Djelovanje Venecijanske komisije (VK) je neophodno u vremenu kada su temeljne demokratske vrijednosti na iskušenju, kao što je to trenutno slučaj sa Crnom Gorom, saopštio je danas univerzitetski profesor Miloš Vukčević.
On je to kazao na 34. sesiji Ius Foruma Udruženja pravnika Crne Gore pod nazivom „Venecijanska komisija – uloga, iskustva i očekivanja“ koja je večeras održana u Podgorici, saopšteno je iu Udruženja pravnika.
Vukčević je rekao da iskustva pokazuju pozitivan doprinos VK, ali i potrebu da se ojača primjena njenih preporuka i osnaži njena uloga u izazovima savremenog društva.
„Njen značaj posebno dolazi do izražaja u državama u tranziciji, poput Crne Gore, koja već duži niz godina teži usklađivanju svog pravnog sistema sa evropskim standardima. Crna Gora često traži mišljenje VK, ali implementacija preporuka zna da kasni ili se selektivno primjenjuje. Svakako VK ima važnu ulogu u razvoju pravnog poretka Crne Gore. Način na koji Crna Gora prihvata i primjenjuje mišljenje VK govori o njenoj stvarnoj posvećenosti evropskim vrijednostima“, istakao je Vukčević.
Otvarajući seseiju, predsjednik Udruženja pravnika Crne Gore, Branislav Radulović, kazao je da je VK – Evropska komisija za demokratiju kroz pravo, tijelo Savjeta Evrope, osnovano 1990. godine, koje okuplja 46 evropskih država i svaka od država članica delegira po dva ekperta.
„Samo Vatikan, te Bjelorusija, koja nikada nije primljena i Rusija koja je nakon invazije na Ukrajnu 2022. godine isključena, nemaju svoje eksperte u VK koji su nezavisni i biraju se na osnovu njihove stručnosti posebno u oblasti ustavnog i međunarodnog prava. Njih imenuju države članice, ali oni djeluju u ličnom svojstvu, a ne kao predstavnici svojih vlada“, istakao je Radulović.
On je dodao da je glavna uloga VK pružanje pravne pomoći državama u oblasti ustavnog prava, vladavine prava, zaštite ljudskih prava i izbornog zakonodavstva.
„Preporuke ovog tijela, iako nijesu obavezujuće, imaju veliki autoritet i često presudno utiču, posebno kada u pojedinim državama, u okviru nacionalnih institucija ili usljed političkih kriza nije moguće doći do rješenja. Crna Gora ima prilično bogato iskustvo saradnje sa VK, koja je imala ključnu ulogu u reformama pravosudnog sistema, izbornog zakonodavstva i ustavnih promjena u zemlji“, kazao je Radulović.
On je poručio da je VK odigrala u predreferendumskom periodu (2005. godine) ključnu ulogu u određenju ko ima biračko pravo u Crnoj Gori.
„Od sticanja nezavisnosti 2006. godine, Crna Gora se u više navrata obraćala VK za dobijanje mišljenja i preporuka. Najznačajnija saradnja je bila oko ustavne reforme 2013 godine, kada je VK dala mišljenje na 16 ustavnih amandmana, među kojima sa izdvajaju oni koji su se odnosili na nezavisnost pravosuđa, sastav Sudskog savjeta, izbor sudija Ustavnog suda, imuniteta za članove Senata DRI itd“, rekao je Radulović.
Srđan Darmanović, raniji dekan Fakulteta političkih nauka Univerziteta Crne Gore (UCG) i član VK govorio je o njenoj ulozi u stvaranju i učvršćivanju demokratskih institucija u Evropi i naročito se osvrnuo na nove demokratije Centralne, Istočne i Jugoistočne Evrope nakon Hladnog rata.
„VK u ovom periodu nije bila samo pouzdani savjetodavac evropskih zemalja u razvoju njihovih demokratskih institucija, nego je dala i teorijski doprinos kodifikovanju evropskih standarda u oblasti izbora, prava nacionalnih manjina, razvoju ustavne pravde, ustavnosti i drugim oblastima. Njen stručni, ekspertski i nepristrasni način rada i rezultati koje je ostvarila, učinili su VK veoma uglednom institucijom ne samo u Evropi, nego i u mnogim vanevropskim zemljama koje se oslanjaju na njena ekspertska mišljenja“, kazao je Darmanović.
Predavač na Fakultetu pravnih nauka Univerziteta Donja Gorica (UDG) Nikola Šaranović podsjetio je na pravnu izreku „ugovor je zakon za strane“, koju je presložio u aforizam „zakon je ugovor za stranke“.
„U konkretnoj stvari, stranke su vlast i opozicija. Njihov ugovor je zahtjev VK. Njeno mišljenje imaće snagu zakona. Zahtjev VK je neka vrsta lijeka iz alternativne pravne medicine, jer kad pravda oboli, ne pomažu pravni ljekovi“, rekao je Šaranović.
