Organizacija UN za obrazovanje, nauku i kulturu (UNESKO) objavila je danas da SAD planiraju ponovo da se joj pridruže i plate više od 600 miliona dolara zaostalih obaveza posle desetogodišnjeg spora podstaknutog potezom te organizacije da uključi Palestinu kao člana.
Američki zvaničnici kažu da je odluka o povratku u tu UN organizaciju motivisano brigom da Kina popunjava prazninu koju su ostavile SAD u krojenju politike UNESKA posebno u postavljanju standarda za vještačku inteligenciju i tehnološko obrazovanje širom svijeta.
Zamjenik američkog državnog sekretara za upravljanje i resurse Ričard Verma predao je prošle nedelje pismo generalnoj direktorki UNESKA Odre Azule čime je ozvaničio plan povratka SAD u organizaciju.
Azule je obavijestila ambasadore o američkoj odluci danas na specijalnom sastanku.
Očekuje se da će povratak SAD-a nekada najvećeg finansijera agencije, biti podnijeto na glasanje 193 zemalja članica idućeg mjeseca, rekao je jedan diplomata te organiazacije.
Odluka je veliki podsticaj za UNESKO, poznat po svom programu Svjetskog nasleđa kao i po projektima za borbu protiv klimatskih promjena i učenje djevojčica da čitaju.
SAD i Izrael prestali su da daju svoj finansijski doprinos Unesku kada je izglasao da uključi Palestinu kao zemlju članicu 2011. godine, i obje zemlje su izgubile pravo glasanja 2013.
Za vrijeme administracije predsjednika Donalda Trampa odlučeno je 2017. da se SAD potpuno povuku iz te organizacije naredne godine, navodeći kao razlog pristrasnost protiv Izraela i probleme u upravljanju.
U pismu upućenom prošle nedelje Verma je ukazao na napore koje je UNESKO uložio za reformu uprave, i smanjenje političkih rasprava posebno oko bliskoistočnih pitanja. Delegacija iz Vašingtona došla je u Pariz prošle nedelje da lično preda pismo, u koje je agencija AP imala uvid.
Od svog izbora 2017. godine Azule je radila da riješi razloge zbog kojih su SAD napustile organizaciju kroz budžetske reforme i izgradnji konsenzusa među jordanskim, palestinskim i izraelskim diplomatama oko osjetljivih UNESKO rezolucija.
Američka odluka da se vrati je „rezultat petogodišnjeg rada tokom koga smo smirii tenzije, posebno na Bliskom istoku, poboljšali naš odgovor savremenim izazovima, nastavili velike inicijative na terenu i modernizovali funkcionisanje organizacije“, rekla je Azule za agenciju AP.
Prema jednom diplomati te organizacije Azule se sastala sa demokratama i republikancima u Vašingtonu da objasni te napore. Zahvaljujući tim pregovorima sa dvije partije diplomate UNESKA izrazili su uvjerenje da je američka odluka o povratku dugoročna bez obzira na to ko bude pobijedio na predsjedničkim izborima iduće godine.
Prema planu povratka američka vlada bi platila svoje dažbine za 2023. godinu plus dodatnih 10 miliona dolara ove godine za obrazovanje o holokaustu, očuvanje kulturnog nasleđa u Ukrajini, bezbjednosti novinara, i naučno i tehnološko obrazovanje u Africi, navodi se u pismu američkog zvaničnika.
Administracija predsjednika Džoa Bajdena već je tražila 150 miliona dolara za budžet za 2024. godinu za obaveze prema Unesku i zaostala plaćanja. Plan predviđa slične zahtjeve narednih godina dok se ne isplati pun dug od 619 miliona dolara.
To predstavlja veliki dio godišnjeg operativnog budžeta Uneska od 534 miliona dolara. Prije nego što su napustile organizaciju SAD su doprinosile 22 odsto od ukupnog finansiranja agencije.
