Alekseja Navaljnog su na zapadu uglavnom smatrali hrabrim i harizmatičnim opozicionim političarem, koji je spreman da rizikuje sve za zemlju za koju je vjerovao da jednog dana može biti slobodna i srećna.
Kremlj je tvrdio da je Navaljni agent CIA koji želi da svrgne vlast i pretvori Moskvu u poslušnog vazala Sjedinjeninh Država. Vladimir Putin ga nikada nije spomenuo po imenu.
U Rusiji njegov pokret je u jednom trenutku imao oko 700 000 ljudi, ali državni mediji ga godinama nijesu pominjali a javnost je podijeljena.
On i njegove pristalice – od kojih su mnogi mlađi od 30 godina – označeni su kao ekstremisti nakon organizovanja bučnih antivladinih protesta koji su silom razbijeni i nakon ohrabrivanja taktičkog glasanja u naporu da smijene prokremljovske kandidate. Pokret Navaljnog je zabranjen, a većina njegovih saveznika sada živi u izgnanstvu u Evropi.
Navaljni je preko Jutjuba pozivao mlade birače da vjeruju u ono što je nazivao “lijepom Rusijom budućnosti”, ali nije uspijevao da se poveže sa ljudima izvan velikih gradova.
Oženjen sa dvoje djece, Navaljni je 2020. godine preživio pokušaj ubistva za koji su zapadni doktori kazali da je sproveden nervnim agensom.
Kasnije je, predstavljajući se kao neko drugi, telefonom nazvao jednog od muškaraca za kojeg je tvrdio da je pokušao da ga otruje i rečeno mu je da su agenti državne bezbjednosti stavili otrov u njegovo donje rublje.
Tada je za Putina kazao: “Koliko god se pretvara da je veliki geopolitičar, istorija će ga zapamtiti kao trovača. Imali smo Aleksandra Oslobodioca, Jaroslava Mudrog i Putina trovača donjeg rublja”.
Putin je negirao da je ruska država pokušala da ubije Navaljnog, rekavši da bi oni “dovršili posao” da su zaista htjeli da ga eliminišu.
Saradnici Navaljnog tvrde da je planirao da formuliše političku platformu i oformi grupu ljudi koja je spremna da vlada nakon Putinove ere. Pozvao je svoje pristalice da izađu na predsjedničke izbore u martu u podne kako bi izrazili otpor Putinu, za kojeg se očekuje da će ubjedljivo pobijediti.
Više puta je fizički napadnut od strane prokremljovskih aktivista, a u jednom od napada je skoro izgubio vid.
Prije nego što je zatvorern 2021. godine, kazao je da ruska obavještajna služba prati njega i njegovu porodicu. U intervjuu za Rojters 2017. godine odbacio je rizik.
“Bezbjednosne službe nas prate. Prate moju djecu, moju suprugu i mene. Kola konstantno prolaze. Ja više ne obraćam pažnju na to, ali Juliju to zaista opterećuje.
Sin vojnog oficira, Aleksej Anatolijevič Navaljni je rođen 4. juna 1976. i uglavnom je odrastao u Obninsku, oko 100 kilometara jugozapadno od Moskve.
Diplomirao je pravo i imao posebnu diplomu iz finansija. Proveo je vrijeme u Sjedinjenim Državama kao stipendista Jejla, što su kritičari bliski Kremlju iskoristili da sugerišu da je strani agent, a on i njegovi saveznici odbacili.
Kada su izbili protesti u Moskvi nakon pobjede vladajuće Jedinstvene Rusije u decembru 2011, koju su kritičari okarakterisali kao izbornu prevaru, Navaljni je postao poznat zbog snažnih govora i jedan je od prvih koji su uhapšeni.
Vješt u korišćenju interneta i često obučen ležerno u farmerkama, Navaljni je predstavljao izrazit kontrast u odnosu na konzervativni imidž bivšeg KGB oficira Putina, koga je optuživao da je “isisao krv iz Rusije”.
Njegovi opisi vladajuće partije kao “prevaranata i lopova” imali su odjeka kod pristalica i u više navrata je privođen. On je 2013. osuđen na pet godina zatvora nakon optužbi za korupciju da bi narednog dana bio oslobođen.
Kasnije te godine kandidovao se za gradonačelnika Moskve i izgubio od Kremljovog kandidata ali je osvojio 27 odsto glasova, što je prema riječima njegovih pristalica bio impresivan rezultat budući da uopšte nije bio zastupljen u medijima.
Iznervirao je pojedine liberale u podijeljenoj ruskoj opoziciji nastupima koje su oni znali okarakterisati kao nacionalističke i populističke, naročito kada se pridružio godišnjem nacionalističkom maršu, pozivao na oštrije mjere protiv ilegalne imigracije i zagovarao vizni režim za srednjoazijske države.
Putina je nazivao “starac u bunkeru” za vrijeme pandemije kovida-19, a na Jutjubu je objavljivao detaljne istrage o navodnoj korupciji državnih zvaničnika, što je strategija za koju se vremenom nadao da će podriti podršku Putinu.
Navaljni je predviđao da bi Rusija mogla da se suoči sa seizmičnim političkim nemirima, jer je tvrdio da je Putin izgradio krhki sistem lične vlasti zasnovan na korupciji.
Njegova grupa je koristila dronove za snimanje luksuznih rezidencija zvaničnika čije su bogatstvo istraživali. U više navrata mu je suđeno. Jedan snimak na kojem tvrde da je Putin krajnji vlasnik luksuzne vile imao je 128 miliona pregleda.
Kremlj je u više navrata odbacio optužbe Navaljnog o rasprostranjenoj korupciji i o ličnom bogatstvu Putina.
Divljenje ruske opozicije stekao je kada se dobrovoljno vratio u Rusiju 2021. nakon što je zbog trovanja liječen u Njemačkoj, znajući da će biti uhapšen.
“Nikada nije bilo pitanje hoću li se vratiti ili ne. Prosto zbog toga što nikada nijesam ni otišao. Završio sam u Njemačkoj nakon što sam stigao na odjeljenje intenzivne njege iz jednog razloga: pokušali su da me ubiju”, napisao je Navaljni prije povratka.
“Rusija je moja zemlja, Moskva je mog grad i nedostaju mi”.
U avgustu 2023. godine Navaljni je osuđen na dodatnih 19 godina zatvora, pored 11 i po godina koje je već služio u krivičnom slučaju za koji je tvrdio da je osmišljen da zastraši i politički potčini ruski narod.
“Savršeno mi je jasno da, kao mnogi politički zatvorenici, služim doživotnu kaznu”, kazao je on tada. “Ta doživotna kazna se mjeri dužinom mog života ili dužinom životnog vijeka režima”.
O ratu u Ukrajini:
“Ovo je glupi rat koji je počeo vaš Putin”, kazao je Navaljni Apelacionom sudu u Moskvi preko video veze iz kaznene kolonije 2022. “Ovaj rat je izgrađen na lažima”. “Jedan ludak je zario svoje kandže u Ukrajinu, i ne znam šta taj ludi lopov želi da uradi”.
O Putinu:
“Korupcija je osnova savremene Rusije, ona je osnova Putinove političke moći”, kazao je Navaljni u intervjuu za Rojters 2011.
O Rusiji:
“Jednom je veliki ruski pisac Lav Trocki opisao strukturu moći u Rusiji: “Okupili su se zlikovci koji su opljačkali sopstveni narod, regrutovali vojnike i sudije da čuvaju njihove orgije i sada imaju gozbu”. Ova briljantna rečenica precizno opisuje ono što se dešava u mojoj zemlji”.
On je 2023. oštro prekorio rusku elitu zbog njene pohlepe, izražavajući mržnju prema onima koje je optužio da su prokockali istorijsku priliku za reforme nakon pada Sovjetskog Saveza 1991. godine.
Analizirao je postsovjetsku istoriju Rusije, uključujući nasljeđe najmoćnijih ličnosti 1990-ih koje su postale poznate kao reformisti, a koji su težili da postave temelje kapitalizma i oligarha koji su stekli ogromno bogatstvo.
“Ne mogu da se suzdržim od oštre, divljačke mržnje prema onima koji su prodali, rasipali i prokockali istorijsku šansu koju je naša zemlja imala početkom devedesetih godina”, rekao je Navaljni.
O strahu i ambiciji:
“Zašto bih se plašio?”, kazao je on 2011. na pitanje o opasnostima suprotstavljanja Kremlju.
Na pitanja Rojtersa o njegovim ambicijama, svojevremeno je odgovorio: “Želio bih da budem predsjednik, ali u Rusiji nema izbora”.
O smrti:
“Ako odluče da me ubiju onda to znači da smo izuzetno snažni i treba da iskoristimo tu moć i ne odustajemo”, kazao je u jednom intervjuu za CNN. “Ne shvatamo koliko smo zapravo snažni”.
