Sirene su se oglasile rano jutros na Kipru, u znak obilježavanja 50 godina od invazije turskih snaga na to mediteransko ostrvo, koje je od tada ostalo presječeno na dva dijela.
Na južnom dijelu ostrva pod kontrolom Republike Kipar, jedinog međunarodno priznatog i člana Evropske unije (EU) od 2004. godine, sirene su se oglasile u 5.30 po lokalnom vremenu, u vrijeme početka, 1974. godine, operacija turske vojske „Atila“.
Tada je turska vojska osvojila trećinu teritorije i uzrokovala raseljavanje oko 40 odsto stanovništva Kipra.
Tampon zona, u kojoj patroliraju mirovne snage UN, sada prelazi ostrvo od zapada ka istoku, sa prelazima i graničnim kontrolama koje odvajaju kiparske Grke na jugu od kiparskih Turaka na sjeveru.
Uoči godišnjice, veterani kiparskih Grka izrazili su pesimizam u pogledu ponovnog ujedinjenja ostrva.
Grčki premijer Kirijakos Micotakis trebalo bi večeras da prisustvuje komemoraciji zajedno sa kiparskim predsjednikom Nikosom Hristodulidesom.
Na sjevernom dijelu Kipra, samoproglašenoj Turskoj Republici Sjeverni Kipar koju priznaje samo Turska, atmosfera je sasvim drugačija – praznična.
Očekuje se dolazak turskog predsjednika Redžepa Tajipa Erdogana koji će prisustvovati vojnoj paradi.
Sjeverni dio Kipra, koji je jednostrano proglasio svoju nezavisnost 1983. godine, ostaje pod međunarodnim embargom i živi od sredstava koje šalje Turska.
Poslije decenija razgovora, koji nisu uspjeli da dovedu do ponovnog ujedinjenja, najnoviji izaslanik UN, kolumbijska diplomata Marija Anđela Holgin Kueljar, napisala je u otvorenom pismu početkom jula da je neophodno „odstupiti od rješenja iz prošlosti i razmišljati drugačije“.
Posljednja runda pregovora je propala 2017. Prethodno su kiparski Grci odbacili, u aprilu 2004, tokom referenduma, plan ujedinjenja koji su podržale UN.
Invazija je izazvana pokušajem državnog udara kiparskih Grka uz podršku hunte pukovnika u Atini, da ujedine ostrvo sa Grčkom, čemu se žestoko protivila zajednica kiparskih Turaka.
Operacija Atila je bila kulminacija perioda sukoba u istoriji ostrva, britanske kolonije od 1878. godine i koja je postala nezavisna 1960. godine.
Lideri Velike Britanije, Grčke, Turske i Kipra su pregovarali tada o ovoj nezavisnosti u okviru složenog ustava, osmišljenog da garantuje prava manjine kiparskih Turaka, koja je tada brojala oko 18 odsto stanovništva.
Ugovor o nezavisnosti Kipra zabranjuje ujedinjenje sa Grčkom ili Turskom, kao i podjelu, a London, Atinu i Ankaru čini garantima nezavisnosti, teritorijalnog integriteta i bezbjednosti ostrva.
Ali je to propalo krajem 1963. u kontekstu nasilja među zajednicama, što je navelo kiparske Turke da se povuku u enklave.
