Iako žene čine oko 30 odsto u lokalnim parlamentima u Crnoj Gori, broj odbornica iz manjinskih zajednica je znatno manji, a u nekim parlamentima ih nema uopšte.
To proizilazi iz odgovora sagovornika “Vijesti” na pitanje o trenutnoj zastupljenosti žena iz manjinskih naroda u lokalnim parlamentima.
Ustav pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica jemči pravo na autentičnu zastupljenost u Skupštini Crne Gore i skupštinama jedinica lokalne samouprave u kojima čine značajan dio stanovništva, shodno principu afirmativne akcije, kao i na srazmjernu zastupljenost u javnim službama, organima državne vlasti i lokalne samouprave.
Međutim, ne postoje specifične zakonske odredbe koje obavezuju političke partije da na izborne liste uvrste žene iz manjinskih naroda.
Saradnica na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Maja Marinović je ocijenila da je lokalni nivo politike nešto inkluzivniji za žene u odnosu na državni:
“Njihova zastupljenost, a naročito zastupljenost žena iz manjinskih naroda je daleko od onog kako bi to trebalo da bude”.
Ona je naglasila da, iako žene čine oko 30 odsto odbornica u lokalnim parlamentima, broj odbornica iz manjinskih zajednica je značajno manji, a u nekim parlamentima ih nema uopšte.
“To ukazuju da formalni mehanizmi poput kvota nisu dovoljni ako ne postoji istinska politička volja za njihovu primjenu i podsticaj unapređenja položaja žena”, kazala je Marinović.
Ocijenila je da je slabija politička participacija žena iz manjinskih zajednica rezultat kombinacije više faktora – društvenih, političkih i ekonomskih.
“Tradicionalni patrijarhalni obrasci i predrasude da je politika primarno muški posao, kao i sve prisutniji govor mržnje i negativna atmosfera prema ženama koje se odluče za politički angažman, značajno blokira vidljivost i mogućnosti za djelovanje svih žena”, kazala je Marinović.
Ona je upozorila da nedostatak podrške unutar zajednice i porodice dodatno otežava uključivanje žena u političke procese, posebno u okviru manjinskih zajednica.
“Sistemske prepreke, poput nepoštovanja kvota i nejednakog tretmana žena u partijama, tako usporavaju napredak u ovoj oblasti. Iako su žene u Crnoj Gori obrazovanije od muškaraca (čak 61,8 odsto diplomiranih na osnovnim studijama su žene), one i dalje nemaju ravnopravne šanse u mnogim sferama, a u čemu izuzetak nije politika”, istakla je Marinović.
Ona je kazala da nedostatak pozitivnih uzora i edukacije o političkom djelovanju dodatno smanjuje njihovu motivaciju da se aktivnije uključe.
Iz Skupštine Glavnog grada su odgovorili “Vijestima” da u lokalnom parlamentu Podgorice, koji ima 59 odbornika, trenutno nema odbornica iz manjinskih naroda.
Navode da političke partije i društveni akteri kontinuirano rade na unapređenju rodne ravnopravnosti i većoj zastupljenosti žena u političkom životu.
“Iako u ovom sazivu nema odbornica iz manjinskih naroda, Skupština Glavnog grada će u narednom periodu, kroz podsticanje većeg učešća žena iz svih zajednica u političkim procesima i kreiranje ambijenta koji promoviše inkluzivnost i ravnopravnost, obezbijediti veću vidljivost ovog pitanja”, saopšteno je iz Skupštine.
Na rukovodećim funkcijama, navode, nema žena iz manjinskih naroda.
“Međutim, manjinski narodi tradicionalno učestvuju u političkim procesima, kako kroz parlamentarne strukture na državnom nivou, tako i kroz različite političke partije i institucije. Skupština Glavnog grada prepoznaje da postoji prostor za buduće promjene kroz afirmativne mjere, političku participaciju i dalje podsticanje žena iz svih zajednica da se aktivnije uključuju u politički i društveni život”, saopšteno je iz Skupštine Glavnog grada.
Ni u Skupštini Prijestonice Cetinje, koja broji 33 odbornika, trenutno nema predstavnika manjinskih naroda.
“Podsjećamo Vas da podaci sa popisa iz 2023. godine ukazuju na to da manjinski narodi čine manji dio stanovništva na Cetinju, što može uticati na njihovu zastupljenost u lokalnom parlamentu”, navode iz Kancelarije za odnose sa javnošću Prijestonice Cetinje.
Ni u Skupštini opštine Danilovgrad, koja broji 33 odbornička mjesta, nema žena iz manjinskih partija. Nema, kako su saopštili, ni funkcionerki na pozicijama iz reda manje brojnih naroda.
Predstavnica manjinskih naroda, kako je potvrđeno iz tih parlamenata, nema ni u SO Budva, ni u Beranama.
Sekretarka Skupštine opštine Tivat Ivana Aranđus je saopštila da je od 32 odbornika, 14 pripadnica manje zastupljenog pola, a samo jedna odbornica je iz partije manjinskog naroda (Hrvatska građanska inicijativa).
Aranđus je saopštila da na rukovodećim funkcijama nema odbornica koje su iz manjinskih naroda.
“Pitanje uključivanja žena iz manjinskih naroda u politički život, pa i u buduće izborne procese, veoma je važno s aspekta rodne ravnopravnosti i zastupljenosti različitih društvenih grupa. Međutim, svaka strategija u tom pravcu mora biti u skladu sa Ustavom i zakonima Crne Gore”, kazala je Aranđus.
Ona podsjeća da Zakon o izboru odbornika i poslanika predviđa rodnu kvotu, odnosno da na svakoj izbornoj listi mora biti najmanje 30 odsto žena, ali ne prepoznaje posebne kvote za žene iz manjinskih naroda.
“Ustavni sud je ranije reagovao kada je u državnom parlamentu pokušano uvođenje zgarantovanih mandata za manjinske narode, što bi moglo značiti da bi i svaka slična inicijativa na lokalnom nivou morala biti pažljivo formulisana”, istakla je Aranđus.
Ona je kazala da ukoliko bi lokalni parlament razmatrao inicijativu za povećanje učešća žena iz manjinskih naroda, ona bi morala biti zasnovana na podsticajnim mjerama, a ne na obavezujućim kvotama koje bi garantovale mandate samo na osnovu nacionalne pripadnosti.
Kao moguće mehanizme koji bi bili u skladu sa zakonom, Aranđus navodi organizaciju obuka, radionica i programa za osnaživanje žena iz manjinskih naroda u politici, kao i apel partijama da uključe više žena iz manjinskih naroda na svoje liste, ali bez pravnog nametanja kvota.
Mogući mehanizmi bi, kako je kazala, bili i programi podrške ženskim političkim inicijativama u skladu sa demokratskim procedurama, kao i promovisanje rodne ravnopravnosti i manjinskih prava kroz medijske i društvene aktivnosti.
Iz kabineta predsjednika Opštine Gusinje Sanela Balića je saopšteno da, s obzirom na to da žive u sredini u kojoj je većina građana iz manjinskih naroda, sve odbornice u toj opštini su predstavnice manjinskih naroda. Na funkcijama su iz redova manjinskih naroda potpredsjednica opštine, glavna administratorka, sekretarka skupštine i sekretarka opšte uprave.
U Skupštini opštine Rožaje od 34 odbornička mjesta, 10 odbornica su iz manjinskih naroda.
“Nemamo odbornica iz manjinskih naroda koje obavljaju rukovodeću funkciju”, saopšteno je iz Službe za skupštinske poslove.
U lokalnom parlamentu Bijelog Polja, 55 odsto odbornica su predstavnice manjinskih naroda.
“Odbornica koja obavlja rukovodeću funkciju iz manjinskih naroda je predsjednica Skupštine Selma Omerović . Pored predsjednice Skupštine žene koje su iz manjinskih naroda a obavljaju rukovodeću funkciju su sekretarka Skupštine, sekretarka sekretarijata za finansije, pomoćnica sekretarke za finansije, direktorica JU Centra za podršku djeci i porodici, pomoćnica sekretara sekretarijata za lokalnu samoupravu, pomoćnica direktora JU Dnevnog centra za djecu sa smetnjama u razvoju ‘Tisa’”, saopšteno je iz službe Skupštine.
Sekretar Skupštine opštine Tuzi, Nermin Alibašić , saopštio je da od 32 odbornička mjesta, Albanski forum ima sedam odbornica, Bošnjačka stranka i Demokratska unija Albanaca po jednu. Demokratska partija socijalista ima, takođe, jednu odbornicu u lokalnom parlamentu.
“Nema odbornica iz reda manjinskih naroda koja obavlja rukovodeću funkciju u Skupštini opštine”, naveo je Alibašić.
Maja Marinović je naglasila da nema novih relevantnih i preciznih podataka o broju žena iz manjinskih zajednica u politici, ali da se na osnovu dosadašnjih trendova može zaključiti da je njihov položaj i dalje rezultat političkih kalkulacija i nedovoljne uključenosti zbog različitih uzroka – od patrijarhalnih normi i nedostatka podrške do sistemske diskriminacije i nepoštovanja zakonskih kvota.
“Vidljiv je napredak u vidu većeg broja žena na izbornim listama, ali to ne osigurava njihovu stvarnu političku moć”.
Ona je podsjetila da je na državnom nivou, od obnove nezavisnosti Crne Gore samo jedna žena bila predsjednica Skupštine, ali nikada nijedna iz manjinskih naroda.
Marinović je istakla da je i u Skupštini Crne Gore jako mali broj žena poslanica iz manjinskih zajednica. Na lokalnom nivou, i dalje je, kako ističe, izuzetno mali broj žena na ključnim funkcijama – nema žena na čelu nijedne crnogorske opštine, dok je osam žena na čelu skupština opština – Berane, Bijelo Polje, Cetinje, Kotor, Pljevlja, Podgorica, Šavnik i Ulcinj.
“Znači, generalno su žene podzastupljene, a onda imamo na to podzastupljenost i žena iz manjinskih zajednica”.
Tradicionalni patrijarhalni obrasci i predrasude da je politika primarno muški posao, kao i sve prisutniji govor mržnje i negativna atmosfera prema ženama koje se odluče za politički angažman, značajno blokira vidljivost i mogućnosti za djelovanje svih žena
Marinović je naglasila da političke partije i dalje nedovoljno podstiču žene, a naročito one iz manjinskih zajednica, da aktivno učestvuju u politici i preuzmu liderske pozicije.
“Iako se formalno zalažu za rodnu ravnopravnost i uključuju žene na izborne liste, one su često prisutne samo radi ispunjavanja kvota, bez stvarne mogućnosti za donošenje odluka”.
Marinović je istakla da su pozitivan primjer bile izborne liste za lokalne izbore u Podgorici, gdje je zastupljenost žena iznosila 40 odsto, ali su samo dvije žene bile na čelu lista, što još jednom pokazuje da ženama i dalje nije dovoljno otvoren put ka liderskim pozicijama.
“S obzirom na znanje, napredak i sposobnosti koje su žene već dokazale, neophodno je da političke partije naprave suštinske promjene i omoguće im ravnopravnu šansu za političko djelovanje na svim nivoima”, kazala je Marinović.
