Eventualnim izborom partijskih kadrova, bez odgovarajućeg profesionalnog kredibiliteta, u Savjet Centralne banke (CBCG) suprotno zakonu, najbrutalnije bi se narušila nezavisnost CBCG i njeno funkcionisanje. Činjenica da bez primjedbe na njihovu biografiju nijesu izabrani kandidati za viceguvernere koje je predložila guvernerka Irena Radović, ostavlja prostor za sumnju da vladajuća većina namjerava da suprotno odredbama Zakona o CBCG nametne svoje partijske kadrove za viceguvernere i politički kontroliše tu instituciju.
Za “Vijesti” je ovo kazao Ljubiša Krgović aktuleni predsjednik Savjetodavnog odbora CBCG i nekadašnji guverner kojeg je smijenila vlast predvođena DPS-om i na njegovo mjesto dovela bivšeg guvernera Radoja Žugića .
“Nezavisnost centralnih banaka je opšteprihvaćen međunarodni standard u svim demokratskim društvima koji je, kroz nezavisnost Evropske centralne banke i centralnih banaka država članica, uspostavljen pravom Evropske unije kao ključni princip na kome se zasniva monetarna unija. Nezavisnost nije sama sebi cilj, već nužnost radi očuvanja finansijske stabilnosti. Ključni segment nezavisnosti centralne banke je personalna nezavisnost članova organa koji upravljaju centralnom bankom, odnosno guvernera i članova Savjeta i podrazumijeva njihov lični integritet i profesionalni kredibilitet”, rekao je Krgović.
Prema Zakonu o CBCG Savjet ima osam članova – guvernera, tri viceguvernera i četiri člana koji nijesu zaposleni u CBCG koje imenuje Skupština Crne Gore. Mandat članova Savjeta traje šest godina i mogu biti imenovani najviše dva puta uzastopno.
Za četiri upražnjena mjesta u Savjetu CBCG, koji se imenuju na predlog skupštinskog Odbora za ekonomiju finansije i budžet, kandidati su Srđan Milić , Šućo Orahovac , Ismet Hadžić , Tamara Backović , Mladen Bojanić i Zarija Pejović , dok su u međuvremenu od kandidature odustale Hadži Vesna Vujošević i Brankica Mosurović .
Milić je kandidat SNP-a, Orahovac PES-a, Hadžić BS-a, a Backović Demokrata. Pokret URA je predložio Bojanića, Pejovića i Mosurovićevu, a NSD Vujoševićevu.
Odbor za ekonomiju juče je završio dvodnevno konsultativno saslušanje kandidata, a Skupština prošlog mjeseca nije izabrala Gordanu Kalezić i Milana Remikovića za viceguvernere, koje je shodno Zakonu predložila guvernerka Irena Radović.
Guvernerka ranije za “Vijesti” nije željela da komentariše spekulacije da njeni kandidati od dijela koalicije “Za budućnost Crne Gore” nisu dobili podršku jer za jedno mjesto nije predložila njima bliskog kandidata, a da od Evrope sad nisu dobili glasove zbog toga što koči projekat Razvojne banke koja još nema dozvolu vrhovne monetarne institucije za obavljanje platnog prometa.
“Izborom Žugica za guvernera i većine članova Savjeta 2010. godine, tadašnja većina, na čelu sa DPS-om je u potpunosti uspostavila politiku kontrolu nad CBCG koja je trajala sve do izbora nove Guvernerke. Iako su tada guverner i većina članova Savjeta ispunjavali formalne, zakonske uslove, njihovim izborom su narušeni suštinski kriterijumi i standardi nezavisnosti, kako po pitanju ličnog integriteta, tako i po pitanju profesionalnog kredibiliteta. Osnovni motiv za to je bio, da banka u vlasništvu Đukanovića funkcioniše bez suštinske kontrole CBCG. Motivi sadašnje vladajuće većine su vjerovatno neki dugi, ali su namjere iste – uspostavljanje političke kontrole CBCG. Ova vlast ide i korak dalje, narušavajući pored profesionalne i finansijsku nezavisnost CBCG dovodeći u pitanje njene prihode u uslovima kada vrhovna monetarna institucija nema prihode od štampanja novca – tzv. senjoraž, kao druge centralne banke”, rekao je Krgović, dodajući da su s čelnih pozicija iz pregovaračkog procesa eliminisani profesionalci iz CBCG koji su duže od decenije, od početnih skrininga, vodili pregovarački proces za poglavlja 4, 9 I 17, i koji su najkompetentniji za ovaj segment pregovora se EU.
Krgović je ocijenio da neizbor viceguvernera i izbor partijskih kadrova u Savjet, unosi prije svega, nestabilnost u funkcionisanje CBCG i donosi rizike koji se mogu preliti na ukupan finansijski sistem, kroz neadekvatno ostvarivanje, posebno, regulatorne i nadzorne funkcije.
“S druge strane, nezavisnost CBCG je važan segment pregovaračkog procesa sa EU, koji se ovakvom praksom dovodi u pitanje ili u najboljem slučaju otežava zatvaranje poglavlja 9 i 17 u kojima je nezavisnost centralne banke postavljena kao završno mjerilo za zatvaranje oba ova poglavlja. Stoga se nameće dilema: postoji li stvarna posvećenost vladajuće većine zatvaranju pregovora sljedeće godine i integraciji Crne Gore u EU 2028. godine ili se radi samo o deklarativnom zalaganju za EU. Moja je procjena da se urušavanjem nezavisnosti CBCG može dovesti u pitanje pristupanje Crne Gore EU”, ocijenio je Žugić.
Prema Zakonu o CBCG (član 51, stav 2) član Savjeta ne može biti član političke organizacije, poslanik u Skupštini, član Vlade ili lice koje obavlja neku drugu funkciju ili dužnost na koju ga je imenovala Skupština ili Vlada, osim funkciju ili dužnost u međunarodnim finansijskim institucijama i ne može biti lice koje obavlja funkciju ili dužnost u organima lokalne samouprave i organima sindikalnih organizacija.
Članom 52, stav 2 je definisano – Član Savjeta podnosi pisanu izjavu Savjetu o činjenicama iz člana 51 st. 2 do 5 ovog zakona, u roku od 15 dana od dana imenovanja za člana Savjeta i jednom godišnje do kraja februara u tekućoj godini za prethodnu godinu.
Šućo Orahovac i Ismet Hadžić više nisu u Pokretu Evropa sad (PES), odnosno Bošnjačkoj stranci, dok je Srđan Milić i dalje član Socijalističke narodne partije (SNP).
To su kazali juče na kontrolnom saslušanju pred Odborom za ekonomiju, finansije i budžet.
Prema Zakonu o CBCG (član 51, stav 2) član Savjeta ne može biti član političke organizacije, poslanik u Skupštini, član Vlade ili lice koje obavlja neku drugu funkciju ili dužnost na koju ga je imenovala Skupština ili Vlada, osim funkciju ili dužnost u međunarodnim finansijskim institucijama i ne može biti lice koje obavlja funkciju ili dužnost u organima lokalne samouprave i organima sindikalnih organizacija.
Milić je naglasio i da uslove za izbor članova Savjeta treba mijenjati, odnosno sprovoditi konkurs.
“Ja sam pravi primjer zašto bi trebalo mijenjati uslove, mada je kod mene sve jasno. Ja sam bio i ostao SNP, nisam nigdje prelazio i postavlja se pitanje: Za nas, za koje se zna da pripadamo partiji, šta će da urade članovi Odbora za one koji kažu da nisu članovi partije…”, istakao je on i dodao da se nisu kandidovali lično, već prihvatili kandidaturu koju su predložili poslanici.
“Da, bio sam član (PES), u ovom trenutku nisam član. Nisam član u ovom trenutku političke partije, prepoznao sam trenutak kada je odgovorno napraviti korak dalje i staviti svoje znanje i iskustvo u službu šireg javnog interesa, posebno u vremenu kada Crna Gora ulazi u završnu fazu pregovora sa EU”, kazao je Orahovac, ali je istakao da bi standard građana posljednjih godina bio u problemima da nije bilo Evrope sad 1 i 2.
Slično je kazao i Hadžić, koji je naglasio da nije pripadnik partije (Bošnjačka stranka), te da je podnio ostavku na sve funkcije koje je imao.
“Ako me budete izabrali, sigurno ću odluke isključivo donositi na osnovu analiza i ekonomskih parametara, a ne pod uticajem političkih aktera”, naveo je Hadžić.
