Na 20. godišnjicu priključenja Češke Evropskoj uniji (EU), 66 odsto Čeha odbilo bi pozive radikalne desnice da ta zemlja izađe iz EU, dok bi prema anketi Centra za istraživanje javnog mnjenja (CVVM) trećina bila za „čegzit“ ako se raspiše referendum.
Prije tačno 20 godina u EU su ušli Češka i još devet zemalja – Slovačka, Mađarska, Litvanija, Letonija, Estonija, Slovenija, Kipar i Malta.
Odnos Čeha prema Uniji mijenjao se tokom dvije decenije članstva – od najvećih evroskeptika u Evropi, kako ih je nazvao u vrijeme ulaska 1. maja 2004. godine tadašnji evrokomesar za proširenje Ginter Ferhojgen, preko 36 odsto nezadovoljnih prema 25 odsto pristalica u vrijeme migracijske krize 2016. godine. Danas je riječ o stabilnoj podjeli na 40 odsto Čeha koji su za EU, skoro toliko je protiv, a oko 20 odsto se izjašnjava da nema stav o tome.
Jačanju pozitivnog odnosa prema EU doprinela je, paradoksalno, agresija Rusije na Ukrajinu pošto Česi koji imaju istorijsko iskustvo sa ruskom agresijom i invazijom na Čehoslovačku avgusta 1968. godine upravo pitanje odbrane i bezbjednosti vezuju za EU i u toj oblasti je, prema anketi, EU najpopularnija.
„Mnogo Čeha vidi Rusiju kao najveću prijetnju i to utiče na podršku zajedničkoj bezbjednosnoj politici, pa tako i na odnos prema EU“, kazala je javnom radio servisu Radiožurnal sociološkinja Njina Fabšikova.
U velikoj studiji nekoliko agencija za češki radio pokazalo se da je oblast koju bi Česi najradije rješavali zajedno, na evropskom nivou, upravo odbrana i bezbjednost, ma koliko radikalni proruski nacionalisti i populisti na čelu sa bivšim premijerom Andrejom Babišom u kampanji pred evropske parlamentarne izbore optužuju svoju vladu i Brisel da su zbog pomoći Ukrajini u oružju, „ratni huškači“.
„Vi ste postali jedan od najpouzdanijih ukrajinskih saveznika ne zato što je to jednostavno, već zato što je ispravno. Vi ste pokrenuli inicijativu da se nađe municija, ne zato što je to bilo lako, već zato što je ispravno. Vi ste primili najviše izbjeglica iz Ukrajine po glavi stanovnika, ne zato što to obećava neki uspjeh već zato jer je ispravno. Tokom predsjedavanja Češke EU uspjeli smo da se oslobodimo bremena ruskog ucjenjivanja energijama“, kazala je sinoć u Pragu na svečanom koncertu povodom ove godišnjice, predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen.
Češka je od ulaska u EU povećala svoj standard sa početnih 81 odsto evropskog prosjeka na 91 odsto, prije pandemije kovida na 93 odsto, i prestigla je stare članice – Grčku, Španiju i Portugal.
Realno je BDP za te dvije decenije porastao za 40 odsto prema analizi banke Česka sporžitelna, a da Češka koja izvozi 80 odsto roba i usluga u EU nije postala članica njen BDP bi sada bio za petinu manji, a potrošnja domaćinstava za čitavu trećinu.
Češka je od ulaska u EU kao neto korisnik evropskih fondova dobila oko 41 milijardu evra, od čega su dvije trećine tog novca iskorišćene za politiku kohezije tj. napredak zaostalijih regiona, dok je četvrtina novca uložena u poljoprivredu i razvoj sela.
Ekonomisti očekuju da će Češka još dugo dobijati više novca iz EU nego što daje i da to ne bi poremetilo ni proširenje na neke od zemalja Zapadnog Balkana, dok bi ulazak Ukrajine toliko smanjio prosjek da bi Češka postala neto platiša u zajedničku kasu u Briselu.
Korist od ulaska u EU i novca koji je stigao iz evropskih fondova, ali i stranih ulaganja koja su posredno takođe vezana za članstvo u Uniji, za Češku je i to što je prepolovila broj stanovnika koje potencijalno ugrožava bijeda, sa 20 odsto na 11 odsto, što je jedan od najboljih pokazatelja u Uniji.
