Manje od 24 sata prije samita lidera Evropske unije u Briselu na kojem će glavna tema biti finansiranje ratnih napora Ukrajine, Belgija smatra da pregovori idu unazad. “Idemo unazad”, rekao je ambasador Belgije pri EU, Piter Murs, svojim kolegama juče tokom razgovora iza zatvorenih vrata, kazali su za “Politiko” dvojica diplomata koji su prisustvovali sastanku.
Evropska komisija i zvaničnici EU u trci su sa vremenom kako bi umirili belgijsku zabrinutost u vezi sa finansijskim paketom od 210 milijardi eura za Ukrajinu, koji se oslanja na zamrznutu rusku državnu imovinu širom Unije. Podrška Belgije je od ključnog značaja, jer se najveći dio te zamrznute imovine nalazi u finansijskom depozitorijumu Euroclear, sa sjedištem u Briselu.
Premijer Belgije Bart de Vever odbija da se podrži dogovoru sve dok druge vlade EU ne ponude značajne finansijske i pravne garancije koje bi zaštitile Euroclear i njegovu vladu od moguće ruske odmazde – u zemlji i inostranstvu.
Jedno od najosjetljivijih pitanja za Belgiju jeste ograničavanje finansijskih garancija koje trenutno iznose 210 milijardi eura. Belgija smatra da garancije koje pružaju druge zemlje EU ne bi smjele imati gornju granicu, kako bi bile zaštićene u bilo kom scenariju.
Mada je djelovalo da pregovori idu u dobrom pravcu, pošto su Belgijanci podržali predlog Evropske komisije da prijestonice EU obezbijede što veće finansijske garancije za ukrajinski paket, belgijski ambasador je na kraju sastanka sve iznenadio rekavši da pregovori idu unazad. “Više zaista ne znam”, rekao je jedan diplomata, koji je želio da ostane anoniman.
Još jedan ključni zahtjev Belgije jeste da sve zemlje EU raskinu bilateralne sporazume o zaštiti investicija sa Rusijom, kako Belgija ne bi ostala sama da se suočava sa mogućom odmazdom Moskve. Međutim, na nezadovoljstvo Belgije, više zemalja oklijeva da to učini zbog straha od odmazde Kremlja.
Murs je tokom sastanka rekao da će svaka odluka o korišćenju te imovine morati da bude donijeta na nivou premijera De Vevera, prema riječima jednog diplomate EU.
Belgija vrši pritisak na Evropsku komisiju da razmotri alternativne načine finansiranja Ukrajine, poput zajedničkog zaduživanja – stav koji je već naišao na podršku Bugarske, Italije i Malte.
Pronalaženje pravno održivog načina da se zamrznuta ruska imovina iskoristi za finansiranje pomoći Ukrajini još uvijek je “daleko od lakog”, poručila je juče italijanska premijerka Đorđa Meloni.
Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen oprezno je otvorila vrata mogućnosti zajedničkog zaduživanja tokom govora u Evropskom parlamentu u Strazburu juče ujutro.
“Predložila sam dvije različite opcije za predstojeći Evropski savjet, jednu zasnovanu na imovini i drugu zasnovanu na zaduživanju EU. I moraćemo da odlučimo kojim putem želimo da idemo”, rekla je ona.
Međutim, zajednički dug zahtijeva jednoglasnu podršku, što je malo vjerovatno s obzirom na prijetnje mađarskog premijera Viktora Orbana da će staviti veto na dalju pomoć EU Kijevu.
Murs je predložio moguće zaobilazno rješenje, sugerišući aktiviranje vanredne klauzule – poznate kao član 122 – koja bi neutralisala prijetnju vetom.
Međutim, pravni timovi Evropske komisije i Savjeta odbacili su belgijski prijedlog na istom sastanku, navodeći da on nije pravno održiv.
Tu ideju je prošle sedmice, tokom večere ministara finansija, prvi put iznijela predsjednica Evropske centralne banke Kristin Lagard, ali su je osporile zemlje sjeverne Evrope.
Očekuje se da će De Vever ovu opciju predložiti tokom današnjeg sastanka lidera EU.
