Najavljene izmjene Zakona o oružju i municiji u završnoj su fazi, pri kraju su i provjere kandidata koji su se prijavili na konkurs za policijske službenike, definisane su procedure i smjernice za postupanje u najizazovnijim kriznim situacijama. Sprovedena je i reorganizacija Uprave policije (UP) i ojačani kapaciteti centara i odjeljenja bezbjednosti, posebno na Cetinju. Uvedeno je stalno dežurstvo Specijalne jedinice policije (SJP) 24/7, a potpisana i odluka o postavljanju video-nadzora na teritoriji Prijestonice, dok bi krajem godine trebalo da počne procedura javnih nabavki u tom smislu.
To su, pored ostalog, “Vijestima” kazali iz Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP), odgovarajući na pitanja u vezi s preporukama koje je tom resoru nedavno uputio Zaštitnik ljudskih prava i sloboda (Ombudsman), a u vezi s postupanjem tokom tragedije koja se na Cetinju dogodila prije tri godine, kada je Vuk Borilović počinio masovno ubistvo i u cetinjskom naselju Medovina ubio deset ljudi, šestoro ranio, nakon čega ga je ubila policija…
Zaštinik je nedavno donio mišljenje na osnovu pritužbe Vesne Pejović , majke Nataše Martinović i babe Marka i Mašana Martinovića , koji su ubijeni u toj tragediji.
Pejović je podnijela pritužbu na rad UP i osnovnih državnih tužilaštava Cetinje i Nikšić, a ključni zaključak Zaštitnika je da je UP Nataši, Marku i Mašanu povrijedila pravo na život.
Prijestonicu je 1. januara ove godine zadesila još jedna tragedija, kad je Aco Martinović usmrtio 13 osoba, a potom počinio samoubistvo. Ukupno su stradale 23 osobe, od toga četvoro djece….
Zamjenica ombudsmana Mirjana Radović u mišljenju je konstatovala niz ozbiljnih propusta u postupanju UP u tragediji koja se dogodila u avgustu 2022. Pored ostalog, preporučeno je da MUP, odnosno UP, obezbijedi zapošljavanje nedostajućeg broja policajaca, obezbijedi neophodna sredstva i opremu za njihov rad, da periodično preispituje njihovo psiho-fizičko stanje, obezbijedi periodične kontrole ispravnosti sredstava i opreme za rad, uključujući i sredstva prinude.
Takođe, jedna od preporuka je da MUP/UP obezbijedi periodične obuke u vezi s primjenom policijskih ovlašćenja, te da sačini detaljan plan postupanja u kriznim situacijama, s preciznim navođenjem lica odgovornih za sprovođenje plana, a zatim sprovede obuke službenika s tim u vezi.
Iz resora koji vodi Danilo Šaranović , u odgovoru “Vijestima”, naveli su da novi Zakon o oružju i municiji “direktno odgovara” na preporuke koje je dao Zaštitnik:
“Na način što će propisati: strože procedure za izdavanje dozvola, uključujući obaveznu psihološku i psihijatrijsku procjenu kandidata; kraći period važenja isprava o oružju (oružnih listova) na koji način će se doprinijeti učestalijim provjeravanjima ispunjenosti uslova za posjedovanje oružja svakog vlasnika oružja, jednostavnije procedure oduzimanja oružja od svakog lica koje prestane da ispunjava bilo koji od propisanih uslova za posjedovanje oružja.”
Zaštitnik je, pored ostalog, preporučio i zapošljavanje nedostajućeg kadra u UP.
MUP je početkom godine objavio javni poziv za sprovođenje posebnog postupka zapošljavanja 815 policijskih službenika.
Na poziv su pristigle 1.384 prijave, od kojih je, kako su kazali iz MUP-a, 708 uredno.
“Kandidati s te liste podliježu provjeri postojanja bezbjednosnih smetnji… i provjeri posebne psihičke i fizičke sposobnosti za vršenje policijskih poslova, koje se sprovode po hitnom postupku i koje su u toku”, rekli su iz tog resora.
Kako su dodali, 5. avgusta raspisani su i javni pozivi za članove komisije za provjeru znanja, sposobnosti i vještina kandidata:
“U toku je uvid u dostavljenu dokumentaciju koju su lica predala na navedene javne pozive, nakon čega će MUP sačiniti listu istaknutih stručnjaka za krivičnopravnu oblast i/ili oblast kriminalistike i/ili oblast bezbjednosti, odnosno listu sertifikovanih eksperata za rodnu ravnopravnost.”
Uz kadrovski deficit, i Zaštinik i izvještaj koji je sredinom juna o aktivnosti policije tokom tragičnih događaja na Cetinju usvojio skupštinski Odbor za bezbjednost i odbranu, navode i manjak raspoložive zaštitne interventne opreme, neadekvatno vatreno oružje koje se nalazi na zaduženju kod policijskih službenika, nedovoljna obučenost za rukovanje naoružanjem…
Jedna od preporuka Zaštinika u tom pravcu bila je i da MUP, odnosno UP, obezbijedi neophodna sredstva i opremu za rad policajaca.
Iz resora Danila Šaranovića u odgovoru na pitanje u vezi s tim, “Vijestima” su kazali da će za kandidate koji su se prijavili i koji prođu neophodne testove i provjere, “blagovremeno biti obezbijeđena neophodna oprema”. Nisu komentarisali i navode Zaštitnika na opremu već zaposlenih službenika policije.
Svi zaposleni u MUP/UP imaju pravo na jedan sistematski pregled godišnje, koji organizuje resor unutrašnjih poslova, kazali su “Vijestima”.
Sistematski se organizuje u saradnji s Ministarstvom zdravlja, a pregledi obavljaju u zdravstvenim ustanovama koje pripadaju osnovnoj mreži zdravstvene djelatnosti, po pravilu prema mjestu rada zaposlenog.
“Na zahtjev neposrednog starješine organizacione jedinice, zaposleni može biti upućen i na vanredni sistematski pregled”, pojasnili su.
Kako su dodali iz MUP-a, sistematski obuhvata laboratorijske analize, radiološki pregled pluća (RTG), oftalmološki, otorinolaringološki (ORL), stomatološki pregled, potom pregled kod psihologa i psihijatra i opšti ljekarski pregled sa EKG-om.
“Ukoliko ljekar procijeni potrebu, zaposleni može biti upućen i na dodatne specijalističke preglede, poput pregleda kod endokrinologa, kardiologa i drugih specijalista”, navode iz MUP-a.
Javna rasprava na Nacrt zakona o oružju i municiji organizovana je početkom godine. Iz resora Danila Šaranovića kazali su da je u toku finalizacija predloga:
“Uzimajući u obzir da su u prethodnom periodu nadležna ministarstva kojima je dostavljen predlog zakona, dostavila svoja mišljenja u pogledu usaglašavanja tog propisa s drugim važećim propisima, a prije upućivanja na mišljenje Evropskoj komisiji.”
Kako su dodali, u saradnji s Ministarstvom zdravlja, precizirane su i odredbe koje se odnose na izdavanje ljekarskih uvjerenja za posjedovanje i nošenje oružja:
“MZ je ukazalo kao necjelishodnu i pravno upitnu mogućnost da to ministarstvo preko jedne centralizovane Komisije obavlja poslove utvrđivanja zdravstvene sposobnosti i na osnovu toga izdaje odgovarajuća uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti.”
Umjesto toga, dodaju iz MUP-a, te poslove, kako je sugerisano iz resora zdravlja, trebalo bi da obavljaju zdravstvene ustanove čiji je osnivač država.
“Kao i da se ograniči na manji broj ustanova, uz predlog da zdravstvenu sposobnost treba da utvrđuju komisije koje obrazuju te zdravstvene ustanove, odnosno domovi zdravlja iz tri regije Crne Gore.”
Iz MUP-a su kazali da je cilj te saradnje “da se osigura visok stepen stručnosti, objektivnosti i kontinuiteta u procjeni zdravstvene sposobnosti podnosilaca zahtjeva”:
“Uz poseban fokus na psihološku i psihijatrijsku procjenu. Time se želi spriječiti mogućnost zloupotreba i osigurati da oružje bude u rukama osoba koje ispunjavaju najstrože zdravstvene kriterijume”.
Dodaju i da su te mjere “direktan odgovor na zabrinjavajuće podatke i tragične događaje koji su pokazali da dosadašnji sistem ima značajne nedostatke”.
“Saradnja sa MZ je od suštinskog značaja za izgradnju sigurnijeg i odgovornijeg sistema kontrole oružja u Crnoj Gori.”
Iz MUP-a su kazali i da će novi zakon “sadržati strože kriterijume za izdavanje dozvola, pooštrene kontrole nad legalnim oružjem, kao i mehanizme za prevenciju zloupotrebe”.
“U predlogu Zakona o oružju i municiji u najvećoj mjeri inkorporirani su predlozi sadržani u inicijativi ‘Markov i Mašanov zakon’, a naročito propisivanje strožih uslova za izdavanje isprava o oružju i kraći period važenja isprava o oružju, obaveznih psiholoških i psihijatrijskih provjera vlasnika oružja pri izdavanju uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti, kao i efikasnije procedure pokretanja postupka oduzimanja oružja kod bilo kog oblika nasilja.”
Na pitanje o tome koji su konkretniji koraci i rezultati koje je taj resor preduzeo, a koji se tiču preveniranja događaja, poput dvije tragedije na Cetinju, kazali su da su MUP/UP sačinili analizu, nakon koje je “konstatovano da sistem bezbjednosti u ranijem periodu nije bio dovoljno adekvatno pripremljen niti obučen za djelovanje u ovakvim i sličnim visokorizičnim situacijama”.
“Kako su i sprovedene analize pokazale, u kriznim situacijama presudni su brzina i preciznost komunikacije. Zato su standardnim internim procedurama definisana jasna pravila koja obezbjeđuju: brzu koordinaciju lokalnog, centralnog i strateškog nivoa; precizna zaduženja patrola i specijalnih jedinica; te blagovremeno informisanje javnosti o rizicima, zabranjenim zonama i mjerama zaštite.”
Uz reorganizaciju UP, jačanje kapaciteta i uvođenje 24/7 dežurstva SJP, kako su kazali, “aktivno se radi na povezivanju SJP sa Avio-helikopterskom jedinicom MUP-a”.
“Kako bi se obezbijedilo brzo angažovanje i veći operativni domet SJP na cijeloj teritoriji Crne Gore, uz konstantno taktičko uvježbavanje i usavršavanje postupanja u kriznim situacijama. Pored toga, policijski službenici prolaze specijalističke mentalno-taktičke obuke koje podižu nivo operativne spremnosti.”
Iz resora unutrašnjih poslova dodaju i da je, uz mjere tog resora, neophodna i generalna prevencija, koja “zahtijeva jedinstvenu akciju cijelog društva”.
“Policije, zdravstva, obrazovanja, socijalnih službi, okruženja, porodice, ali i aktivno uključivanje NVO sektora, građana tj. društva u cjelini. Samo ovakvim objedinjavanjem kapaciteta možemo ostvariti najviši stepen bezbjednosti i zaštite života građana”, poručili su iz MUP-a.
