Danas se navršavaju 32 godine od ratnog zločina ubistva izbjeglica iz Bosne i Hercegovine, Hasana, Feride i Sene Klapuh, koji su 6. jula 1992. godine svirepo izvršili pripadnici Vojske Republike Srpske u Plužinama, na teritoriji Crne Gore.
Iako je to bio prvi pravosnažno presuđen ratni zločin u Crnoj Gori još davne 1996. godine, a možda i prvi u regionu, samo jedan od petorice osuđenih je izdržavao zatvorsku kaznu, podsjetili su iz Akcije za ljudska prava (HRA).
„Jedan od osuđenih je preminuo, a ostala trojica zločinaca su našla utočište u Republici Srpskoj. Neophodno je da Bosna i Hercegovina preduzme krivično gonjenje Zorana Vukovića, Radomira Kovača i Zorana Simovića, koji se nalaze na njenoj teritoriji. Opština Nikšić je 1992. godine sahranila Hasana, Feridu i Senu Klapuh na privremenom groblju kod Trebjese bez ikakvog grobnog obilježja. Iako je Ministarstvo pravde obavijestilo HRA u decembru 2023. godine da je spremno da uz podršku BiH organizuje ekshumaciju to se još nije dogodilo. Ponovo podržavamo apel građanskog aktiviste Aleksandra Saše Zekovića da Crna Gora omogući sahranu posmrtnih ostataka porodice Klapuh na dostojanstven način, o trošku države i sa državnim počastima na mjestu koje odredi porodica“, saopšteno je iz HRA.
Hasana Klapuha, njegovu suprugu Feridu i kćerku Senu ubili su u Plužinama, 6. jula 1992, četvorica pripadnika odreda „Dragan Nikolić“ Vojske Republike Srpske.
Za to ubistvo, kvalifikovano kao ratni zločin protiv civilnog stanovništva, u Crnoj Gori su pravosnažno osuđeni Janko Janjić, Radomir Kovač, Zoran Simović i Zoran Vuković na po 20 godina zatvora.
Njihov pomagač, Vidoje Golubović, osuđen je na osam mjeseci, zbog neprijavljivanja krivičnog djela i izvršilaca i jedini je izdržao izrečenu kaznu.
Ostalima je suđeno u odsustvu jer su bili u bjekstvu. Sud je utvrdio da su okrivljeni ugovorili da za novčanu naknadu prevezu Hasana, Feridu i Senu Klapuh iz Foče u Crnu Goru. Kada su stigli nadomak brane Mratinje na rijeci Pivi, pucali su u njih i gurnuli ih sa mosta koji se nalazi na visini od oko 100 metara. Ferida i Sena su, prema nalazima obdukcije, bile žive još neko vrijeme nakon ranjavanja.
Osuđeni Zoran Vuković je uhapšen u Srbiji u decembru 2015. godine na graničnom prelazu Kotroman, po međunarodnoj potjernici Crne Gore. Crna Gora je narednog mjeseca, u januaru 2016, uputila Srbiji molbu za njegovo izručenje. U martu iste godine, Viši sud u Beogradu je utvrdio da su svi uslovi ispunjeni za izručenje Vukovića Crnoj Gori. Međutim, do toga nikad nije došlo jer ministar pravde Republike Srbije, Nikola Selaković, nije odlučio o izručenju, zbog čega je Vuković 2016. godine pušten iz ekstradicionog pritvora.
O ovom kršenju međunarodne obaveze i pomaganju ratnom zločincu da izbjegne pravdu, Srbija i njene ministarke pravde Nela Kilibarda i Maja Popović, navode iz HRA, ćute već osam godina. Prema informacijama Interpola iz decembra 2021. godine, Vuković se nalazi u Foči, nedostupan crnogorskim državnim organima. Drugi osuđeni, Radomir Kovač, nalazi se na slobodi od jula 2013. godine, pošto se poslije izdržavanja kazne na koju ga je osudio Haški tribunal zbog zločina u Foči vratio u BiH. Za njim je Crna Gora raspisala nacionalnu potjernicu u aprilu 2014. godine, a potom i međunarodnu potjernicu u februaru 2015. godine. U odnosu na trećeg osuđenog, Zorana Simovića, Crna Gora je takođe raspisala međunarodnu potjernicu. Uprava policije Crne Gore je utvrdila da on ima prijavljeno prebivalište u BiH. Četvrti osuđeni, Janko Janjić “Tuta”, izvršio je samoubistvo 2000. godine prilikom pokušaja pripadnika SFOR-a da ga uhapse na osnovu optužnice Haškog tribunala.
„Ministarstvo pravde Crne Gore se nakon apela HRA, 3. oktobra 2022. godine obratilo Ministarstvu pravde BiH molbom da se prema Vukoviću, Kovaču i Simoviću izvrši dvadesetogodišnja kazna zatvora, koja je izrečena pravosnažnom presudom Višeg suda u Podgorici, na osnovu Evropske konvencije o prenosu postupka u krivičnim stvarima. Međutim, iz BiH je stigao odgovor da je takav zahtjev nejasan i da BiH ne priznaje suđenje u odsustvu. HRA je prije dvije godine upozorila tadašnjeg ministra pravde Marka Kovača, da navedena Konvencija ne daje mogućnost da se Vukoviću, Simoviću i Kovaču crnogorska kazna izvrši u BiH. Budući da su oni državljani BiH, Evropska konvencija omogućava Crnoj Gori da zatraži prenos postupka i ponovno procesuiranje, ali ne i izvršenje kazne. To smo u januaru predočili i novom ministru pravde Andreju Miloviću, međutim uprkos urgencijama, sporno je kakav je stav Ministarstva o tome šta bi Crna Gora još mogla da učini u ovom slučaju. Smatramo da je Bosna i Hercegovina dužna da procesuira osobe koje su osuđene u Crnoj Gori, a koje su iz mržnje i koristoljublja ubile tri člana porodice Klapuh. Sudovi u Srbiji su već uspostavili praksu da ‘ima mjesta suđenju sopstvenom državljaninu za isto djelo za koje je osuđen u inostranstvu, ako tu izrečenu kaznu nije izdržao, niti je pravosnažnom presudom oslobođen, niti je kazna zastarjela jer to ne predstavlja kršenje pravila ne bis in idem’, što je sve primjenjivo i na ovaj predmet“, piše u saopštenju HRA.
