Upotreba duvanskih proizvoda u Crnoj Gori zabrinjava stručnjake jer 35,4 odsto odrasle populacije puši, a naročito raste broj onih koji koriste e-cigarete koje kompanije reklamiraju kao manje štetne od klasičnih cigareta, što one nijesu. Iz Instituta za javno zdravlje navode da žene sve više koriste duvanske proizvode, te da posebnu pažnju treba obratiti na nove proizvode kao što je “snus” koji je jako opasan, a njegova upotreba je široko rasprostranjena među tinejdžerima koji lako razvijaju zavisnost.
Iz Instituta kažu da se pored procenta koji se odnosi na prevalenciju upotrebe duvanskih proizvoda, evidentira još oko 17 odsto onih koji su tokom života, konzumirali neku vrstu duvanskih proizvoda.
“Među mladima od 13 do 15 godina, prevalencija upotrebe duvanskih proizvoda iznosi 9,9 odsto, od čega je bilo 11,6 odsto dječaka i 8,1 odsto djevojčica. Među šesnaestogodišnjacima je bilo oko 10 odsto svakodnevnih korisnika duvanskih proizvoda, a 17 odsto onih koji su u poslednjih 30 dana koristili neku vrstu duvanskih proizvoda”, preciziraju iz Instituta.
Prema njihovim podacima, više je muškaraca (36,2 odsto), nego žena (34,5 odsto) koji koriste duvanske proizvode, ali kada se sagleda grupa mladih između 18 i 24 godine, za 1 odsto ima više žena, nego muškaraca koji aktivno koriste duvanske proizvode.
Govoreći o trendovima ističu da sve veći broj pušača koriste neku vrstu „novih duvanskih proizvoda“, naročito mladi. Navode da je to izraženo nakon što je pušenje kod nas Zakonom zabranjeno u zatvorenim prostorima.
Od 2014. godine sve je veća upotreba e-cigareta, jer ih proizvođači predstavljaju kao „manje štetne po zdravlje i korisne za odvikavanje od upotrebe duvana”. Stručnjaci kažu da to nije tačno i da istraživanja pokazuju da novi duvanski proizvodi izazivaju vrlo negativne efekte po zdravlje i nijesu korisni u odvikavanju od duvana.
“Istraživanja su potvrdila da je evidentirano da upotreba e-cigareta povećava rizik nastanka većeg broja oboljenja, kao i činjenice da mlađi sve češće upravo počinju sa korišćenjem neke vrste ovih proizvoda, a da prethodno nijesu koristili „tradicionalne vrste duvanskih proizvoda“. Negativni efekti po zdravlje korisnika se objašnjavaju sastavom e-cigareta, koje pored nikotina, sadrže ogroman broj hemijskih supstancija, vrlo toksične i kancerogene, zbog čega izazivaju patološke promjene u organizmu. Dokazano je da e-cigarete sadrže oko 8.000 aroma, čija upotreba je u potpunosti zabranjena u nekim zemljama”, pojašnjavaju iz Instituta.
Kako Zakon o ograničenju duvanskih proizvoda ne utiče na IQOS, snus, snuf, vodene lule i slično, tako se njihova upotreba povećava.
“Planirane su izmjene i dopune Zakona, te se očekuje da će se regulisati promet snusa i ostalih „novih duvanskih proizvoda“. Napominjemo da je i trenutno važeći Zakon o ograničavanju upotrebe duvanskih proizvoda, svojim odredbama, zabranjivao prodaju duvanskih proizvoda maloljetnicima, ali je nedostatak resursa za kontinuirani monitoring omogućio da osobe mlađe od 18 godina kupuju te proizvode”, ističu iz Instituta.
Stručnjaci iz Instituta naročito upozoravaju na duvanski proizvod snus, koji je zabranjen u svim zemljama EU, sem u Švedskoj u kojoj je proizveden.
“Time se potvrđuje da je upotreba snusa opasna po zdravlje mladih, koji ga najčešće koriste, kao i da stvara zavisnost. Pakovan je u obliku vrećica koje se postavljaju između usne i desni, kako bi se omogućila kontinuirana apsorcija nikotina, preko sluzokože obraza u krvotok i dalje do organa. Sadrži visoke koncentracije nikotina, zbog čega se javlja zavisnost, kao i prilikom korišćenja ostalih psiho-aktivnih supstancija”, objašnjavaju iz Instituta.
Vremenom, dodaju, nastaje potreba uzimanja sve većih količina kako bi se zadovoljila potreba za ovom supstancijom zavisnosti, a u velikom broju slučajeva se nastavlja sa uzimanjem i drugih supstancija koje stvaraju zavisnost.
“Istraživanja su potvrdila da snus sadrži supstancije koje izazivaju karcinome usne duplje, jednjaka, kao i nitrozamin koji je odgovoran za povećanje rizika od karcinoma pankreasa. Supstancije iz snusa djeluju negativno i na druge organe i organske sisteme (prvo usne duplje, ali se putem krvotoka prenose i na ostale organe i organske sisteme), značajno povećavajući rizik za nastanak oboljenja. Sve komplikacije upotrebe snusa po zdravlje su posebno izražene kod mladih ljudi, jer razvojni period kod njih nije završen”, upozoravaju iz ove zdravstvene ustanove.
Pominju i “snuf”, koji se unosi ušmrkavanjem i u vrlo kratkom vremenskom periodu ostvaruje vrlo negativne efekte na centralni nervni sistem (CNS) korisnika.
“Tokom dugotrajne upotrebe utiče na pojave ireverzibilnih(nepovratnih) promjena na mozgu, sa nizom komplikacija kod ove, posebno osjetljive populacione grupe”, zaključuju iz Instituta.
