Norvežani su danas izašli na birališta, prvog dana dvodnevnih izbora, u tijesnoj trci između ljevičarskog bloka predvođenog vladajućom Laburističkom partijom i desničarskog bloka koji predvode populistička Partija progresa i Konzervativna partija, prenosi agencija Rojters.
Očekuje se da će najmanje devet političkih partija osvojiti mandate na parlamentarnim izborima koji se završavaju u ponedjeljak uveče, ali samo lideri tri najveće partije kandidati su za premijera.
Ključne teme kampanje bile su troškovi života, porezi i javne službe, a ishod bi mogao uticati na energetske i snabdjevačke tokove Evrope, kao i na upravljanje norveškim državnim investicionim fondom vrijednim dva biliona dolara.
Geopolitika je imala značajnu ulogu među biračima, a analitičari kažu da bi to moglo koristiti Laburistima i njihovom lideru, premijeru Jonasu Garu Stereu, bivšem ministru spoljnih poslova koji se predstavlja kao „sigurna ruka“.
Prema prosjeku nedavnih anketa, Laburisti i četiri manje partije mogli bi osvojiti 88 mjesta u norveškom parlamentu, što je tri više od potrebnog minimuma za većinu, ali manje u odnosu na 100 mandata koliko je ljevica imala 2021. godine.
Partija progresa i Konzervativna partija, zajedno s dvije manje grupe, mogle bi osvojiti preostalih 81 mandat, ali razlika između ljevice i desnice i dalje je u okviru statističke greške.
Od 2021. godine Stere je za sprovođenje svoje agende zavisio od podrške agrarne Centrističke partije i Socijalističke ljevice, ali ankete pokazuju da će sada možda morati da proširi koaliciju i na Komunističku partiju i Zelene.
„Najvjerovatniji scenario je da će Stere biti ponovo izabran, ali će to biti ‘tuti fruti’ koalicija koja će ići u vrlo različitim pravcima“, rekao je Jonas Stajn, vanredni profesor političkih nauka na univerzitetu u Tromseu.
Zahtjevi Zelenih i Komunista mogli bi uključivati stroža ograničenja u istraživanju nafte i gasa, veće poreze za bogate i one s visokim primanjima, kao i veće ukupne izdatke iz norveškog državnog fonda, najvećeg na svijetu.
Povratak Donalda Trampa na vlast u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) i rat Rusije u Ukrajini posebni su izvori zabrinutosti u Norveškoj, zemlji od 5,6 miliona stanovnika s izvozno orijentisanom ekonomijom i zajedničkom granicom s Rusijom na Arktiku.
Prema podacima sajta pollofpolls.no, Laburisti bi mogli osvojiti oko 27 posto glasova, što bi ih učinilo najvećom partijom.
Kristin Telefsen, 50-godišnja profesorica u srednjoj školi iz Osla, rekla je za Rojters da su joj jednakost i integracija najvažniji prioriteti, dodajući da smatra da premijer radi odličan posao.
„Stere je ogroman resurs za ovu zemlju“, rekla je Telefsen.
Na desnici, Konzervativna partija bivše premijerke Erne Solberg vodila je kampanju za reformu javnog sektora i ukidanje poreza na bogatstvo, za koji tvrdi da nepravedno pogađa vlasnike preduzeća.
Ali, kao i u drugim zapadnim zemljama, birači se sve više okreću populističkim desničarskim opcijama. Antiimigraciona Partija progresa na čijem je čelu Silvi Listhaug trenutno ima podršku od oko 21 posto, znatno ispred Konzervativaca, koji su na 14 posto.
Solberg i Listhaug javno se ne slažu oko toga ko bi trebalo da bude premijer u slučaju pobjede desnice, što ostavlja dio birača neodlučnim da podrže bilo koga od njih dvoje.
