Predsjednica Evropske komisije, Ursula fon der Lajen, pozvala je na povećanje troškova za odbranu u Evropi tokom narednih pet godina, nakon što je njen tim izglasan u Evropskom parlamentu (EP) tijesnom većinom.
Odobrenje novog izvršnog tijela Evropske unije (EP), sa najtješnjom razlikom u istoriji, omogućava Fon der Lajen i njenih 26 evropskih komesara da započnu petogodišnji mandat u nedjelju.
EU se suočava sa ozbiljnim izazovima, uključujući rat u Ukrajini, povratak Donalda Trampa i klimatsku krizu, dok rastu strahovi od ekonomskog pada, a Fon der Lajen započinje svoj drugi mandat.
Uoči glasanja, ona je rekla poslanicima da nešto “nije u redu u jednačini” gdje Rusija troši do devet odsto BDP-a na odbranu, dok je evropski prosjek 1,9 odsto.
“Rat bjesni na granicama Evrope i moramo biti spremni na ono što dolazi, radeći ruku pod ruku sa NATO-om”, izjavila je Fon der Lajen. “Naša izdvajanja za odbranu moraju porasti”, dodala je, pozivajući na jačanje evropske vojne industrije i zajedničkih projekata u oblasti odbrane.
Fon der Lajen je naglasila da Evropa stoji pred teškim odlukama koje zahtijevaju “ogromna ulaganja u našu bezbjednost i prosperitet”, prenio je “Gardijan”.
Poslanici Evropskog parlamenta su glasali sa 370 naspram 282 za potvrdu zvaničnika koje je Fon der Lajen predložila u septembru – najdesnije orijentisani sastav u modernoj istoriji EU – nakon političkog dogovora između lidera Evropske narodne partije (EPP) desnog centra, socijalista i centrističkih liberala. “Gardijan” piše da je to najtješnja razlika od kada je EP stekao ovlašćenje da odobrava izvršno tijelo EU devedesetih godina i podijelila je političke grupacije parlamenta.
Petnaest od 27 novih komesara, uključujući Fon der Lajen, pripadaju ili su povezani sa EPP, dok su dva bliski nacionalističkoj i ultradesničarskoj strani. Odlazeća komisija imala je 10 članova iz EPP-a i jednog povezanog sa antievropskom nacionalističkom partijom.
Glasanje je okončalo žestok sukob koji je ugrozio izglede potpredsjednice vlade Španije Terese Ribere i italijanskog ministra za Evropu Rafaela Fita, koji će sada postati potpredsjednici EK.
Riberino imenovanje odloženo je zbog oštrih partijskih sukoba u vezi sa smrtonosnim poplavama u Valensiji. Španska Narodna stranka desnog centra glasala je protiv Komisije, dok su socijalisti i drugi lijevo orijentisani poslanici glasali protiv Fita, bivšeg hrišćanskog demokrate, zato što je sada član stranke Braća Italije premijerke Đorđe Meloni.
Nacionalistički Evropski konzervativci i reformisti (ECR), četvrta najveća grupa sa 78 poslanika, bili su podijeljeni, dok su Braća Italije i belgijska stranka flamanskih separatista glasali za komisiju, a poljska stranka Pravo i pravda bila je protiv.
Grupa Zelenih, sa 53 poslanika, takođe je bila podijeljena, ali su njeni lideri podržali komisiju Fon der Lajen. Njihova podrška učvršćena je u ponedjeljak kada je Fon der Lajen rekla da su Zeleni “dio proevropske većine u Evropskom parlamentu”, dok je najavila imenovanje bivšeg poslanika Zelenih Filipa Lambera na savjetodavnu ulogu u vezi sa klimatskim ciljevima EU.
Imenovanje Lambera, istaknutog bivšeg rukovodioca tehnološke kompanije IBM, već je bilo poznato, a lideri Zelenih insistirali su da je otvoren pristup Fon der Lajen prema njihovoj grupi, a ne samo imenovanje, uticao na njihovu odluku. Jedan od lidera Zelenih, Bas Ajkhut, rekao je da je “laž” da je Lamberovo imenovanje odredilo njihovu odluku, navodeći da je ključni faktor bila retorika koju je koristila Fon der Lajen, koja je “vrlo jasno pokazala gdje politički stoji”.
Fon der Lajen je juče izjavila da će uvijek “djelovati iz centra” i obećala da će “ostati na kursu” u vezi sa Evropskim zelenim dogovorom, vodećom politikom EU za borbu protiv klimatske krize. Međutim, kako navodi “Gardijan”, njen govor stavio je veći naglasak na jačanje evropske ekonomije i odbrane, bez pomena klimatskih pitanja ili sve veće ekološke krize u Evropi. Tokom njenog prethodnog mandata, EU je odustala od planova za smanjenje pesticida nakon velikih protesta poljoprivrednika i ograničila planove za smanjenje zagađenja i zaštitu staništa.
Kao odgovor na izvještaj koji je ranije ovog mjeseca objavio bivši italijanski premijer Mario Dragi, a koji upozorava da Evropi prijeti “spora i bolna stagnacija”, Fon der Lajen je obećala “kompas konkurentnosti” koji ima za cilj da smanji inovacioni jaz sa SAD-om i Kinom, podstakne dekarbonizaciju i konkurentnost Evrope, kao i poveća sigurnost, uključujući obezbjeđivanje kritičnih sirovina.
Dugotrajni proces izbora sastava EK je istakao kako su saslušanja prerasla u političku borba u sve više podijeljenom, desno orijentisanom parlamentu, umjesto da budu prava procjena zvaničnika
Usred sve veće zabrinutosti zbog evropske automobilske industrije, Fon der Lajen je najavila da će voditi “strateški dijalog” o budućnosti evropskih proizvođača automobila. Mnogi u EPP-u i kritičari sa desnice osudili su ciljeve EU o postepenom ukidanju motora sa unutrašnjim sagorijevanjem do 2035. godine, jer evropski proizvođači automobila zaostaju za kineskim konkurentima u razvoju električnih vozila.
Svih 26 komesara je u novembru prošlo trosatna saslušanja u EP, ali prvi put u više od 20 godina nijedan nije odbijen zbog kompetetnosti ili posvećenosti Evropi.
“Gardijan” ističe da je taj dugotrajni proces istakao kako su saslušanja prerasla u političku borba u sve više podijeljenom, desno orijentisanom parlamentu, umjesto da budu prava procjena zvaničnika.
Predsjednica EP, Roberta Mecola, rekla je da je jučerašnje glasanje za Komisiju pokazalo da se “centar održao”. Parlament, kako je navela, zahtijevaće “različite vrste većina za različite vrste zakonodavstva, ali bez centra ne možete raditi”.
Građani zemalja zapadnog Balkana, Ukrajine i Moldavije zaslužuju budućnost mira, napretka i prosperiteta i EU će se postarati da ta budućnost bude u Evropi, izjavila je juče šefica EK.
Fon der Lajen je rekla da Rusija radi sve da spriječi njihovu evropsku budućnost, ali da će EU podržati te zemlje na svakom koraku u njihovom procesu zasnovanom na zaslugama dok ne budu spremne da se pridruže Uniji i dodala da je Marta Kos, buduća komesarka za proširenje, prava osoba za taj posao.
„Vizija kontinenta ujedinjenog demokratijom, vladavinom prava i poštovanjem osnovnih sloboda uvijek će pokretati naš rad“, kazala je Fon der Lajen.
Ona je dodala da se borba Evropljana za slobodu ne odnosi samo na 27 država članica.
„San o Evropi proteže se na Zapadni Balkan, Ukrajinu, Moldaviju i šire. Vidjeli smo hrabrost naroda Ukrajine na njihovom evropskom putu. Vidjeli smo otpornost naroda Moldavije da se drži svoje evropske budućnosti. Vidjeli smo posvećenost zapadnog Balkana reformama, rastu i pripremi za pridruživanje Uniji. Istovremeno, vidjeli smo da Rusija neće stati ni pred čim da ih spriječi da imaju evropsku budućnost. Ali, posvećenost Evrope ovim zemljama će uvijek biti jača“, poručila je.
