Aleksander Stub, bivši premijer je postao novi predsjednik Finske, nakon što je u drugom krugu izbora u toj zemlji pobijedio bivšeg šefa diplomatije, Peku Havista, u neizvjesnoj trci između dva iskusna političara.
Najvažniji zadatak novog šefa države će biti upravljanje spoljnom i bezbjednosnom politikom ove nordijske zemlje, sada kada je članica NATO saveza, nakon ruske invazije na Ukrajinu.
Sa prebrojanih više od 99 odsto glasova, kandidat desnog centra Stub, iz konzervativne Stranke nacionalne koalicije je dobio 51,6 odsto glasova, dok je nezavisni kandidat Havisto, iz zelene ljevice, dobio 48,4 odsto.
Stub, 55-godišnjak koji je bio premijer tokom 2014. i 2015, a svoju karijeru je započeo kao zakonodavac u Evropskom parlamentu, postaće 13. predsjednik Finske od nezavisnosti ove zemlje od Ruskog carstva, 1917. godine.
Birališta širom zemlje su zatvorena u osam sati po lokalnom vremenu.
Havisto (65) je priznao poraz nakon što je projekcija finskog javnog emitera YLE prognozirala pobjedu za Stuba. Stisnuo je ruku Stubu i čestitao mu u gradskoj vijećnici u Helsinkiju, gdje su kandidati i mediji gledali rezultate dok stižu.
Stub i Havisto su bili glavni kandidati u izborima na kojima je više od četiri miliona ljudi sa pravom glasa biralo nasljednika izuzetno popularnog predsjednika Saulija Ninista, koji nije imao pravo na reizbor i čiji šestogodišnji mandat ističe u martu.
Nijedan od devet kandidata nije dobio više od pola potrebnih glasova u prvom krugu izbora 28. januara, a Stub i Havisto su dobili svaki oko četvrtine glasova.
Inicijalni podaci su pokazali izlaznost od 70,7 odsto, što je manje od prvog kruga, u kojem je iznosila 75 odsto.
Stub i Havisto su se uglavnom slagali oko ključnih spoljnopolitičkih pitanja, koja se odnose na „tvrdu liniju“ prema Moskvi i trenutnom ruskom vodstvu, te potrebi za pomoć Ukrajini sa vojnog i civilnog aspekta.
Za razliku od većine evropskih država, predsjednik Finske drži u rukama izvršnu vlast, te formira spoljnu i bezbjednosnu politiku zajedno sa vladom, pogotovo po pitanju zemalja van Evropske unije, kao što su SAD, Rusija i Kina.
Predsjednik je takođe vrhovni zapovjednik vojske – naročito bitna rola u trenutnom evropskom sigurnosnom okruženju, te naelektrisanoj geopolitičkoj situaciji u Finskoj, koje se pridružila NATO savezu u aprilu 2023, nešto više od godinu dana nakon invazije Rusije na Ukrajinu.
