Nevladina udruženja “Aktiv” i “Don Đon Buzuku” iz Ulcinja traže hitno usvajanje Zakona o lustraciji koji, kako navode, od svih zemalja Zapadnog Balkana i država tzv. Istočnog bloka, nije jedino usvojen u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini.
U inicijalnom predlogu Vladi i Delegaciji EU u Podgorici, iz ta dva udruženja poručuju da se bore protiv svih vidova diskriminacije Albanaca u Crnoj Gori prouzrokovanih neusvajanjem Zakona o lustraciji i izostankom nužnih transformacija u oblastima restitucije, rehabilitacije i reforme.
“Nije došlo do promjena kada je morao da se desi sistemski slom komunizma. Mislimo da je izostao i pritisak SAD i EU u cilju sprečavanja izbijanja krvavog, građanskog rata. Ali nažalost, u to vrijeme bilo je dozvoljeno da oni koji su proizveli rat prelaze prećutno u novi sistem i nakon toga zaključuju mir. Kao ishod takvih dešavanja imamo potpunu kriminalizaciju ovog prostora, pa i vlasti uključujući i organe koji su zaduženi da gone kriminal. Sve to u Crnoj Gori na najbolji način mogući način potvrđuje i sistemsko rasulo realnih pretendenata za vlast nakon pobjede izborne liste Evropa sad, koja još uvijek uliva nadu ukoliko se do kraja bude držala pravila demokratskih promjena”, navodi se u predlogu.
Ocjenjue se da krajem osamdesetih godina prošlog vijeka, u Crnoj Gori nije došlo do suštinske već samo do generacijske promjene vlasti.
“Privatizacija je izvršena na potpuno pogrešan način i u doba inflacije kada je došlo do obezvređivanja valute. Stvoreni su fiktivni bogataši koji nijesu imali iskustva jer nijesu dolazili iz realnog sektora. Na kraju, nerealnim obećanjima iz ugovora, zadužili su se kod banaka na račun hiopteke ili fiducije nad kupljenom imovinom po beznačajnim inflatornim cijenama ili sredstvima”, piše u inicijativi.
Tvrdi se da je Crna Gora od industrijske ekonomije pretvorena u uslužne djelatnosti i da u doba inflacije vlast nije imala iskustva da sačuva vrijednost društvene imovine.
“Primijenjena je marksisitička formulacija iz ‘Kapitala’ roba – novac- roba. To znači da u uslovima hiperinflacije, prošavši kroz obezvrijeđeni novac, roba gubi u vrijednosti u iznosu inflacije. Ukoliko je recimo tri puta mijenjala vlasnika, roba je potpuno izgubila vrijednost”, stoji u predlogu Vladi i delegaciji EU.
Da bi lustracija skladno funkcionisala između rezolucije Savjetra Evrope i Konvencije o ljudskim pravima, dodaje se, treba je tretirati u političkom a ne krivičnom smislu, pojedinačno a ne kolektivno.
“Da je lustracija završena prema Rezoluciji Savjeta Evrope i mišljenja Venecijanske komisije, onda ne bi bilo potrebno donositi Zakon o porijeklu imovine, jer je imovina stečena kriminalnom predmet redovnih procedura nakon krivičnih postupaka. Zakon je potrebno donijeti jer je obezvređivanje imovine procjenom prema Marksovom ‘Kapitalu’, dovelo do loših privatizacija što je omogućilo pojedincima da se obogate”, pojašnjava se u inicijativi.
Ističe se da u postupku ne treba ganjati krivicu nego izvršiti ponovnu procjenu imovine metodom revalorizacije u vidu uporednog robnog ekvivalenta a ne denominacije, kao što je do sada bio slučaj. Tako bi, dodaje se, država i oštećeni građani dobili izgubljenu imovinu a novu vrijednost trebalo bi koristiti za obeštećenje, socijalna davanja i povećanje standarda svih građana.
“Ukoliko se i sadašnja vlast ogluši kao prethodne, treba tražiti od EU da izvrši pritisak za donošenje zakona kako bi, pored ostalog, bili rehabilitovani i progonjeni politički pobunjenici, ne samo u moralnom nego i u materijalnom smislu. Osim toga, oduzimanjem imovine priviligovanom staležu vlasti tranzicije, bila bi stvorena nova vrijednost za razvoj bez potrebe zaduženja, kako i propovijeda novo rukovodstvo. Novo zaduženje za buduće generacije je teret a ne dobrobit građana”.
