Kontrolna uloga Skupštine Crne Gore ozbiljno je degradirana, ocijenili su iz Centra za demokratsku tranziciju (CDT), navodeći da parlament funkcioniše kao puki instrument političke većine.
Zamjenica izvršnog direktora CDT-a Milena Gvozdenović kazala je da Skupština Crne Gore i ove godine ostvaruje visok rezultat u pogledu administrativne otvorenosti.
Skupština, kako je navela, ispunjava 83,24 odsto kriterijuma, odnosno objavljuje predložene i usvojene zakone, amandmane, zapisnike, informacije o prisustvu poslanika, a njen rad je vidljiv kroz Parlamentarni TV kanal i YouTube.
„S druge strane kontrolna uloga ove institucije je ozbiljno degradirana, sjednice se otkazuju bez prethodnog dogovora i valjanih obrazloženja, sve je primjetnija samovolja vlasti, pa ostaje upitno obavljanje njene ustavom određene uloge“, kaže se u saopštenju.
Gvozdenović je podsjetila da godinama unazad Skupština važi za najotvoreniji parlament u regionu, međutim, kako je rekla, ovogodišnji rezultat je najniži u posljednje četiri godine mjerenja.
Prema njenim riječima, u ovom sazivu svjedoči se sistemskoj degradaciji najvažnije demokratske institucije.
„Umjesto da kontroliše izvršnu vlast, Skupština funkcioniše kao puki instrument političke većine, koja smatra da zbog dovoljnog broja podignutih ruku može da oblikuje “demokratski” život po svojoj mjeri, zanemarujući ustavni balans vlasti“, navodi se u saopštenju.
Kako je rekla Gvozdenović, upravo neredovno održavanje premijerskog sata i rijetka organizacija kontrolnih saslušanja ukazuju na dubinu problema u ostvarivanju jedne od ključnih funkcija parlamenta, kontrole izvršne vlasti.
„Od predviđenih 15 sjednica posvećenih premijerskom satu u aktuelnom sazivu Skupštine, održano je svega osam, od čega samo dvije u ovoj godini“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da je u ovom sazivu uvedena još jedna nesvakidašnja praksa – da se odgovori predsjednika Vlade na pitanja poslanika objavljuju na sajtu, kad se premijerski sat ne održi.
„Pored toga, održana su svega četiri kontrolna saslušanja tokom ove godine, od čega tri u drugoj polovini jula, a imali smo i primjer da poslanici čekaju više mjeseci da dobiju odgovore na poslanička pitanja od ministra“, dodaje se u saopštenju.
Gvozdenović je ukazala da čak ni redovne sjednice više ne predstavljaju garanciju parlamentarnog rada.
„One se često odlažu ili otkazuju bez transparentnog obrazloženja i bez prethodnog dogovora na Kolegijumu predsjednika, čime se i obesmišljava politički dijalog“, rekla je Gvozdenović.
Ona je navela da je uočljivo i da značajan broj zakonskih inicijativa dolaze direktno od poslanika i poslanica.
„Iako je ova praksa legitimna, problem predstavlja to što u tom slučaju nema obaveze organizovanja javnih rasprava i sprovođenja analiza uticaja propisa“, kazala je Gvozdenović.
Time se, prema njenim riječima, narušava transparentnost i inkluzivnost zakonodavnog procesa, što znači da Vlada može posredno da predlaže zakone preko poslanika, kada želi da zaobiđe regularne procedure konsultovanja javnosti.
Gvozdenović je ukazala da se u Skupštini sve češće pribjegava taktici “držanja u ladicama” određenih tema od strane vladajuće većine, a koje su od nesumnjivog javnog interesa.
Ona je navela da takvih slučajeva ima više.
„Ali primjeri politčkog “taktiziranja” oko skidanja imuniteta ranijem poslaniku Marku Kovačeviću, izboru članova Savjeta Agencije za audiovizualne medijske usluge, izbora članova savjeta Centralne banke i uskraćivanja javnosti za informacije u toku istrage korišćenja službenog vozila Skupštine za izvršenje potencijalnog krivičnog djela, predstavljaju veoma opasne pojave i put kojim parlament jedne zemlje koja želi članstvo u Evropskoj uniji nikako ne smije krenuti“, kaže se u saopštenju.
Gvozdenović je rekla da posebno zabrinjava činjenica da nema volje da se radi na Zakonu o Skupštini, ključnom pravnom aktu koji bi trebalo da ojača ulogu parlamenta.
Ona je podsjetila da je i Zakon o slobodnom pristupu informacijama na čekanju, iako je dostavljen još u februaru uz predlog da se donese po hitnom postupku.
Prema riječima Gvozdenović, očigledno je da taj suštinski važan zakon nije u interesu političkih aktera.
Ona je ukazala da Skupština zadovoljava značajne kriterijume administrativne transparentnosti i objavljuje većinu dokumenata važnih za praćenje njenog rada.
Međutim, kako je rekla, ove godine na sajtu Skupštine nijesu dostupni polugodišnji izvještaj o utrošenim sredstvima, aktuelna komunikaciona strategija je istekla i nije poznato da li se radi na novoj, a primijećena je i selektivnost u razmatranju e-peticija.
„Rezultati ovogodišnjeg istraživanja ukazuju da otvorenost mora uključivati kvalitetan pravni okvir i dosljednu primjenu postojećih propisa, aktivno uključivanje javnosti i suštinsku odgovornost onih koje biramo“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da otvorenost, prije svega, podrazumijeva poštovanje skupštine i demokratskih pravila i procedura, i da se u suprotnom svodi na postojanje tehničkih i digitalnih alata, koji po sebi ne predstavljaju garant javnog interesa.
Gvozdenović je kazala da, prema podacima Regionalnog indeksa, Skupština Sjeverne Makedonije ispunjava 76,04 odsto kriterijuma otvorenosti.
„Parlamentarna Skupština Bosne i Hercegovine (BiH) ispunjava 59,87 odsto kriterijuma (Dom Naroda 58,98 odsto, a Predstavnički dom 60,77 odsto), a Narodna skupština Srbije 59,6 odsto“, kaže se u saopštenju.
Kako se navodi, kada su u pitanju rezultati parlamenata u pokrajinama i entitetima, Parlament FBiH ispunjava 40,45 odsto (Dom Naroda 38,65 odsto, a Predstavnički dom 42,25 odsto), Narodna skupština Republike Srpske 39,56 odsto, Skupština Autonomne pokrajine Vojvodine 28,33 odsto.
Gvozdenović je kazala da regionalni indeks otvorenosti daje vjerodostojnu sliku o tome koliko su institucije u regionu otvorene prema građanima i društvu.
„Regionalni indeks otvorenosti mjeri učinak izvršnih vlasti i parlamenata u poštovanju standarda dobrog upravljanja, i to na osnovu četiri principa: transparentnost, pristupačnost, integritet i učinkovitost“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da je CDT sa partnerima iz regionalne mreže ActionSEE mjerio otvorenost parlamenata na osnovu 109 indikatora.
