Tužilaštvo za organizovani kriminal Sjeverne Makedonije objavilo je danas da je bivši premijer Nikola Gruevski prvoosumnjičeni u istrazi za pranje novca kroz spomenike u kotroverznom projektu „Skoplje 2014“.
Osim Gruevskog, koji se nalazi u bjekstvu u političkom azilu u Mađarskoj, osumnjičeni u istrazi nazvanoj „Feniks“ su ministar finasija u njegovoj vladi Zoran Stavreski, ministarka kulture Elizabeta Kančevska-Mileska i tadašnji gradonačelnik skopske opštine Centar, na čijoj teroriji je najvećim dijelom realizovan građevinski projekat „Skoplje 2014“.
„U ovom predmetu se vodi istražni postupak protiv 15 fizičkih i sedam pravnih lica, među kojima je, osim državljana Makedonije, i jedan državljanin Italije i tri italijanska pravna lica, zbog osnovane sumnje da su izvršena krivična djela – zloupotreba službenog položaja i ovlašćenja, pranje novca i druge imovinske koristi stečene krivičnim djelom“, rekao je tužilac Ljubomir Lape, koji vodi ovaj slučaj.
On je, na konferenciji za novinare, rekao da su Gruevski i drugi osumnjičeni funkcioneri „pod plaštom istorijskog i državotvornog značaja ličnosti kojima se podižu spomenici krenuli u realizaciju projekta u javnosti poznatog kao Skoplje 2014. za koji zapravo ne postoji pisani dokument, odluka, projekat ili program nadležnog državnog organa“.
Lape je precizirao da su nezakonitim odlukama koje su predlagali prvoosumnjičeni Gruevski i drugoosumnjičeni Stavreski, preko ministrstva kulture prebacivane pare iz budžeta u opštinu Centar, gdje su sprovođene nezakonite javne nabavke za izgradnju spomenika istorijski značajnim ličnostima za državu, za koje je nadležno Sobranje.
„Osumnjičeni su na ovaj način, zaobilazeći skupštinu, iz državnog budžeta obezbijedili finansijska sredstva kojima su finansirali izvršenje krivičnih djela i nezakonito ih prebacili na račun opštine Centar u ukupnom iznosu od 3.547.390.000,00 denara (57.681.138,00 eura)“, rekao je Lape.
Prema tužiocu, nadležni u opštini Centar su na tenderima za spomenike, „prihvatali ponude sa nerealnim cijenama od ekonomskog operatora koji samostalno nije ispunjavao uslove, niti je imao kompletne ponude, a sve ostale odbijali“.
„U ovim radnjama im je pomagao osmoosumnjičeni italijanski državljanin, koji im je stavio na raspolaganje svoja pravna lica, preko kojih je dostavljao unaprijed dogovorene ponude i potpisivao ugovore u ime više pravnih lica, iako je znao da su neki od nisu imali registrovanu djelatnost za livenje ili obradu mermera. Kasnije je proizvodnju spomenika ugovarao u potpuno drugim livnicama, ali po mnogo nižim cijenama i lažno predstavljao da su proizvodnju radila njegova pravna lica“, rekao je Lape.
Krivična djela obuhvaćena istragom „Feniks“ su počinjena od 2007. do 2013. godine, kada je sprovedena javna nabavka za spomenike, dio projekta „Skoplje 2014“.
Među spomenicima za koje se vodi postupak su „Ratnik na konju“ (Aleksandar Makedonski) na centralnom skopskom trgu „Makedonija“, Car Samuilo, revolucionari Dame Gruev, Goce Delčev i Nikola Karev koje je izradila jedna firma iz Italije.
„Na osnovu pribavljenih dokaza proizlazi osnovana sumnja da je od druge polovine 2007. do kraja 2013. godine u Skoplju prvoosumnjičeni, koristeći svoju stvarnu vlast kao predsjednik vlade Makedonije i političke partije koja je tada bila na vlasti, zajedno sa svojim bliskim vladinim i partijskim saradnicima – ministrima finansija i kulture, gradonačelnikom i predsjednikom skupštine opštine Centar i drugim osobama, povezao radi stvarivanja političke i finansijske koristi“, rekao je Lape.
Dodao je da je juče i danas sudiji za prethodni postupak, nakon opsežnog postupka i dokaza pribavljenih međunarodnom pravnom pomoći iz pet država, podnijeto više zahtjeva za pretrese i zahtjeva za privremeno oduzimanje imovine, zamrzavanje računa i udjela, kao i predlozi za određivanje pritvora i drugih mjera za obezbjeđenje prisustva osumnjičenih.
Policija je prethodno danas saopštila da su uhapšeni bivši gradonačelnik skopske opštine Centar Vladimir Todorović i tadašnji predsjednik skupštine te opštine Vladimir Zdravev i još trojica njegovih saradnika.
Todorović, vlasnik jednog od velikih makedonskih trgovinskih lanaca „Tineks“, prema medijima, priveden je juče na skopskom aerodromu, a Zdravev je uhapšen na graničnom prelazu „Tabanovce“.
