Elektroenergetske državne kompanije u Crnoj Gori, njih pet, podijelile su preko 6,5 miliona eura donacija i sponzorstava u proteklih šest godina, dok je broj zaposlenih značajno uvećan, pokazalo je istraživanje Balkanske istraživačke mreže (BIRN) Crna Gora.
Ukupni podaci pokazuju da je kompanije Elektroprivreda (EPCG), Crnogorski elektrodistributivni sistem (CEDIS), Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES), EPCG Solar gradnja i EPCG – Željezara Nikšić u proteklih šest godina ostvarili poslovne prihode u iznosu od 3,49 milijardi eura.
“Rashodi u istom periodu su iznosili 2,81 milijardu eura, dok su troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi iznosili 373,33 miliona eura”, navodi se u istraživanju BIRN Crna Gora, koji je u toku sedmomjesečnog monitoringa pratila potrošnju pet elektroenergetskih kompanija.
Iz BIRN-a su rekli da su kompanije odabrane zbog špekulacija u javnosti da se njihova sredstva koriste za političke potrebe onih koji su na njihovom čelu.
“Zbirni neto rezultat iznosi 300,11 miliona eura iako su pojedina preduzeća više godina završavala sa negativnim bilansima. CEDIS je 2021. i 2022. godinu završio u minusu, dok je to slučaj sa Solar gradnjom za sve kalendarske godine od kad su osnovani. EPCG – Željezara Nikšić osnovana je prošle godine i takođe je zabilježila negativan neto rezultat”, pokazalo je istraživanje.
Broj zaposlenih je, kako se dodaje, značajno rastao, u šta treba uračunati i povećanje broja preduzeća kroz godine. Sa manje od 2,6 hiljada zaposlenih u 2018. godini u tri kompanije na preko 3,8 hiljada zaposlenih u pet kompanija u prošloj godini, što uključuje i Željezaru.
“U posmatranom periodu, ove kompanije podijelile su preko 6,5 miliona eura donacija i sponzorstava. Evidentno je da od promjene vlasti 30. avgusta 2020. godine, koje je za posljedicu imalo preuzimanje kompanija od novih rukovodstava u 2021. iznos dodijeljenih donacija drastično raste”, rekli su iz BIRN-a.
Tokom 2019. i 2020. godine donacije i sponzorstva iznosili su 929 odnosno 812 hiljada, da bi nakon preuzimanja od novih rukovodstava ukupan iznos drastično porastao. Tako, 2021. godine podijeljeno je 1,4 miliona eura, godinu kasnije skoro dva miliona, da bi u prošloj godini bilo podijeljeno skoro 1,4 miliona eura donacija i sponzorstava.
“Glavni primaoci donacija bili su budžetski korisnici, vjerske organizacije i sa njima povezana lica i sportska društva. Sponzorstva i donacije ostaju prostor za ozbiljne zloupotrebe vođene političkim uticajima”, navodi se u saopštenju.
U dijelu naknada i zarada čelnih ljudi elektroenergetskih kompanija, jedina kompanija koja je dostavila dokumentaciju koja se tiče troškove zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda menadžmenta je CGES. U ovoj kompaniji naknade za članstvo u Odboru direktora iznosile su od 673,68 eura tokom 2019. godine do 724,02 eura tokom 2022. godine, dok je iznos naknade predsjednika Odbora direktora varirao od 2,43 hiljade eura u 2019. godini do 3,02 hiljade eura u 2022. godini.
“Pored CGES-a, podatke o zaradama dostavila je i EPCG Željezara Nikšić, ali samo na nivou odluke kojom je definisano da predsjednik Odbora direktora mjesečno prihoduje 1,51 hiljadu eura bruto, a članovi 1,09 hiljada eura bruto, dok je zarada izvršnog direktora definisana na iznos od 2,99 hiljada eura. Ostale kompanije su faktički sakrile podatke, jer su umjesto informacija o konkretnim plaćanjima funkcionerima BIRN-u odgovorili slanjem internih politika naknada”, navodi se u saopštenju.
Kada je u pitanju potrošnja preko kompanijskih biznis kartica, četiri preduzeća su dostavila traženu dokumentaciju u limitiranom obimu.
“EPCG – Željezara Nikšić informisala je da preduzeće ne posjeduje aktivne službene kartice. Ukupno je u posmatranom periodu preko kartica potrošeno nešto preko 60 hiljada eura od svih kompanija. Sa druge strane, nijesu nam dostavljeni podaci o tome kada je Željezara ugasila službene kartice, te da li se to desilo neposredno nakon što je otkriveno da se bivši predsjednik Odbora direktora Marko Perunović kockao službenom karticom u iznosu od 19 hiljada eura, nakon čega je otvoren krivični postupak”, pokazalo je istraživanje.
U BIRN-u su ocijenili da je transparentnost potrošnje sredstava elektroenergetskih kompanija potrebno značajno unaprijediti.
