Kada španski istraživač genetike Pablo Karbonel uoči zeleni pravougaonik među beskrajnim sivim redovima na ekranu svog računara, to bi mogla biti dobra vijest za vinare koji se bore sa uticajem toplije klime.
Zelena boja otkriva promjenu arhetipa lokalnog genoma vinove loze koja ukazuje na duži ciklus zrelosti, koji sve više žude vinari u Španiji i širom svijeta.
Povišene temperature znače da grožđe sazreva brže nego ranije, što dovodi do većeg sadržaja alkohola i slabije boje i mirisa koji mogu ugroziti karakter vina.
To znači da vinogradi – koji su vjekovima presađivali reznice da bi obezbjedili robustan i ukusan plod – sada traže sorte grožđa koje su otpornije na klimatske promjene.
Nekoliko istraživačkih laboratorija je tako sistematično u postizanju tog cilja kao ona u La Riohi u kojoj Carbonell radi, ali njeni nalazi ukazuju na budućnost u kojoj bi naučna istraživanja mogla postati ključni aspekt proizvodnje vina.
Državno finansiran Institut za istraživanje loze i vina, poznat po svom španskom akronimu ICVV, proučava genome najčešće korišćenih sorti grožđa u španskom regionu, gde se vino proizvodi od srednjeg veka.
Utvrđeno je da se vinove loze stare 35 i više godina bolje nose sa klimatskim promjenama jer su genetski raznovrsnije.
Krajnji cilj laboratorije je da osigura da vinari sade specifične vinove loze za koje se pokazalo da su „prilagodljivije uslovima klimatskih promjena“, rekao je Karbonel.
Mnogo je na kocki za Španiju, trećeg po veličini svijetskog proizvođača vina posle Italije i Francuske i lidera u izvozu i površini vinograda. Njena industrija je procijenjena na preko 5 milijardi evra (4,94 milijarde dolara).
Međuvladin panel Ujedinjenih nacija za klimatske promene nedavno je upozorio na rizik da će Evropa pretrpeti „gubitke u proizvodnji useva zbog složene toplote, sušnih uslova i ekstremnog vrijemena“.
Njegov izveštaj će biti među temama za diskusiju na samitu o klimi COP27 koji se održava od 6. do 18. novembra u Egiptu.
Ovo leto je bilo najtoplije u Španiji od kada su 1961. godine počeli da se beleže, sa temperaturama 2,2 stepena Celzijusa iznad proseka.
U La Riohi su minimalne temperature porasle u proseku za 0,9 stepeni Celzijusa, a najviše za 0,7 stepeni između 1950. i 2018. godine, prema studiji geografa Rakel Aransej. Berba je napredovala za 2,4 dana po deceniji, a sadržaj alkohola u vinima je porastao za 1,3 stepena po deceniji u periodu 1992-2019, rekla je ona.
Sjeverni region čini samo 0,7% stanovništva Španije, ali proizvodi 21% svog vina. Njenih više od 500 vinarija godišnje proizvede 350 miliona boca, a neke berbe vrednuju i do 5.000 evra po flaši.
Industrija vredi oko 1,5 milijardi evra godišnje, što čini 20% privrede regiona.
„Veoma smo zabrinuti zbog klimatskih promena“, rekao je Injigo Tores, direktor Grupo Rioja, udruženja koje predstavlja 60 vinarija koje zajedno čine 80 odsto prodaje.
Tores je primjetio da je berba ove godine počela više od dvije nedjelje ranije od istorijskog prosjeka, menjajući idealnu ravnotežu grožđa za proizvodnju vina.
Proizvodnja je ispod prosjeka u poslednje četiri godine zbog manje kiše i viših temperatura, pa je smanjena za 5-10 odsto kako je opao broj odgovarajućeg grožđa, rekao je on.
Nedavnog jutra u ICVV-u, koji se nalazi izvan glavnog grada La Riohe, Logronja, centrifuge su pištale, a para iz tečnog azota je izlazila iz kante dok se istraživač pripremao da izdvoji DNK iz zgnječenog lišća vinove loze.
To je jedina laboratorija u Španiji i jedna od retkih u svetu koja sprovodi potpunu molekularnu analizu vinove loze, rekao je direktor ICVV Hose Migel Martinez Zapater.
Njihovi uzorci potiču iz obližnjeg vinograda, koji se koristi kao naučna banka, gde se od osamdesetih godina 20. veka sade reznice stare loze stare do 100 godina.
„Tehnika ponovnog sekvenciranja genoma omogućava identifikaciju specifičnih mutacija odgovornih za bolesti u ljudskoj populaciji“, rekao je on. „Ista tehnologija se primenjuje i za vinovu lozu, ali tražimo osobine koje mogu učiniti da vinova loza bude bolje prilagođena uslovima životne sredine.
Visoke temperature bi na kraju mogle da dovedu do prestanka proizvodnje vina u delovima Španije, upozorio je Zapater.
ICVV, koji ima godišnji budžet od 6 miliona evra i oko 100 radnika, ove godine je počeo da koristi svoj vinograd za eksperimentalnu proizvodnju vina, zaključujući do sada da vinove loze otporne na klimu i dalje daju dobro vino sa karakteristikama Rioje.
Drugi istraživački timovi na sličan način nastoje da povrate stare sorte grožđa sa dugim ciklusima zrenja i da prouče rezultate ukrštanja sorti.
Oko 60 km (37 milja) sjeverno od laboratorije, lokalna vinarija RODA takođe gleda u prošlost za buduća klimatska rešenja.
U nadi da će zaštititi svoju lozu od porasta temperatura, RODA je prošle godine zasadila novi vinograd sa zakrivljenim redovima kako bi bolje zadržala vodu od padavina u brdovitom Celorigu, koji je među najhladnijim gradovima u La Riohi.
Vinova loza je presađena nakon pažljivog odabira iz drugog vinograda gde RODA proučava ponašanje starih čokota – nekih starih do 110 godina.
„Naša najveća briga je šta će se desiti za 20 ili 30 godina. Verovatno ćemo morati da promenimo sorte, ali ne znamo kako će stvari ispasti“, rekla je inženjerka poljoprivrede Marija Santolaja, iz tehničkog tima RODA, dok je razmišljala o nedavno sparno leto.
„Nadamo se da nećemo imati mnogo godina kao što je ova jer je bila veoma problematična.
