Grupa zemalja za borbu protiv korupcije (GREKO) ozbiljno je zabrinuta zbog stalnih prijetnji nezavisnosti pravosuđa u pojedinim državama, a iako su primijećene pozitivne reforme u dijelu zemalja, to tijelo Savjeta Evrope (SE) pozvalo je države članice da ojačaju strukture koje razdvajaju tri grane vlasti.
GREKO je, u danas objavljenom godišnjem izvještaju za za 2024, takođe pozvao i na zakonodavne reforme, kako bi se zatvorile „rupe“ kad je u pitanju javnost finansiranja političkih partija.
„…Kroz uspostavljanje jačih mehanizama sprovođenja zakona i usvajanjem odvraćajućih sankcija za kršenje pravila o finansiranju političkih partija“, stoji u propratnom saopštenju za medije.
U godišnjem izvještaju, GREKO ističe da je opšti nivo usklađenosti sa preporukama iz Pete runde evaluacije i dalje nedovoljan.
Precizirano je da su do kraja 2024. godine, objavljeni su izvještaji o 26 država koje procjenjuju usklađenost sa preporukama GREKO.
„Prema izvještajima o praćenju, objavljenim do 31. decembra 2024, države su u potpunosti ili djelimično sprovele 63 odsto preporuka koje se tiču viših izvršnih funkcija. Što se tiče institucija za sprovođenje zakona, procenat potpuno ili djelimično sprovedenih preporuka porastao je sa 67 na 71 odsto od 2023. do kraja 2024. godine. Kad je u pitanju Četvrta runda evaluacije o sprečavanju korupcije u vezi sa poslanicima, sudijama i tužiocima, do 31. decembra 2024. godine, države članice GREKO su u potpunosti sprovele 59 odsto preporuka, a djelimično sprovele 29 procenata. Nesprovedeno je ostalo 12 odsto preporuka. Najveći udio nesprovedenih preporuka odnosio se na poslanike (16,6 procenata) u poređenju sa sudijama (10,9 odsto) i tužiocima (8,4 odsto)“, navodi se u godišnjem izvještaju.
U izvještaju, u okviru Pete runde evaluacije, GREKO je u avgustu prošle godine saopštio da je vrlo ograničen napredak Crne Gore koji se odnosi na provjeru integriteta najviših državnih funkcionera u izvršnoj vlasti – ministara i državnih sekretara prije njihovog imenovanja, a da su još skromniji rezultati kad su u pitanju organi za sprovođenje zakona.
Tada su naveli da su Crnoj Gori je 2022. uputili 22 preporuke, od čega su tek tri u potpunosti realizovane. Osam preporuka nije realizovano, a država je polovinu preporuka djelimično primijenila kroz sistem.
U godišnjem izvještaju koji se odnosi na sve praćene države članice, Crna Gora se pominje kao primjer dobre prakse u dijelu koji se odnosi na uvođenje provjera integriteta prilikom imenovanja i zapošljavanja pojedinih Vladinih zvaničnika.
„U decembru 2023. godine, Vlada Crne Gore je uvela obaveznu provjeru za savjetnike premijera, šefa kabineta premijera, zamjenika šefa kabineta premijera i savjetnika potpredsjednika Vlade, kao dio njihovog postupka zapošljavanja. Ova provjera se sprovodi zahtjevom generalnog sekretara Vlade Agenciji za sprečavanje korupcije da se provjere svi postupci protiv kandidata za ove pozicije u vezi sa eventualnim kršenjem Zakona o sprečavanju korupcije“, navodi se u godišnjem izvještaju.
Iz GREKO podsjećaju da je u martu 2025. pokrenuli Šesti krug evaluacije, koji se fokusira na sprečavanje korupcije i promociju integriteta na lokalnom nivou, a da su Estonija, Slovačka, Luksemburg i Slovenija prve države koje će biti ocjenjivane tokom ove godine.
