Zvaničnici novih vlasti optuživali su kompaniju da predstavlja vrh kriminalne piramide, ali sa njom država sklapa najveće poslove i nakon pada DPS-a 2020. godine… Sa kadrom i mehanizacijom, poštovanjem rokova i kvalitetom izgradnje, nametnuli su se kao jedna od najozbiljnijih kompanija u Crnoj Gori…
I nakon političkih promjena 2020. godine, firme privilegovane tokom ere Mila Đukanovića nastavile su da povlače najviše novca iz državnog budžeta, preko tendera i na druge načine.
Među prvim po poslovima sa državom je i dalje “Bemax”, iza kojeg navodno stoji sam vrh bivše političke elite.
Nova vladajuća garnitura je na priči o borbi protiv navodnog kriminalnog klana iz “Bemaxa” temeljila propagandu o uvođenju vladavine prava, a istovremeno sa tom kompanijom nesmetano radila, dajući joj u posljednjih nekoliko godina poslove vrijedne više desetina miliona eura.
Ni većina drugih firmi nastalih na krilima podrške u doba vladavine Demokratske partije socijalista (DPS) nemaju problema u poslovanju sa novim vlastima.
Prve godine nakon promjene vlasti 2021, “Bemax” je iz budžeta povukao 19 miliona, a sljedeće milion više. I pored prozivanja tadašnjeg premijera Dritana Abazovića o vezama ove kompanije sa švercom cigara i narkotika, 2023. godina je bila rekordna za “Bemax ” , koji je iz budžeta te godine naplatio 26,9 miliona. Ni prošle godine im nije išlo loše, do kraja novembra iz budžeta im je direktno uplaćeno 9,7 miliona eura.
Iako je “Bemaks ” dežurni krivac i Vladi premijera Milojka Spajića i potpredsjednika Alekse Bečića , uz kritike da stoji i iza aktuelnih studentskin protesta, to ni njima ne smeta da sa ovom firmom ugovaraju velike poslove. Samo tokom ove godine ti će poslovi donijeti kompaniji rekordnu zaradu iz budžeta.
Uprava za saobraćaj (Uprava) je krajem decembra prošle godine potpisala ugovor sa “Bemaxom” vrijedan 9,3 miliona eura, za rekonstrukciju saobraćajnice koja povezuje Petnjicu i Bioče.
Početkom januara, Uprava je na ponovljenom tenderu za izgradnju zapadne obilaznice oko Podgorice izabrala još jednu ponudu “Bemaxa”, i tou iznosu od 20,39 miliona eura.
Uprava je samo nastavila staru praksu – od 2011. do 2021. za poslove koje je radio “Bemax” direktno je ovoj firmi isplatila više od 75 miliona eura, dok je Ministarstavo saobraćaja u tom periodu uplatilo 46 miliona, a Ministarstvo finansija blizu 10 miliona. Prema podacima Instituta Alternativa, od 2011. godine najviše novca “Bemaxu” je plaćeno za puteve, oko 137 miliona. Institut alternativa nema ažurirane podatke na svom sajtu Mojnovac za isplate iz budžeta prije 2011. godine.
Kada se sabere, od 2011. do kraja prošle godine iz državnog budžeta je ovoj kompaniji uplaćeno direktno gotovo 180 miliona eura.
No, to nije sav novac iz državne kase. Pored ovoga, “Bemaxu” je pripao i najveći dio kolača predviđen za podizvođače prilikom izgradnje prve dionice auto-puta Bar-Boljare. Prema podacima državnog “Monteputa”, koje je objavila Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), “Bemax” je za dionicu od Smokovca do Mateševa dobio 234 miliona eura, ili skoro 30 odsto od ukupne ugovorene cijene te dionice, a značajno više nego svi drugi domaći podizvođači. Poslove im je povjerio glavni izvođač – kineska kompanija China Road and Bridge Corporation (CRBC).
Najveća građevinska kompanija u Crnoj Gori, koja ima slogan Gradimo Crnu Goru, osnovana je 2007. godine, prije ekonomske krize, u vrijeme građevinskog zamaha i očekivanja početka gradnje auto-puta.
“Bemax” je slovio za firmu blisko povezanu sa DPS-om. Kompanija se povezivala sa bivšim ministrom vanjskih poslova Milanom Roćenom , za koga se tvrdilo da je njen skriveni vlasnik. Roćen je to više puta negirao. Mediji su pisali i da učešće u kompaniji imaju Ranko Ubović , Aleksandar Mijajlović , bivši premijer Igor Lukšić , kao i sada pritvoreni bezbjednjak i zamjenik direktora Uprave policije Zoran Lazović . Spekulisalo se da iza ove firme stoji takozvani klan Grand, koji se povezuje sa švercom cigareta i narkotika.
Formalno, osnivač, stoodstotni vlasnik i direktor preduzeća bio je Veselin Kovačević koji je prethodno bio na čelu firme “Fin Invest”, jedne od firmi iz “Atlas grupe” Duška Kneževića .
U julu 2022. Kovačević prodaje kompaniju Ivanu Uboviću , sinu Ranka Ubovića, za svega 750 hiljada eura. Mlađi Ubović kupuje ”Bemax” za manje od jedan odsto njene tadašnje vrijednosti iskazane u zvaničnim izvještajima. Naime, kompanija je, prema finansijskim izvještajima iz 2021. godine, imala stalnu imovinu od 120 miliona eura, ukupan kapital bio je procijenjen na 142 miliona, a na raučunu je imala i neraspoređenu dobit iz ranijih godina od 141 milion eura.
Bivši premijer Abazović je Ranka Ubovića i nekadašnjeg policijskog funkcionera Zorana Lazovića krajem 2022. godine, između ostalog, optužio za šverc kokaina i cigareta, i to preko “Bemaxa”, sa kojim je njegova Vlada istovremeno poslovala. Naveo je i da je “Bemax” eksploatacijom šljunka iz korita rijeka Morače i Cijevne nelegalno prihodovao desetine miliona.
Prema dokumentu Uprave prihoda i carina iz avgusta 2022. godine, “Bemax” je nastao iz kriminalnog klana Grand, preko kojeg je obavljan šverc cigareta. Ovaj dokument je upućen premijeru Abazoviću, dok je na čelu Uprave prihoda i carina bio Rade Milošević (URA), koji je nakon par mjeseci u oktobru 2022. godine uhapšen zbog sumnje da je učestvovao u švercu cigareta. Dokument u kome se navodi sistem šverca cigareta preko “Bemaxa” aktuelizovan je i tokom 2024. godine, kada je uhapšeno više lica koja se povezuju sa kompanijom.
U februaru 2024. uhapšen je Aleksandar Mijajlović. Optužen je za stvaranje kriminalne organizacije i šverc cigareta. U decembru 2024. zbog sumnje za šverc cigareta, uhapšeni su i drugi pripadnici navodnog klana, među kojima i biznismen Saša Pekić , nezvanični suvlasnik firme “Tehnomax”.
Firma “Bemax” je donator mnogih sportskih klubova, brojnih manifestacija, a finansira i dio medija. U podgoričkom naselju Tološi prije par godina sagrađena je i osnovna škola “Novka Ubović”, koja je poklon gradu porodice Ubović i firme “Bemax”. Novka Ubović , majka Ranka Ubovića, bila je poznata prosvjetna radnica u Podgorici. Škola je donacija glavnom gradu u vrijednosti od sedam miliona eura, a “Bemax” je izgradio mjesec dana prije planiranog roka.
Pored sumnjivog početkog kapitala i optužbi za nelegalne poslove, koje institucije nikako da do kraja istraže, “Bemax” je postao najveća građevinska kompanija u Crnoj Gori. Sa stručnjacima i mehanizacijom, poštovanjem rokova i kvalitetom izgradnje, nametnuli su se kao jedna od najozbiljnijih kompanija u Crnoj Gori, koja na tenderima daje ponude koje su često najkonkurentnije.
Nikšićka građevinska firma “Mehanizacija i programat” je prema portalu “Mojnovac” od 2011. do 2024. iz državnog budžeta prihodovala 105,6 miliona eura.
Kompaniju su iz tada opozicione Demokratske Crne Gore (DCG), 2019. godine optužili da su DPS tajkunska firma u koju se prelivaju milioni državnog novca.
Iz “Mehanizacije i programata” su odgovorili da nisu tajkunska niti of-šor kompanija, te da tadašnji predsjednik Crne Gore Milo Đukanović nema nikakve veze sa tom kompanijom.
Kada su nekadašnji opozicionari došli na vlast, poslovi nisu stali, već su pojačani. Samo u 2021. iz budžeta je ova kompanija naplatila 3,3 miliona, da bi se nakon te godine poslovi razgranali, pa je 2022. naplatila 17 miliona, 2023 – 14,5 miliona, a tokom ove godine 13,3 miliona.
Ova firma je za gradnju puteva dobila 90 miliona, za lokalne puteve 7,6, ulice i parkove više od dva miliona.
Najviše novca je uplatila Uprava za saobraćaj, više od 60 miliona, zatim Ministarstvo saobraćaja – 25 miliona…
Dušan Đurović je predsjednik Odbora direktora firme i većinski vlasnik. Udio u kompaniji imaju i Vladimir Zečević i Igor Đurović .
“Novi Volvox” je direktno iz državnog budžeta od 2011. do kraja 2024. prihodovao 67,8 miliona eura, prema sajtu “Mojnovac”. Najviše novca ova je kompanija dobila 2019. godine – 14 miliona, ali i u posljednjih nekoliko godina njeni su prihodi direktno iz budžeta bili višemilionski. Ovdje nijesu uračunati eventualni prihodi “Volvoxa” kao podizvođača, niti poslovi sa lokalnim samoupravama.
Iz državnog budžeta ovoj je firmi Uprava javnih radova uplatila više od 38 miliona eura, Uprava za kapitalne projekte više od 11 miliona, a Ministarstvo održivog razvoja i turizma više od 10 miliona.
Kompanija je 2022. zajedno sa italijanskom firmom “Leitner SPA” dobila posao izgradnje žičare Kotor – Lovćen.
Većinski vlasnik “Volovoxa” je podgorička firma “Seed Capital Partners”, u vlasništvu Milana Ivanovića , koji ima udio od 81 odsto. Ivanović je brat od strica Miodraga i Vladana Ivanovića , koji važe za bliske prijatelje Mila Đukanovića. Vladan Ivanović je ranije bio i u vlasničkoj strukturi firme “Novi Volvox”.
U maju 2024. za izvršnog direktora “Volvoxa” izabran je Slavoljub Popadić , nekadašnji izvršni direktor Rudnika uglja i Crnogorskog Telekoma. On je na toj poziciji zamijenio Vladana Bajagića .
Pritvoreni vlasnik “Atlas Grupe” Duško Knežević kazao je prije nekoliko godina da se na braću Vladana i Miodraga Ivanovića vodi takozvana ničija kuća, luksuzno zdanje kod Vile Gorica, koje vrijedi oko 10 miliona eura, a čiji je pravi vlasnik navodno Đukanović.
Podgorička firma “Fidija” imala je prihode iz budžeta od 65,9 miliona eura, najviše tokom 2023. godine – 11 miliona, a tokom prošle 10 miliona.
Od 2011. ovoj kompaniji država je plaćala za stavke građevinski objekti – 10,2 miliona, bolnice – 4,4 miliona, dispanzeri – dva miliona, putevi 1,6 mililna, a najviše novca je pod stavkom ostalo – 38,3 miliona.
Uprava za kapitalne projekte je uplatila najviše novca “Fidiji” – 10 miliona, Ministarstvo ekonomije i Ministarstvo održivog razvoja i turizma – svako preko devet miliona, Uprava javnih radova 7,8 miliona, Direkcija javnih radova – Izgradnja i rekonstrukcija objekata socijalnog staranja – 7,3 miliona.
Vlasnik ove kompanije je Ivan Blagojević , a do decembra 2020. bio je njegov otac Joko . U maju 2019. Joko je uhapšen u operaciji “Klap” zbog utaje poreza, a zatim je sa tužilaštvom potpisao sporazum o priznanju krivice.
Prihodi iz budžeta od juna 2011. do kraja novembra prošle godine nikšićke kompanije “LD gradnja” iznose 35 miliona eura.
Posljednje dvije godine prihodi iz budžeta ove firme naglo rastu i iznose 2023 – 5,8 miliona, a prošle godine šest miliona.
Vlasnik ove kompanije je Luka Nikčević . Kompanija je osnovana 2007. godine, a djelatnost obavlja u sklopu sistema firmi “LD Group” iz Nikšića, “Crna Gora Inžinjering” iz Moskve i “Montenegro Inžinjering iz Moskve”.
Najviše novca prihodovali su od Ministarstva rada i socijalnog staranja – 11,8 miliona, Uprave za kapitalne projekte – 5,9 miliona, Ministarstva održivog razvoja i turizma – 3,4 miliona, Uprave javnih radova – više od šest miliona, Ministarstva ekonomije – dva miliona, Ministarstva prosvjete – 1,5 miliona… Pod stavkama ostalo – više od 17 miliona, sredstva transporta – 8,7 miliona, građevinski objekti – 2,6 miliona, konsultantske usluge – 2,1 milion…
Bosanska firma “Euro Asfalt” je od septembra 2017. do kraja novembra 2024. iz budžeta Crne Gore naplatila 71,8 miliona eura. Vlasnik ove firme je Hamed Ramić , koji se na listi najbogatijih ljudi u regionu magazina “Nedjeljnik” našao na 65 mjestu, sa kapitalom od 404 miliona eura.
Preduzeće trenutno nije u blokadi, ali bilo je četiri puta blokirano po osnovu prinudne naplate. Posljednja blokada, u iznosu od 6.489 eura, trajala je od kraja novembra do 20. decembra prošle godine.
Ova firma koja je gradila puteve, najviše novca iz budžeta povukla je 2019. – 13, 2 miliona, prošle godine – 12 miliona, a ove sedam.
Za nagli prodor ove firme u Crnu Goru i dobijanje poslova u vrijednosti od 60 miliona eura za kratko vrijeme, zainteresovalo se i Specijalno državno tužilaštvo (SDT). Rad ove firme na trasi puta Berane-Kolašin, preko Bjelasice, sa tunelom Klisura, kasnio je četiri godine, a u međuvremenu su trškovi porasli za 20 miliona eura. SDT je zato formirao predmet protiv bivšeg ministra saobraćaja Osmana Nurkovića iz Bošnjačke stranke (BS), kao i bivšeg direktora Uprave za saobraćaj Sava Parače iz DPS-a.
“Euro asfalt” nije na vrijeme završio obilaznicu oko Rožaja. A tokom rada na njoj ostala je slika rušenja mosta Veliki Ibarac, čija je izgradnja bila pri kraju. Most dužine 160 metara srušio se krajem decembra 2020. Tom prilikom teške tjelesne povrede zadobila su trojica radnika.
Kompanija “Tehnoput” je od 2014. do 2024. iz državnog budžeta naplatila 60,8 miliona eura. Najviše novca iz budžeta dobila je 2018 – više od 10 miliona, a 2020. godine osam miliona. Nakon promjene vlasti, poslovi ove firme sa državom su značajno umanjeni: 2022. godine direktno iz budžeta naplaćuje 3,2 miliona, da bi 2023. prihod iz budžeta pao na na pola miliona, a prošle godine na 234 hiljade eura.
Ovo preduzeće, iako u blokadi od kraja 2012. godine i na vrhu liste poreskih dužnika zbog gotovo sedam miliona duga, nesmetano je poslovalo sa državom.
Vlasnik komanije je Saša Aćimić , koji je 2023. uhapšen nakon što je skinuo pečat građevinske inspekcije sa asfaltne baze “Tehnoputa” na rijeci Cijevni. Ubrzo je pušten, a prošle godine je dobio i saglasnost za asfaltnu bazu koja je duže od deceniju radila nelegalno.
Danilovgradska kompanija “Kroling” je do 2016. imala milionske poslove sa državom. Ukupni prihodi iz državnog budžeta od 2011. iznose 23,7 miliona, međutim u posljednjim godinama sve manje je prihodovala u poslovima sa državom.
Vlasnik komanije Željko Mišković se preorijentisao na posao gradnje malih hidroelektrana. Ova firma je 2016. dobila koncesije za gradnju mHE na tri rijeke koje izviru u Nacionalnom parku Prokletije. Preko firme “Kroling”, Mišković je od 2019. vlasnik atraktivnih i vrijednih nekretnina u srcu Boke Kotorske, u Prčanju. Odlukom Vlade Republike Srbije nekretnine prčanjskog Instituta Vrmacova kompanija je dobila u zamjenu za šestospratnicu u Beogradu.
“Toškovići” su još jedna od građevinskoh kompanija koja je imala milionske poslove sa državom do 2021. godine. Iz budžeta joj je od 2011. do kraja 2021. uplaćeno 16,4 miliona eura. Međutim, za razliku od mnogih drugih, nakon promjene vlasti gube poslove sa državom, pa iz državnom budžeta 2021. naplaćuju svega 23 hiljade eura.
Preduzeće je krajem prošle godine izašlo iz blokade koja je trajala duže od tri mjeseca.
Vlasnik firme je Vanja Tošković , a do 2022. bio je Ivica Tošković . On je krajem 2019. osuđen za krivična djela stvaranje kriminalne organizacije i utaja poreza i doprinosa. U slučaju “Vardar”, Tošković je označen kao član kriminalne grupe koja je oštetila državni budžet za 3,7 miliona eura, a u sporazumu o priznanju krivice obavezao se da vrati 140.000 eura za koliko ga je tužilaštvo teretilo i plati kaznu od 40.000 eura.
Pored građevinskih firmi, u poslovima sa državom izdvaja se i cetinjski “Glosarij” , firma Branislava Martinovića koja je rekorder po broju tendera koje su dobili sa javnim zdravstvenim ustanovama. Od 2021. godine, kada je započeo sa radom elektronski sistem javnih nabavki (CEJN), do kraja prošle godine, kompanije je dobila 284 tendera i naplatila više od 221 milion eura.
“Tea Medica”, čiji su vlasnici Martinovićevi sinovi, je od 2015. do 2024. iz državnog budžeta dobila 33 miliona eura.
CIN-CG je već pisao o monopolu koji Martinović preko svojih firmi ima u uvozu i distiribuciji ljekova – “Glosarij” je zastupnik ili ovlašćeni distributer za više od 90 odsto ljekova.
Nova vlast nije ništa uradila da preduprijedi ovaj monopol.
China Road and Bridge Corporation (CRBC) je kompanija koja je dobila najviše novca iz budžeta Crne Gore – 769.875.748 eura, u periodu od 2015. do juna 2022. Kineska kompanija je gradila auto-put u Crnoj Gori, uz brojne ekološke probleme i kašnjenje od tri godine. Iako je druga na crnoj listi poreskih dužnika, sa dugom od 11,6 miliona, iskazala je zainteresovanost i za gradnju druge dionice auto-puta.
Od inostranih kompanija, nakon CRBC, na vrhu liste je “Jugopetrol” sa prihodima iz budžeta od 91.336.665. Slijedi austrijski “Strabag” – kompanija je u posljednje dvije godine iz bužeta prihodovala 46.883.619, a ranija firma “Strabag Podgorica” od jula 2017. do avgusta 2023 – 31.971.891 euro. “Lovćen osiguranje” – 67.266.665. Od 2011. do kraja novembra ove godine prihodi “Crnogorskog Telekoma” (T-COM) iz budžeta iznosili su 34.033.359 eura.
