Crna Gora ima priliku da postane prva luka Evrope za brodove iz Azije, čime će se povećati dalji transport roba željeznicom i drumskim saobraćajem prema centralnoj i istočnoj Evropi, navedeno je u Planu
Prostorni plan Crne Gore do 2040. godine predviđa unaprijeđenje lučkih kapaciteta i infrastrukture za pomorski saobraćaj, revitalizaciju i unaprijeđenje crnogorske flote, povezivanje Luke Bar sa dva autoputa i modernizovanom željezničkom prugom, razvoj luka Bar, Budva, Luštica, Porto Montenegro, Herceg Novi, Risan i Kotor za kruzing – putnički turizam, proširenje postojećih marina i formiranja novih uz buduće turističke – hotelske komplekse na obali…
“Crna Gora, kao pomorska država, treba da ima u planskom periodu snažnu i konkurentnu pomorsku privredu i da sa značajnijim učešćem u BDP-u doprinese ukupnom ekonomskom razvoju Crne Gore”, navedeno je u genaralnim ciljevima ekonomskog razvoja do 2040. godine, gdje se Luka Bar navodi kao budući regionalni lučki centar na Jadranu.
Prema planu, značajno mjesto u viziji novog održivog ekonomskog razvoja Crne Gore ima takozvana “plava ekonomija” – to su sve ekonomske aktivnosti na moru i od mora. Crna Gora je prošle godine postala član evropskog Partnerstva za održivu plavu ekonomiju, zbog čega je obavezna da se u svojima planskim dokumentima i strategijama u vezi sa korišćenjem mora pridržava agendi ovog Partnerstva.
“Prostorni plan obezbijediće uravnoteženi razvoj ‘plave ekonomije’ kroz raspored aktivnosti kao što su turistička ponuda, ribolov i marikultura, pomorski saobraćaj, kontrolisana eksploatacija mineralnih sirovina, regulisanje plovnih puteva i nautičke i ribarske infrastrukture”, navedeno je u ovom dokumentu.
Sektorski cilj je povećanje doprinosa pomorske privrede i pomorskog saobraćaja i korišćenje prednosti položaja Crne Gore na Mediteranu, unaprijeđenje lučkih kapaciteta i infrastrukture za pomorski saobraćaj, kao i revitalizacija i unaprijeđenje crnogorske flote.
U dokumentu se navodi da se oko 75 odsto evropske spoljne trgovine i 30 odsto unutrašnje trgovine obavlja morem, kao i da su u EU strategijama prepoznata četiri pomorsko-saobraćajna koridora od evropskog interesa, od čega dva obuhvataju i Crnu Goru, što se smatra šansom razvoja pomorsko-lučke djelatnosti i ostalih srodnih ekonomskih aktivnosti koju treba iskoristiti.
Ta dva koridora su nazvana pomorski autoput jugoistočne Evrope koji povezuje Jadransko more sa Jonskim i istočnim Sredozemljem i Kiprom, a drugi je krak pomorskog puta jugozapadne Evrope – zapadno Sredozemlje koji spaja Španiju, Francusku, Italiju, uključujući Maltu i povezivanje sa pomorskim autoputem jugoistočne Evrope, uključujući veze sa Crnim morem.
Luka Bar se sada definiše kao srednje razvijena morska luka bez stroge orijentacije na određenu grupu tereta. Novi Plan predviđa širenje njenih kapaciteta u cilju razvoja u robnom transportu i prevozu putnika.
“U narednom periodu se planira kontinuirani rast pomorskog saobraćaja, čime će se Crna Gora potvrditi kao pomorska zemlja, osnaživanjem i konkurentnom pomorskom privredom na opštim principima održivosti. To podrazumijeva izgrađenu lučku infrastrukturu koja će biti povezana sa zaleđem drumskom i željezničkom infrastrukturom. Tendencija razvoja savremenih luka u svijetu i u Evropi usmjerena je na koncentraciju prometa robe i putnika na manjem broju većih luka, koncentraciju različitih ekonomskih funkcija u istoj luci, razvoj dodatnih logističkih usluga u okviru luka i dodatnih logističkih kapaciteta za povezivanje sa zaleđem na intermodalnoj osnovi”, navedeno je u Planu.
Prioritet za razvoj pomorskog saobraćaja prvenstveno predstavlja Luka Bar, koja će sada biti vezana za dva autoputa Bar – Boljare i Jadransko – jonski, kao i sa modernizovanom željezničkom prugom Bar – Beograd, čime će se “stvoriti adekvatno infrastrukturno zaleđe, uz koje je jedino i moguće u potpunosti valorizovati potencijale ove luke i razvijati multimodalni transport”.
“U tom cilju je neophodno tehnološko unaprijeđenje lučkih kapaciteta i razvoj međunarodnog kontejnerskog terminala regionalnog značaja za opsluživanje šire gravitacione zone svih tovarno-manipulativnih jedinica na Balkanu. Luka Bar treba da postane distributivni centar sa funkcijom koncentracije, konsolidacije, koordinacije i kooperacije u transportu. Za tu funkciju je potreban međunarodni logistički centar kao robno-transportni centar sa širom distributivnom, skladišnom i tranzitnom funkcijom. Luka i logistički centar treba da budu zasnovani na principima zelene ekonomije”, navedeno je u Planu.
Plan daje smjernice da se produži i uredi postojeća obala na Putničkom terminalu, što će omogućiti prihvat srednjih i velikih putničkih brodova i kruzera (i kombinovanih brodova za teret i putnike), kao i produženje operativne obale na terminalu za suve i rasute terete.
Predviđa se nastavak uklanjanja brda Volujica, kako bi se dobile nove zone za širenje Luke za pretovar i skladištenje suvih i rasutih tereta. Ucrtana je i izgradnja novog kontejnerskog terminala.
“Realizacijom projekta Crna Gora bi imala priliku da postane prva luka Evrope za brodove koji dolaze iz Azije, čime će se povećati dalji transport roba željeznicom i drumskim saobraćajem prema centralnoj i istočnoj Evropi i posljednja luka Evrope na putu ka Dalekom istoku, što će osim transportne djelatnosti Luci Bar donijeti i šansu za razvoj proizvodnje i pakovanja robe u kontejnerima”, navedeno je u Planu.
Za Luku Kotor se predviđa razvoj turističko-putnički segmenata, kroz povećanje broja vezova i postavljenje novih plutača za vezivanje brodova. Ukazuje se i da su nedovoljni kapaciteti ove Luke, pa se predlaže i preusmjeravanje kruzera na druge lokacije u zalivu.
“U kotorskoj luci ostaviti samo vezivanje luksuznih brodova i jahti veličine maksimalno do 150 m”, navedeno je u Planu.
Planskom dokumentacijom Luka Risan je planirana kao gradska i luka nautičkog turizma.
“U cilju daljeg razvoja pomorskog saobraćaja planirana je sanacija i opremanje Luke Risan, koja bi bila otvorena za međunarodni saobraćaj, a namijenjena razvoju kruzing turizma. Potrebno je predvidjeti i izgradnju prateće saobraćajnice koja bi luku povezivala sa magistralnim putem Kotor – Risan i izgradnju objekata i postrojenja za prihvat putnika, granični prelaz sa pratećim objektima i opremom”, navedeno je u Planu.
Za Luku Zelenika se navodi da uz nadogradnju i osavremenjivanje može biti alternativno rješenje za Luku Kotor, kao i da je potreban razvoj obalne plovidbe u funkciji turizma.
Za bivše brodogradilište u Bijeloj se predviđa da bude međunarodna luka sa servisom za izgradnju i opravku jahti i megajahti, čamaca za odmor i razonodu i sportskih čamaca.
Za luke nautičkog turizma (marine) Budva, Luštica Bay, Porto Montenegro, Kumbor – Portonovi i Lazure u Meljinama, predviđa se njihovo proširenje, jer će i “u narednom planskom periodu biti važne za razvoj turizma”. Kao i da se nove marine omoguće uz buduće velike hotelsko-turističke centre uz obalu.
“Razvoj nautičkog turizma zahtijeva modernizaciju postojećih i planiranje novih privezišta i pristaništa u skladu sa prirodnim uslovima i uz poštovanje ograničenja s aspekta zaštite mora i morske sredine”, navedeno je u Planu.
Plan predviđa i mogućnost uvođenje trajektnih pristaništa u Novom, Rosama i Zelenici, a na njima i postojećem Kamenari – Lepetani preporučuje ekološki prihvatljiva plovila.
Plan predviđa da se na Skadarskom jezeru može organizovati domaći i međunarodni putnički saobraćaj, kao i povezivanje sa Jadranskim morem.
“Sa Republikom Albanijom treba stvarati pretpostavke za povezivanje Jadranskog mora, preko rijeke Bojane sa Skadarskim jezerom, na način što će se rijeka Bojana učiniti plovnom duž čitavog njenog toka, kao što je bila sve do 1948. godine. Za prihvat plovila je potrebna izgradnja i modernizacija pistaništa u mjestima Ckla, Virpazar i Rijeka Crnojevića, do nivoa koji omogućava njihovo korišćenje za brodove većeg kapaciteta, u skladu sa važećim standardima zaštite životne sredine. Seoska, mjesna pristaništa u Vranjini, Krnjicama i drugim mjestima treba da se adaptiraju za korišćenje plovila potrebnih lokalnim zajednicama koje ih koriste”, navedeno je u dokumentu.
