Deficit državnog budžeta u junu iznosio je 41,5 miliona eura i bio je četiri puta veći od planiranih 10,2 miliona eura. Prema izvještaju ministarstva finansija to se desilo jer je u padu naplata glavnih državnih prihoda PDV-a, akciza, doprinosa, poreza na dohodak, a istovremeno je došlo do rasta budžetskih rashoda.
U junu je država ukupno naplatila svojih prihoda za 225,8 miliona eura umjesto planiranih 240,3 miliona eura, što je smanjenje prihoda za šest odsto ili za 14,5 miliona eura.
Rashodi su u junu iznosili 267,4 miliona eura umjesto planiranih 250,5 miliona, što je povećanje za 16,9 miliona ili za 6,7 odsto.
Tako je manjak – deficit, kako piše u tabelarnom dijelu izvještaja Ministarstva finansija za jun, iznosio 41,5 miliona eura odnosno bio je za 31,4 miliona veći od plana. U istom mjesecu prošle godine deficit je bio 3,1 milion, odnosno sada je manjak veći za 38 miliona.
Kako je u junu na naplatu došlo i 38,2 miliona eura starih dugova i obaveza, ukupna nedostajuća količina novca bila je 80,9 miliona eura, umjesto planiranog minusa od 53,4 miliona. Ova budžetska “rupa” popunjena je domaćim pozajmicama od 6,1 milion, inostranim zaduženjima od 13,9 miliona, korišćenjem dijela depozita iz aprilskog zaduženja od 58,4 miliona eura, kao i s primicima od otplate kredita i sredstvima prenesenim iz prethodne godine od 2,5 miliona.
Najznačajniji državni prihod, porez na dodatu vrijednost imao je u junu pad za devet odsto u odnosu na plan naplate, odnosno umjesto 126,3 miliona eura naplaćeno je 114,9 milion eura ili 11,4 miliona manje.
Ministarstvo finansija u saopštenju, kojim objašnjava podatke iz tabela o prihodima i rashodima, u samo jednoj rečenici se dotiče velike razlike između ostvarenih i planiranih prihoda za jun – “do ostvarenja plana za jun mjesec nedostajalo je 14,5 miliona eura, odnosno realizovano je 94% plana”. U preostalom dijelu saopštenja hvale se da su prihodi za period januar – jun veći u odnosu na prošle godine, što je i očekivano s obzirom na povećavanje dijela stopa PDV-a, akciza i izmjena načina obračuna poreza na dobit, a ne onoliko koliko su očekivali u Ministarstvu finansija.
Za period januar – jun PDV je naplaćen u iznosu od 602,1 milion eura, što je manje od plana za 9,7 miliona ili 1,6 odsto.
“Glavni razlog blago nižeg priliva PDV-a je veći povraćaj PDV-a u junu, koji je bio za čak 6,4 miliona veći u odnosu na jun 2024. godine, dok je na nivou šestomjesečnog perioda iznosio oko 66,8 miliona, što je za 12 miliona ili 21,9% veće u odnosu na isti period prethodne godine. Tome svjedoči i podatak Poreske uprave i Uprave carina po kojem je bruto naplata u junu veća ne samo u odnosu na prethodnu godinu već i u odnosu na plan i to za preko 12 miliona eura, što ukazuje na stabilnu naplatu glavnih prihoda budžeta i pored ubrzanog povraćaja PDV-a”, naveli su iz Ministarstva.
Međutim, naplata PDV-a u junu prema podacima iz tabela Ministarstva bila je manja za 11,4 miliona eura, ako je povraćaj bio za 6,4 miliona veći, i dalje je osnovna neto naplata manja. Povećanje uvoznih – nabavnih cijena, uslijed inflacije, povećava naplatu PDV-a, ali srazmjerno i količinu povrata.
Od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u junu je naplaćeno 28,5 miliona eura, dok je Ministarstvo u planu očekivalo da će od ove dažbine dobiti 33,6 miliona eura. Svoju prognozu promašili su za 15 odsto ili pet miliona.
Akciza je u junu naplaćeno 37 miliona eura, što je za tri miliona ili 7,4 odsto manje od plana. Pad se desio i kod poreza na dohodak fizičkih lica za 9,1 odsto, gdje je umjesto 8,6 miliona naplaćeno 7,8 miliona eura.
Kod budžetskih rashoda za jun največi rast troškova u odnosu na plan desio se kod kapitalnih izdataka gdje je umjesto 17,1 milion plaćeno 33,6 miliona eura. Ministarstvo u obrazloženju navodi da je u junu plaćen dio troškova nabavke vojnih brodova za Vojsku Crne Gore kod Ministarstva odbrane, koja je realizovana iz namjenskih kreditnih aranžmana, shodno Ugovoru o kreditu u okviru bilateralnog aranžmana sa Vladom Republike Francuske. Kupovina ova dva patrolna broda ugovorena je u aprilu u Francuskoj, a ukupan trošak će biti 120 miliona eura.
Povećani su i izdaci za socijalnu zaštitu, gdje je umjesto planiranih 88,8 miliona isplaćeno 93,4 miliona eura. Manjeg povećanja u odnosu na plan bilo je i kod drugih stavki ostalih ličnih primanja za 600 hiljada, rente za 300 hiljada, subvencija za 1,1 milion, “ostalih izdataka” sa 4,7 na 10,3 miliona… Na bruto zarade zaposlenih u državnoj upravi isplaćeno je 57,8 miliona eura, što je za 2,7 miliona manje od plana. Ministarstvo u obrazloženju navodi da je ova stavka za bruto zarade manja od plana zbog sporije dinamike zapošljavanja, kao i zbog neusvajanja predloženog povećanja zarada javnim funkcionerima za 30%.
Za period januar – jun isplaćen je iznos za penzije od 392,2 miliona eura, što je 4,6 miliona više od plana. Istovremeno je od doprinosa za penzijsko osiguranje naplaćeno 155,4 miliona eura ili 25,2 miliona eura manje od plana.
Tako da je deficit Fonda PIO za ovih šest mjeseci iznosio 236,8 miliona eura, koji je pokriven iz drugih državnih prihoda. Odnosno, svega 40 odsto novca potrebnog za isplatu penzija se obezbjeđuje iz namjenskih doprinosa.
U junu je za isplate penzija, nakon majskog povećanja od 3,1 odsto, bilo je potrebno 67 miliona eura, što je za 2,1 milion više u odnosu na plan Ministarstva finansija.
Od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u junu je naplaćeno 28,5 milion eura, što je za pet miliona manje od plana. Ukupan junski deficit Fonda PIO bio je 38,5 miliona eura, odnosno novcem od doprinosa pokriveno je 42 odsto isplaćenog iznosa.
Na predlog Vlade Skupština je krajem prošle godine usvojila zakon kojim su doprinosi za PIO smanjeni sa 20,5 na 10 odsto bruto zarade, kao i da se povećanjem drugih dažbina dijela PDV-a, akciza, naknada,… obezbijedi taj nedostatak i pokrije gubitak Fonda. Te izmjene su glavni dio programa “Evropa sad 2” kojim se željelo statistički doći do prosječne zarade od 1.000 eura iz političkog programa Pokreta Evropa sad.
U izvještaju Ministarstva finansija o budžetu za jun, u takozvanim GDDS tabelama, navode se svi podaci o prihodima i rashodima budžeta po dosadašnjim mjesecima u godini i oni ne bi trebalo da budu mijenjani.
Međutim, Ministarstvo finansija je u izvještaju za jun mijenjalo podatke o budžetu iz aprila, tako što je tada prikazani suficit od 54,9 miliona eura korigovalo na 35,8 miliona, odnosno smanjilo za 19,1 milion eura.
Prihodi budžeta u aprilu ostali su na istom iznosu od 317 miliona, ali su rashodi naknadno povećani sa 262,2 na 281,3 miliona eura. Kapitalni izdaci u aprilu, koji su tada prikazani na 12,4 miliona eura, sada su naknadno povećani na 30,3 miliona eura.
Ministarstvo se u aprilu hvalilo suficitom koji je sada prepravilo.
“U aprilu mjesecu ostvaren je suficit budžeta u iznosu od 54,9 miliona eura, što je za 9,8 miliona eura ili 21,6% bolje ostvarenje od plana”, navedeno je tada.
Planom je bio predviđen suficit u aprilu od 45,2 miliona eura. Da je tada prikazan sadašnji niži suficit od 35,8 miliona, on bi bio lošiji od plana.
