Zbog starosti, čestih kvarova i skupog održavanja, Vlada Crne Gore razmatra kupovinu novog državnog aviona.
To proizilazi iz Informacije o stanju aviona „lirdžet 45“, kojim raspolaže Generalni sekretarijat Vlade, a koja je razmatrana na poslednjoj sjednici.
Predlog je da se sadašnji vazduhoplov, čija je procijenjena vrijednost 2,5 miliona dolara, zamjeni nekim od aviona istog proizvođača – „Bombardier“, na način što bi se toj kompaniji vratio postojeći avion, čija bi trenutna tržišna vrijednost bila uračunata u cijenu kupovine novijeg aviona.
Državni avion, koji se koristi za putovanja najviših državnih zvaničnika, proizveden je 1999. godine i ima ukupni nalet od 10.050 sati letjenja.
– Po svojim dimenzijama, doletu, sigurnosti, komforu i performansama pokazao se veoma dobro za potrebe Vlade Crne Gore. Avion tipa „lirdžet 45“ prestao je da se proizvodi 2007. godine, dok je proizvodnja rezervnih djelova prestala 2014. godine, što u velikoj mjeri otežava nabavku rezervnih djelova u slučaju kvara na avionu, čime se produžava vrijeme provedeno u servisu, odnosno nedostupnost aviona za potrebe državnih organa – piše u informaciji.
Za potrebe proračuna ušteda u slučaju kupovine novog vazduhoplova, u informaciji su uzeti planirani fiksni troškovi na vazduhoplovu „lirdžet 45“ i projektovani nalet od 300 sati godišnje. Prema toj analizi, u najveće fiksne troškove održavanja aviona spada „Smart Parts“ – cijena koja se plaća „po satu leta“ za potrebe ugovora koji predviđa pokrivanje troškova rezervnih djelova u slučaju kvara aviona (ne motora i djelova u motoru).
– Ukoliko dođe do kvara nekog od djelova aviona, ovaj program pokriva sve troškove djelova, dok Generalni sekretarijat Vlade pokriva troškove zamjene Trenutna cijena je 710 američkih dolara – odnosno na godišnjem nivou (300 sati) 213.000 američkih dolara – objašnjeno je u dokumentu.
Van funkcije i po osam mjeseci
U informaciji se navodi da je avion GSV-a u novembru 2021. godine imao incident sa kolizijom stajnog trapa i da je nakon opravke vraćen u funkciju tek u julu 2022. godine.
– U toku 2022. i 2023. godine, pored ovog, desilo se još nekoliko sitnih kvarova (starter desnog motora, emergency battery, windshield), koji su normalna posledica starosti aviona. Svi ovi kvarovi u potpunosti su sanirani i ni u jednom momentu nije bila ugrožena sigurnost letjenja. Međutim, otklanjanje ovih kvarova dovodi do prekida korišćenja aviona – objašnjeno je u informaciji.
U veće troškove spada i MSP – cijena koja se plaća „po satu leta/po motoru“ za potrebe ugovora koji predviđa pokrivanje troškova djelova u slučaju kvara motora.
– Ukoliko dođe do kvara nekog od djelova na motoru, ovaj program pokriva sve troškove djelova, dok Generalni sekretarijat Vlade pokriva troškove zamjene. Trenutna cijena je 492,54 dolara po satu – godišnje (300 sati x 2 motora) 295.524 dolara – navodi se u informaciji.
Cijena osiguranja aviona u ovoj godini je 50.000 eura i tri i po puta je veća nego ranije, kada je iznosila 14.000 eura. Veća cijena osiguranja plaća se zbog oštećenja koja su nastala tokom kvara na hidraulici aviona 2021. godine. U Generalnom sekretarijatu pretpostavljaju da bi ova cijena bila niža nakon kupovine novog aviona.
– S obzirom da imamo programe koje smo naveli ranije – MSP i Smart Parts, kao i činjenicu da su svi veći radovi urađeni na avionu tokom tzv. D check-a, odnosno velikog servisa, za potrebe održavanja aviona možemo predvidjeti 80.000 eura godišnje (prosjek u zadnje četiri godine je 75.000 eura). Nadalje, cijene po satu letjenja za pomenute ugovore Smart parts i MSP biće uvećane za 5–8 odsto od 1.1. 2025. godine. Ostali fiksni troškovi aviona, u koje spadaju godišnje pretplate na niz programa vezanih za navigacione baze aviona, proračune goriva za let, navigacione karte, simulatorska obuka pilota, obračun zarada za zaposlene, gorivo i sl. nijesu predmet ove analize jer ne zavise od starosti vazduhoplova – predočeno je u informaciji.
Ukazano je da zamjena aviona starog 25 godina znatno mlađim ili novim avionom sličnih karakteristika, pored ekonomičnosti, nudi i povećan stepen bezbjednosti, koji, kako navode, svakako sa sobom nosi svaki novi složeni proizvod, pa i avion.
Kako se avion tipa „lirdžet 45“, proizvođača „Bombardier“, pokazao veoma dobrim za servisiranje potreba Vlade Crne Gore, preporuka Avio-servisa je da se postojeći avion zamijeni nekim od tipova aviona istog proizvođača.
– Na ovaj način ostvarile bi se značajne uštede, samim tim što bi se kompaniji „Bombardier“ vratio postojeći avion, čija bi trenutna tržišna vrijednost bila uračunata u cijenu kupovine novijeg aviona, čime bi se izbjeglo stavljanje aviona na otvoreno tržište, plaćanje provizija brokerima, plaćanje održavanja aviona sve do momenta prodaje (bez obzira da li avion leti ili ne) i slično – zaključeno je u vladinom dokumentu.
