer Španije. Više nije dovoljno da Junts bude uzdržan – Sančezu će biti potrebna podrška bar jednog ili potencijalno dva poslanika separatističke partije.
Tvrdi krug na kvadrat
Ako je već bilo malo vjerovatno da se Junts uzdrži, natjerati stranku da eksplicitno podrži kandidata socijalista trenutno se čini praktično nezamislivim.
„Politiko“ podsjeća da špansko pravosuđe od 2017. godine goni osnivača stranke, bivšeg katalonskog predsjednika Karlesa Puđdemona zbog njegove uloge na referendumu o nezavisnosti Katalonije. Kao član Evropskog parlamenta, Puđdemon je uspio da zaobiđe napore Madrida da ga izruči iz Belgije, gdje živi u samonametnutom egzilu. Ali, u junu mu je najviši sud EU oduzeo imunitet, a prije samo nekoliko dana španski tužioci zatražili su izdavanje novog naloga za njegovo hapšenje.
Početkom nedjelje Junts je rekao da će pregovarati sa Sančezom samo ako on pristane da proglasi potpunu amnestiju za sve učesnike referenduma 2017. i obaveže se da će održati glasanje o nezavisnosti Katalonije.
„Stranka kojoj je potrebna naša podrška moraće da uloži napore“, rekla je aktuelna poslanica Juntsa Mirjam Nogueras. „Ovi pregovori treba da se vode od jedne do druge nacije… Stvari neće biti kao što su oduvijek bile“.
Zamjenica španskog premijera Marija Hesus Montero brzo je odbacila oba zahtjeva, rekavši u utorak da Socijalistička partija može pregovarati samo „u granicama zakonitosti utvrđenih španskim ustavom“.
Održavanje novih nacionalnih izbora gotovo sigurno bi naštetilo separatističkim partijama. Sa izuzetkom baskijske grupe EH Bildu, svi su izgubili mjesta na glasanju prošle nedelje i vjerovatno će izgubiti još veću podršku ako primoraju birače da se vrate na birališta u decembru ili januaru.
U subotu je Rakel Sans, portparol Republikanske levice Katalonije, priznala da je njena grupa počela da vodi diskretne razgovore sa Juntsom radi stvaranja „strateškog jedinstva“ među katalonskim separatistima i izbjegavanja ponovnih izbora koji „nisu u interesu javnosti“.
Veza između dva bloka mogla bi da omogući konzervativnom lideru Feihu da izvrši pritisak na španskog kralja Felipea VI da ga imenuje za svog kandidata za sledećeg premijera kada se parlament ponovo sastane sledećeg meseca.
Iako nema šanse da će Alberto Nunjez Feiho uspjeti da dobije potrebnu podršku kolega poslanika, neuspjela ponuda u parlamentu omogućiće mu da na trenutak utiša neistomišljenike u svojim redovima koji su ga pozivali da se povuče nakon prošlonedeljnog rezultata, u kojem je Narodna stranka osvojila najviše glasova na izborima, ali nije uspela da obezbedi mjesta potrebna za formiranje vlade.
Ipak, postoji mogućnost da će dovoljno stranačkih lidera reći kralju da podržavaju Sančesovu kandidaturu i da on ima održiv put da formira koalicionu vladu. Dok se sadašnji premijer ove nedelje ne oglašava, predstavnici Socijalističke partije užurbano obavljaju neformalne razgovore sa partnerima sa ciljem da se ta podrška obezbijedi u narednim nedeljama.
Bez obzira na to da li je kandidat Feiho ili Sančez, u trenutku kada jedan od njih ne uspije na prvom glasanju, počeće da teče rok od dva meseca, na kraju kojeg, kako nalaže španski ustav, kralj mora da raspusti parlament i raspiše nove izbore.
To novo glasanje moralo bi da se održi 54 dana nakon što se zakonodavno tijelo zaključi, tako da ako se ne postigne dogovor u narednim mesecima, Španci bi ponovo izašli na birališta krajem ove godine ili, što je verovatnije, početkom 2024.
