Poslanik Demokratske Crne Gore Nikola Rovčanin podnio je Skupštini Crne Gore Predlog zakona o posebnim mjerama za zaštitu životne sredine u Opštini Pljevlja, navodeći da je stanje zagađenja vazduha u toj opštini alarmantno i da zahtijeva poseban i hitan odgovor države.
Predloženi zakon, koji ima karakter lex specialisa, prihvaćen je od strane prisutnih poslanika i uvršten na dnevni red, napisao je Rovčanin na svom Fejsbuk nalogu, uz najavu da će tokom parlamentarne procedure biti dodatno unaprijeđen predlozima i amandmanima drugih poslanika.
Rovčanin je poručio da se predloženim zakonom uspostavlja novi odnos države prema Pljevljima, sa ciljem da se sredstva koja se po osnovu zagađenja i drugih ekoloških opterećenja prikupljaju u toj opštini ponovo ulažu u sanaciju životne sredine i unapređenje kvaliteta života građana.
Predlog zakona propisuje posebne, vremenski ograničene mjere koje će se primjenjivati u periodu od 1. januara 2026. do 1. januara 2030. godine, a čiji je cilj sanacija pogoršanog ekološkog stanja u Pljevljima, izazvanog povećanim koncentracijama štetnih gasova u vazduhu.
Zakonom se uvodi posebna obaveza za Fond za zaštitu životne sredine (Eko fond), koji će biti dužan da najmanje 60 odsto sredstava koja na godišnjem nivou prikupi od taksi za emisije štetnih gasova od privrednih subjekata sa teritorije Opštine Pljevlja realizuje kroz ekološke projekte upravo u toj opštini. Ta sredstva biće namijenjena projektima zaštite i unapređenja životne sredine, kao i podsticanju izgradnje i korišćenja obnovljivih izvora energije, uz obavezu nadležnih državnih organa da nadziru sprovođenje tih mjera.
Predlog zakona predviđa i obaveze za privredne subjekte u većinskom vlasništvu države ili lokalne samouprave koji posluju na teritoriji Pljevalja. Ti subjekti bi bili dužni da najmanje 30 odsto sredstava iz budžeta namijenjenog društveno odgovornom poslovanju, odnosno donacijama i sponzorstvima, usmjere na finansiranje ekoloških projekata u toj opštini. Takođe, ostavljena je mogućnost da, uz saglasnost osnivača, do 30 odsto ostvarenog profita bude dodatno usmjereno u ekološke projekte u Pljevljima.
Posebna uloga zakonom je dodijeljena Ministarstvu nadležnom za poslove ekologije, koje je obavezno da osnuje kancelariju sa sjedištem u Pljevljima. Ta kancelarija bi pružala stručnu i administrativnu podršku organima lokalne samouprave i privrednim subjektima u pripremi i realizaciji ekoloških projekata, kao i u apliciranju za sredstva domaćih i međunarodnih fondova. Cilj je da se omogući efikasnije korišćenje raspoloživih finansijskih i tehničkih resursa za rješavanje ekoloških problema u toj opštini.
Ministarstvo prosvjete bi, u skladu sa Strategijom reforme obrazovanja za period 2025-2035, bilo dužno da u projekat uključi objekte na ruralnom području Opštine Pljevlja u kojima se ne realizuje vaspitno-obrazovni proces. Ti objekti bi bili stavljeni u funkciju organizovanja škole u prirodi, kao i edukativnih, kulturnih i turističkih aktivnosti, čime bi se, pored zaštite djece u periodima ekstremnog zagađenja vazduha, stvorili dodatni sadržaji od značaja za lokalnu zajednicu.
Predlog zakona obavezuje i Ministarstvo zdravlja, kao i Ministarstvo rada i socijalnog staranja, da u ustanovama nad kojima imaju nadležnost, a koje se nalaze na teritoriji Opštine Pljevlja, obezbijede posebne uređaje za prečišćavanje vazduha. Ta mjera usmjerena je na zaštitu osjetljivih kategorija stanovništva, uključujući djecu, starije osobe i korisnike zdravstvenih i socijalnih ustanova, u periodima povećanog aerozagađenja.
Zakonom je predviđena i mogućnost uvođenja subvencija za domaćinstva u gradskoj zoni Pljevalja koja koriste individualna ložišta, kako bi se podstakla nabavka ekološki prihvatljivijih goriva za grijanje i smanjila upotreba uglja. Vlada Crne Gore bi posebnim aktom utvrdila kriterijume, iznose i postupak ostvarivanja prava na subvencije.
Rokovi za sprovođenje zakona precizno su definisani, a kancelarija Ministarstva ekologije morala bi biti osnovana u roku od 120 dana od stupanja zakona na snagu, dok bi nabavka uređaja za prečišćavanje vazduha u ustanovama morala biti sprovedena hitno, a najkasnije u roku od 60 dana.
U obrazloženju se navodi da je za sprovođenje zakona, u dijelu koji se odnosi na obaveze Vlade i ministarstava, potrebno obezbijediti između jednog i pet miliona eura, prvenstveno za nabavku prečišćivača vazduha, adaptaciju školskih objekata, subvencije za individualna ložišta i osnivanje kancelarije Ministarstva ekologije u Pljevljima. Ostale mjere, kako je navedeno, sprovodile bi se iz sredstava Eko fonda i privrednih subjekata u vlasništvu države ili lokalne samouprave.
