Ashwagandha koja je poznata i kao indijski žen-šen se gaji i koristi kao medicinska biljka u Indiji sa širokim spektrom primjene u Ajurvedskom i Unani sistemu, već preko 5000 godina. Biološki aktivne komponente iz korijena ašvagande su temeljno proučavane i izdvojeno je preko 35 značajnih komponenti. Najuticajnijim se smatraju vitanolidi (vitaferin A, vitanon, vitanodili I, II i III, itd.). Ašvaganda ima terapeutsku vrijednost za veliki broj zdravstvenih stanja poput mentalnih bolesti, anksioznosti, srčanih problema, nesanice, astme, upale, artritisa, reumatizma, infekcija, groznica, slabog imuniteta, problema sa libidom, čak i kancera. Koristi se za opštu snagu i izdržljivost organizma, ali i kao afrodizijak, tonik i diuretik. Pasta od korena ašvagande se tradicionalno nanosi lokalno na čireve i upale i koristi za liječenje kožnih bolesti, bronhitis i slično.
U ajurvedskoj medicini postoji klasa biljaka, uključujući ašvagandu, poznata kao adaptogeni ili vitalizatori. Adaptogene biljke izazivaju adaptivne reakcije na bolesti, i pokazano je da dovode do stanja nespecifično povećanog otpora organizma na štetne efekte fizičkih, hemijskih i bioloških izvora stresa. Smatraju se izuzetno važnim u današnje vrijeme, kada je većina ljudi na planeti izložena hroničnom (konstantno prisutnom) stresu, kako mentalnom tako i biološko-fizičkom. Naš organizam nije evoluirao uz tu količinu različitih stresora i zato se smatra da su adaptogene biljke, kao što je organska ašvaganda, praktično neophodne da bi mogli da ostvarujemo svoje pune potencijale, uprkos uslovima u kojima živimo.
Animalne studije pokazuju da ašvaganda ispoljava antidepresivne efekte koji su uporedivi sa ljekovima (npr Imipraminom – antidepresivnim lijekom iz dibenzazepinske grupe) kad se koristi sama, ali je dodatno pokazano da je efektna u manjim dozama u kombinaciji sa antidepresivnim ljekovima. Ovo je pokazano samo na studijama sa životinjama, i uvijek treba pitati ljekara prije kombinovanja bilo čega sa propisanom terapijom. Svakako treba imati u vidu da kod ogromnog broja ljudi čiji je izbor bio ašvaganda, iskustva govore da su uspjeli da izbjegnu antidepresante u nezgodnim životnim periodima.
Dostupne konvencionalne terapije za nesanicu su poznate po tome što razvijaju zavisnost (od ljekova koji se uzimaju) i razne neprijatne nus pojave. Ašvaganda se smatra prirodnom supstancom sa velikim potencijalom za indukovanje sna, poboljšanje kvaliteta spavanja i smanjenje odlaganja početka sna, koja nema neželjene efekte i ne izaziva zavisnost.
Latinski naziv ove biljke je Withania somnifera, a „somnifera“ znači „induktor sna“.
U animalnim studijiama je pokazano da davanje ašvagande (ashwagadha) ima slične efekte kao primjena 500 mcg diazepama u smanjenju latencije spavanja i poboljšanju kvaliteta sna, putem uticaja na GABAA receptore. Oksidativni stres primijećen kod poremećenog spavanja takođe se poništava dodavanjem korijena ašvagande tokom pet dana.
Par studija na ljudima urađenim na ovu temu je pokazalo da ljudi prijavljuju bolji san tokom uzimanja ašvagande. U jednoj randomizovanoj, dvostruko slijepoj, placebom kontrolisanoj kliničkoj studiji, nakon 8 nedelja, obije grupe ispitanika (sa manjom i većom dozom ašvagande) su prijavile značajno poboljšanje kvaliteta sna, u odnosu na placebo grupu.
Preporuke za korišćenje
Preporučena dnevna doza iznosi od 3 do 5 g dnevno (1 do 1 i po kafena kašičica). Počnite sa manjom dozom, pa polako povećavajte, dok ne nađete dozu koja vam daje osjetne efekte. Ako vam treba više energije i fokus preko dana (ili ste anksiozni) onda ašvagandu uzimajte ujutru. Ako imate problem da se uspavate i smirite sistem na kraju dana, onda je najbolje da je uzmete uveče. Naravno, i kad je redovno pijete uveče svejedno će vam dati fokus i energiju i preko dana. U periodima koji su izuzetno problematični, pije se i ujutru i uveče.
