Crna Gora je u prvom kvartalu 2024. godine ostvarila stopu realnog rasta BDP-a od 4,4%, svrstavajući se među vodeće zemlje po stopi rasta u Evropi. Za razliku od ekonomije Evropske unije, koja je stagnirala s rastom od 0,1%, Crna Gora pokazuje značajan ekonomski napredak. Ovo se navodi u mjesečnom makroekonomskom izvještaju Ministarstva finansija za maj 2024.
Kako se navodi u izvještaju, bruto investicije u osnovna sredstva porasle su za 8,2%, a privatna potrošnja za 5,7%, dok je izvoz roba i usluga zabilježio pad od 21,0% u prvom kvartalu. Tokom prvih četiri mjeseca 2024. godine, zabilježeno je 2.107.901 noćenja domaćih i stranih turista, što predstavlja godišnji pad od 14,7%. Najviše noćenja ostvarili su turisti iz Rusije (35,2%), Srbije (14,0%) i Turske (9,0%).
Dodaje se i da je industrijska proizvodnja porasla za 3,1% u istom periodu, vođena rastom prerađivačke industrije (20,5%) i sektora „Vađenja ruda i kamena“ (18,2%), dok je proizvodnja električne energije bila niža za 13,9% u odnosu na isti period prošle godine.
Stopa inflacije porasla je za 4,9% u prvih pet mjeseci 2024. godine, a najveći doprinos rastu potrošačkih cijena dale su kategorije „Stanovanje, voda, struja, gas i druga goriva“ (1,0 p.p.) i „Odeća i obuća“ (0,9 p.p.). Inflacija je u maju takođe iznosila 4,9%, bez značajnih promjena na mjesečnom nivou.
Globalna ekonomija pokazuje znake poboljšanja
Prema majskom izveštaju OECD-a, globalna ekonomija pokazuje znake poboljšanja, iako je rast i dalje umjeren. OECD je revidirao prognozu globalnog privrednog rasta za 2024. godinu sa 2,9% na 3,1%, dok je za 2025. godinu prognoza povećana sa 3,0% na 3,2%. Očekivanja rasta američke ekonomije za 2024. godinu povećana su sa 2,1% na 2,6%, dok je za Eurozonu prognoza povećana sa 0,6% na 0,7%.
Predviđa se da će inflacija u zemljama OECD-a pasti na 5,0% ove godine i na 3,4% u 2025. godini, uz podršku čvrste monetarne politike i slabijih pritisaka na cene robe i energije. Inflacija se smanjuje i procenjuje se da će se do kraja 2025. godine vratiti na ciljeve centralnih banaka u većini velikih ekonomija.
Pozitivni trendovi na tržištu rada
Indikatori tržišta rada pokazuju pozitivne trendove. Prema Anketi o radnoj snazi, broj zaposlenih u prvom kvartalu 2024. godine iznosio je 280,5 hiljada, što predstavlja povećanje od 8,2% u odnosu na isti kvartal prošle godine. Stopa nezaposlenosti iznosila je 11,9%, što je godišnji pad od 3,6 procentnih poena. Prosječna neto zarada u prva četiri meseca 2024. godine uvećana je za 6,3% i iznosila je 823 eura, dok je prosječna penzija sa obračunatim razlikama u aprilu iznosila 510,09 eura, što je godišnji rast od 36,3%.
Fiskalni sektor bilježi rast prihoda
Prihodi budžeta u periodu januar-april 2024. godine iznosili su 896,1 miliona eura, što je 12,7% procijenjenog BDP-a, i povećani su za 12,4% u odnosu na isti period 2023. godine. Najveći rast u odnosu na plan zabilježen je kod poreza na dobit pravnih lica (39,4%), poreza na dohodak fizičkih lica (32,1%), doprinosa (11,8%) i poreza na dodatu vrednost (1,1%). Izdaci budžeta za period januar-april ove godine iznosili su 841,5 miliona eura, što je 12,0% procijenjenog BDP-a, i manji su za 7,6% u odnosu na planirane.
Kapitalni budžet realizovan je u iznosu od 42,89 miliona eura, što je za oko 23 miliona eura (113,0%) više nego za četiri meseca 2023. godine. U periodu januar-april 2024. godine, ostvaren je suficit budžeta od 54,6 miliona eura, dok je samo u aprilu zabilježen suficit od 59,4 miliona eura.
Finansijski sektor sa pozitivnim rezultatima
Bankarski sektor je u aprilu 2024. godine ostvario pozitivan finansijski rezultat od 53,9 miliona eura, što je godišnji rast od 19,8%. Ukupni krediti na kraju aprila 2024. iznosili su 4.368,6 miliona eura, što je godišnji rast od 11,8%. Novoodobreni krediti u periodu januar-april 2024. godine iznosili su 537,9 miliona eura, što je rast od 33,6% na godišnjem nivou.
Evropska centralna banka je početkom juna smanjila referentne kamatne stope u Eurosistemu za 0,25 procentnih poena.
Spoljnotrgovinska razmjena i investicije
Ukupna spoljnotrgovinska razmjena u periodu januar-april 2024. godine iznosila je 1.452,0 miliona eura, što je rast od 3,6% na godišnjem nivou. Izvoz je smanjen za 26,2%, dok je uvoz povećan za 10,9%. Neto priliv stranih direktnih investicija (SDI) iznosio je 161,8 miliona eura, što je 9,9% manje u odnosu na isti period prošle godine. Najveće učešće u ukupnom prilivu SDI imale su Srbija, Ruska Federacija, Turska i Njemačka.
„Crna Gora nastavlja sa snažnim ekonomskim rastom uprkos izazovima na globalnom tržištu, pokazujući otpornost i sposobnost prilagođavanja promjenama u međunarodnom okruženju“, navodi se u dokumentu.
