Svjetski poredak se mijenja i Njemački Maršalov fond poziva Evropsku uniju i SAD da preispitaju svoje odnose s takozvanim „sving“ ili „kolebljivim“ državama.
Ako želi da zadrži uticaj na globalnoj sceni, Zapad mora značajnije da se angažuje sa novim blokom tzv. „sving-država“, navodi se u najnovijem izvještaju Njemačkog Maršalovog fonda, trusta mozgova sa sjedištem u Vašingtonu.
Autori izvještaja identifikovali su Brazil, Indiju, Indoneziju, Saudijsku Arabiju, Južnoafričku Republiku i Tursku kao „sving“ ili „kolebljive“ države – države koje imaju značajnu moć na svjetskoj sceni, ali od kojih svaka ima različite preferencije kada je riječ o saradnji van zapadnog transatlantskog saveza.
Uticaj tih zemalja na globalnom nivou sve je veći – sada više nego ikad, nakon ruske invazije na Ukrajinu i usred rastućeg rivalstva između Sjedinjenih Država i Kine.
„Zapad, greškom, suviše često stavlja u isti koš kolebljive države, ali i neke druge zemlje koje ili biraju ili prosto upadaju u prostor između dva globalna bloka u nastajanju. To što ih pritom etiketira kao ’Globalni Jug’, odraz je površnosti“, napisala je Heder A. Konli, predsjednica Njemačkog Maršalovog fonda.
Partnerstva Brazila su pragmatična i rukovodstvo te zemlje ne smatra da se saradnja s različitim partnerima kao što su Kina, EU, Rusija i SAD međusobno isključuje, navodi se u izvještaju. Zapad bi stoga trebalo više da sarađuje sa Brazilom po pitanjima globalnog upravljanja, uključujući i klimatske promjene i borbu protiv nejednakosti, kao i da prihvati pomak od tradicionalnih centara moći.
Južnoafrička Republika se takođe zalaže za multipolarni globalni poredak i identifikuje se s takozvanim „Globalnim Jugom“. Zapadni lideri bi u slučaju te zemlje mogli da podstiču bližu saradnju fokusiranjem na specifične oblasti politike koje su od obostrane koristi, predlaže se u izvještaju.
„Vlade ’kolebljivih država’ ne vide sebe kao nekog ko bira između dva statična pola“, napisali su autori izvještaja, Martin Kvenčez i Rejčel Tausendfrojnd. „One bi radije da redovno i razborito prelaze s jedne opcije na drugu, pitanje po pitanje, onako kako im nalažu njihovi posebni interesi i njihovi strateški analitičari.“
Indija se približava Zapadu kako se njeni granični sporovi i ekonomsko rivalstvo sa Kinom zahuktavaju, ali njena doktrina strateške autonomije podrazumijeva održavanje bliskih veza s nacijama poput Rusije. U izvještaju se navodi da Zapad može efikasnije da se angažuje s Indijom izbjegavanjem da se insistira na pitanju „mi ili oni“, jer to nije kompatibilno s ciljanom minilateralnom diplomatijom Indije.
Indonezija ima za cilj da ostane izvan rivalstva između velikih sila i vodi svoju politiku u Južnom kineskom moru bez američke pomoći. Više od jednog vijeka zapadnih zloupotreba iz vremena kolonijalizma i Hladnog rata za rezultat ima da vlasti u Indoneziji ne prihvataju dobro kritike Zapada na račun njihove nove neliberalne politike, navodi se u izvještaju.
„Konstruktivniji spoljnopolitički diskurs mogao bi da bude usredsređen na uzajamno poštovanje nacionalnog suvereniteta i multilateralizma“, stoji u izvještaju Njemačkog Maršalovog fonda.
„Kolebljive države generalno priznaju da ruske i kineske ambicije nose sa sobom i rizike, ali one istovremeno ne doživljavaju SAD ili Evropu kao kredibilne globalne šampione nacionalnog suvereniteta“, pišu Kvenčez i Tausendfrojnd.
Turska strategija podrazumijeva balansiranje između velikih sila kako bi se ublažio uticaj tog rivalstva. O tome svjedoči i njeno nedavno posredovanje u ratu u Ukrajini.
Turska ostaje ključna članica NATO i blizak ekonomski partner EU, ali ta zemlja smatra da je svijet „veći od pet“, odnosno da svijet ne predstavljaju samo pet stalnih članica Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija.
Saudijska Arabija takođe održava bliske bezbjednosne veze sa Zapadom, prije svega sa SAD, ali joj je Rusija ključni partner u OPEK+, a Kina glavni trgovinski partner.
U vrijeme kada Rijad jača sopstvenu poziciju u očekivanju da će se američka pažnja koja je usmjerena na Bliski istok smanjiti, Zapad ne bi trebalo da odbacuje posredovanje drugih zemalja, navodi se u izvještaju.
Sve u svemu, eksperti ukazuju da Evropska unija i Sjedinjene Države moraju da pokažu fleksibilnost u saradnji, da budu otvoreni za pomoć koja dolazi van Zapada i da se uzdrže od guranja geopolitičkih partnera da naprave izbore „ili-ili“.
„Izgradnja odnosa s decentralizovanim političkim akterima vjerovatno bi donijela dugoročnu korist za sve partnere“, zaključuju autori izvještaja Njemačkog Maršalovog fonda.
