Podgorica kao glavni grad države Crne Gore sa svojim prekrasnim položajem, na raskrsnici nekoliko značajnih putnih pravaca, koji se slivaju dolinama rijeka Zete, Morače i Cijevne, u zaleđu Skadarskog jezera a nadomak Jadranskog mora, na plodnoj ravnici sa izuzetnim klimatskim uslovima, zahtijeva temeljno drugačiji plansko-programski koncept razvoja u odnosu na aktuelni koji je u cjelini pogrešan i traje u kontinuitetu nekoliko posljednjih decenija, saopštio je član Predsjedništva i Glavnog odbora CEP-a i odborniki kandidat Dragan Žarković .
“U pogledu ostvarivanja aspekata: udobnosti života, brzog i udobnog saobraćaja za stanovnike i turiste Podgorice, grad se planira i razvija na pogrešan način. Uprkos brojnim komparativnim prednostima za razvoj poljoprivrede, lakih industrijskih grana, turizma i rekreacije, ništa od prednjeg trenutno u Podgorici nije zastupljeno”, rekao je on.
Naveo je da se urbano vojno utvrđenje na sastavku dviju rijeka (Morače i Zete) – grad Duklju, kao centar tadašnje moćne Države koja je pramajka današnje Crne Gore, nalazi nedostupno iako udaljeno na svega oko tri kilometra sjeverozapadno od današnje Podgorice.
“I u ono doba kao veliki grad sa svojih 8-10 hiljada stanovnika, imao je riješenu svu komunalnu infrastrukturu. Do dana današnjega nažalost mi ove lokalitete nijesmo uspjeli niti kulturološki, niti kulturnoistorijski, niti turistički valozirovati”, istakao je Žarković.
Dodaje da Muzejskih, spomeničkih i drugih postavki o proteklim epohama do danas Podgorica nije izgradila.
“Razvoj glavnog grada države, mora nesporne istorijske činjenice staviti na uvid i dostup istraživačima, građanima i turistima i učiniti sve da se pronađu i predstave materijalni dokazi o tome. Iako se za crnogorske prilike Podgorica nakon oslobođenja od Turaka (1879 godine), relativno brzo razvijala, nikada nije dosljedno njegovan graditeljski odgovoran pristup novih prema prethodnim epohama. Stoga danas stanovnik ili turista Podgorice ne može da vidi gotovo ništa od onoga sto se pouzdano naučnoistorijski zna o životu, dometima i dostignućima gradova: Duklje, Ribnice, Podgorice, Titograda”, kazao je Žarković.
Prema njegovim riječima ni period dvadesetog vijeka na pravi način nije prepoznat i sačuvan u današnjoj Podgorici. Npr. prva krupna finansijska ustanova – Zetska štedionica, osnovana 1904 godine, koja je kasnije prerasla u Podgoričku banku, ili prvo značajnije privredno preduzeće – Fabrika duvana iz 1902 godine, kao brendovi grada i države, nedavno su netransparetno likvidirani.
“Na ovaj način se ne odnose drugi narodi i njihovi rukovodioci gradova, prema svojem prepoznatljivom, autohtonom, kulturološkom i materijalnom nasljeđu. Iako je nedavno u II svjetskom ratu bombardovana preko 70 puta i do temelja bila razorena, današnja Podgorica nema dostupnih materijalnih ostataka iz tog vremena. Nema izgrađenog spomenika svojim 4100 žrtava iz toga perioda”, napominje on.
Naglašava da pod novim nazivom Titograd, od 13. jula 1946. godine, kada postaje Glavni grad Republike Crne Gore u jugoslovenskoj federaciji, doživjevši najveću ekspanziju u svojoj istoriji, današnja Podgorica nije promovisala ni taj nedavno minuli period.
“Taj period je početak sveopšteg preobražaja i razvoja grada u svim aspektima. Uvećanje materijalnog, kadrovskog i naučno-tehničkog potencijala, praćenog snažnim razvojem obrazovanja, osnivanjem mnogih novih kulturnih, obrazovnih, privrednih i zdravstvenih institucija, izgradnjom modernih saobraćajnica i avioluke sa vazdušnim vezama, pozicionirao je Titograd kao privredni, društveno-ekonomski i kulturni centar Crne Gore”, ističe Žarković.
Od perioda raspada Jugoslavije, napominje, ukupan razvoj Podgorice je usmjeren prema nesistematskom pristupu u kojem isključivo dominira naglašena izgradnja nekretnina za tržište.
“Takav haotičan i neplanski pristup doveo je do ekološki neizbalansiranog razvoja i devastacije prirodnih vrijednosti, sa krupnim zloupotrebama društvenih i djelimično trajnog uništavanja prirodnih resursa. Posljedice tako neodrživog pristupa u razvoju, na samo Podgorice nego čitave Crne Gore vidne su gotovo u svakom kvartu, naselju, ulici”, kaže.
Evropski propisi održivog razvoja u potpunosti još nijesu implementirani niti u nacionalnom zakonodavstvu, a još manje u razvojnoj praksi u našem glavnom gradu i našoj državi.
“Vidni su ogromni problemi sa neplanskom izgradnjom, masovnim uzurpacijama opštinske i državne imovine, nedozvoljenim i neplanskim priključenjima na infrastrukturu što je impliciralo neudobne i nefunkcionalne kvartove bez valjane infrastructure sa uskim pristupnim putevima bez javnih ustanova. To nije samo prisutno u ruralnim nego u prigradskim pa čak i u gradskim zonama. Nedostatke infrastrukture i određenih usluga u takvim zonama sada je teško ili nemoguće na kvalitetan način rješavati”, smatra Žarković.
Sve navedeno, ističe on, nesporno dokazuje i govori da se glavnim gradom vrši neodgovarajuće i neodgovorno upravljanje.
“Neshvatljivo je da danas Podgorica nema valjanu Strategiju dugoročnog razvoja. Trenutni urbani planovi Podgorice su loši, međusobno neusaglaseni i samo deklarativno usmjereni na razvoj kvalitetnog i održivog urbanog okruženja, koji ne pruža neuporedivo bolji kvalitet života svojim stanovnicima i turistima koji je posjećuju. Ujedno planovi moraju imati potpuno novi razvojni koncept osmišljavanja životne, privredne i turističke ponude”, ocijenio je Ćarković.
Održivi urbanizam po definiciji kao glavni cilj stavlja stvaranje urbanih prostora koji su usklađeni s prirodom i koji su osmišljeni na način da se omogući njihova održivost i dugoročni razvoj, a čega nema u današnjoj Podgorici.
Naglašava da Podgorica sa potpuno drugačijim planskim pristupom treba da revitalizuje svoju bogatu i zapostavljenu kulturnoistorijsku baštinu.
“Njezina važnost i značaj se imperativno mora iskazati u graditeljsko-urbanističkom razvoju grada. U tom smislu, treba razvijati projekte koji se bave obnovom i zaštitom kulturnoistorijskih spomenika, revitalizacijom starih gradskih naselja i krajolika, sa novim konceptom urbanog planiranja koje se bazira na savremenom održivom razvoju i njegovoj turističkoj valorizaciji. Planski razvoj grada mora podrazumijevati planiranje tramvajskog i trolejbuskog saobraćaja čime se niko ne bavi već se planiraju, projektuju i grade uski bulevari koji ni trenutnu gustinu saobraćaja ne servisiraju kvalitetno a da ne govorimo o servisiranju budućih potreba”, napominje on.
Smatra da novim konceptom razvoja treba otvoriti ekonomske perspektive razvoja i šire podsticaji uređenja urbanih središta što otvara teren za nove strane i domaće investitore.
“Prema onome sto je dosada urađeno i što se trenutno radi to uopšte nije definisano čak ni kao strateški razvojni cilj, a kamo li u vidu pokušaja praktične realizacije. Zbog ovih činjenica današnje stanje glavnog grada je na vrlo niskom nivou. U Podgorici danas postoje poznata urbana središta koja su prepoznata kao potencijalne turističke destinacije, druga koja su poznata po svojoj povijesnoj i kulturnoj baštini, ali u strateškim i razvojnim planovima ona nijesu stručno obrađena da bi se mogla kvalitetno graditeljski i privredno valorizovati na moderan i ekonomski održiv način”, ističe on.
Kako dodaje održivost razvoja u eksploataciji i životu, zaštita prirode i kulturne baštine, te stvaranje urbane sredine koja će biti privlačna i funkcionalna, ključni su elementi razvoja urbanizma ne samo u Podgorici nego i u Crnoj Gori.
Stoga je, poručuje, Podgorici i državi u cjelini potreban novi pristup u planiranju strategijskog razvoja i valorizacije našeg prostora kao jedne od najvećih naših vrijednosti.
“Crnogorska evropska partija ima ljude sa znanjima i iskustvima, koji će novim evropskim konceptom omogućiti dinamičan i efikasan razvoj Podgorice. Podgorici kao glavnom gradu ekološke države, treba udoban, funkcionalan, dostupan grad, sa svojim neskrivenim uređenim i pristupačnim brojnim rijekama. Podgorici treba puno više zelenih zona, izletišta, garaža, parking prostora, škola, vrtića, bolničkih ustanova, širokih bulevara i ulica. Podgorici treba savremeni kolektor za tretman otpadnih voda”, rekao je Žarković.
Sa druge strane, ističe, Podgorici ne treba ono što je u njoj trenutno prisutno: prenaglašeno građenje tijesnih i neudobnih stambenih blokova sa uskim, neudobnim i neurednim saobraćajnicama na kojima se nemoguce ni zaustaviti a kamo li parkirati vozilom.
“Podgorici ne trebaju neuredni i otpadima zatrpani prostori oko saobraćajnica i duž korita njenih rječnih tokova. Zbog svega što nije, a moglo se učinjeti u prethodnim periodima razvoja Podgorice predstoji nam značajan i dugotrajan rad na popravljanju postojeće haotičnosti i dostizanju novih savremenih ciljeva kojim ćemo razvijati Glavni grad Države Crne Gore”, zaključio je Žarković.
