Tim Evropske unije za borbu protiv dezinformacija je prošlog mjeseca razotkrio snimak na ruskom jeziku na Jutjubu, u kojem se tvrdi da građani bježe od diktature u Poljskoj, članici EU, i traže utočište u Bjelorusiji, bliskom savezniku Moskve.
U priči se ponavlja prokremljovski narativ da Varšava ima agresivne militarističke namjere i o demokratskim neuspjesima u Poljskoj i širem području EU, saopštio je tim poznat kao Stratkom.
Stratkom, kako prenosi Rojters, takođe navodi da je to dio šire ruske kampanje širenja dezinformacija sa kojom Evropa pokušava da se izbori prije izbora za Evropski parlament koji se održavaju od 6. do 9. juna.
Snimak se uklapa u šablon: sajtovi povezani sa Rusijom preuzimaju prokremljovski sadržaj od medija koji su pod kontrolom države i sa prokremljovskih naloga na društvenim mrežama, prepakuju ga, uključujući i prevod i šire preko novih kanala targetirajući publiku u EU, kazali su za Rojters evropski zvaničnici.
Rusija je u proteklih deset godina na meti brojnih optužbi da sprovodi kampanje širenja dezinformacija targetirajući izbore u SAD, Evropi i Britaniji, mada Moskva poriče da se služi dezinformacijama kako bi uticala na javno mnjenje.
U američkoj obavještajnoj procjeni iz 2023. navodi se da Moskva koristi špijune, društvene mreže i ruske državne medije kako bi podrila povjerenje javnosti u integritet izbora širom svijeta.
Evropske prijestonice upozoravaju na predizborni rast dezinformacija, ali je njihov uticaj teško procijeniti.
“Operacije širenja uticaja od strane Rusije, Kine i drugih aktera, uključujući domaće grupe, imaju potencijal da poremete internet narativ u vezi sa izborima u EU”, kazao je za britansku agenciju Džek Stabs, glavni obavještajni zvaničnik u kompaniji Grafika koja se bavi analizom društvenih mreža.
“Vidjeli smo dokaze koji ukazuju da čak i ljudi koji sprovode operacije ne mogu sa sigurnošću da utvrde da li one imaju uticaja”.
Tim Stratkom, koji ima 40 članova i budžet od 15 miliona eura, na prvim je linijama Briselove borbe protiv dezinformacija. Međutim 27-člani blok nema dovoljno resursa za tu borbu, kazalo je dvoje zvaničnika iz EU.
“Ne možemo organizovati ofanzivu iz Brisela”, kazao je Peter Stano, portparol diplomatske službe Evropske komisije, dodajući da takva aktivnost treba da se dogodi na nivou država članica.
Većina, mada ne sve, članice EU vode svoju bitku protiv dezinformacija ali resursi variraju i eksperti kažu da su evropski napori neujednačeni.
Usljed toga mejnstrim partije su ranjive na kampanje širenja dezinformacija koje pojačavaju ogorčenost podstičući nezadovoljstvo birača i jačajući podršku nacionalističkim partijama u Francuskoj, Njemačkoj i drugim zemljama.
Prema drugom godišnjem izvještaju EU o dezinformacijama, objavljenom prošle godine, Poljska i Njemačka su države koje su najviše targetirane unutar EU. Francuska i Srbija, koja nije članica EU, su takođe među glavnim metama.
Moskva tvrdi da Zapad vodi informacioni rat koji uključuje lažne tvrdnje u cilju uništavanja reputacije Rusije i njenog predstavljanja kao neprijatelja.
Zvaničnici u Rusiji tvrde da je Zapad postao toliko netolerantan da odbija da prihvati bilo koji stav koji je u suprotnosti sa preovlađujućim dominantnim narativom.
Francuski ministar za evropska pitanja, Žan Noel Baro, kazao je u aprilu za jedan lokalni list da je njegova zemlja “zasuta” ruskim dezinformacijama.
Napadi na Francusku uključuju i kreiranje lažnog sajta francuske vlade na kojem se navodi da je 200 000 građana pozvano da se bori u Ukrajini, kao i izazivanje panike zbog epidemije grinja u Parizu.
“Ne prođe ni nedjelju dana da Francuska ne bude meta koordinisanih i namjernih manevara za remećenje javne debate o miješanje u kampanju za evropske izbore”, kazao je Barot.
Iz kompanije Majkrosoft juče je saopšteno da su na meti dezinformacija i Olimpijske igre u Parizu.
“Najviše zabrinjavaju dezinformacije koje šire proruski akteri pokušavaći da se predstave kao militantne organizacije i lažiraju prijetnje u kontekstu sukoba između Izraela i Hamasa”, saopštila je kompanija.
Tomaž Klon, komesar poljske vlade za borbu protiv međunarodnih dezinformacija, kazao je za Rojters da blokiranje sajtova ne daje rezultate jer je to kao da stisnete balon a on pukne negdje drugo.
Napori za borbu protiv dezinformacija variraju širom Evrope.
Francuska je zadužila Viginum, svoju nadzornu agenciju za dezinformacije iz inostranstva – koja ima 42 člana – da prati naloge na društvenim mrežama koji su povezani sa Rusijom i otkriva operacije uticaja. Španija ima radnu grupu koja koristi instrumente koje je razvio Europol kako bi kooordinirala državni odgovor.
Italijanska politička opozicija napravila je nacrt zakona koji podrazumijeva stvaranje jedinice posvećene razotkrivanju dezinformacija. Slovačka, čija je vlada na meti optužbi da je naklonjena Rusiji, uglavnom guši jedinicu za koju kažu da u njoj rade “činovnici aktivisti” zaduženi da se pobrinu da “postoji samo jedno ispravno mišljenje”.
“Generalno, reakcija je veoma neujednačena”, kazao je za Rojters Valentin Šatalet, istraživač u digitalnoj forenzičkoj laboratoriji Atlantskog savjeta.
U pokazatelju da Evropa namjerava da se snažnije pozabavi ovim problemom, članice EU su prošlog mjeseca suspendovale četiri ruska medijska entiteta, uključujući i portal “Glas Evrope” registrovan u Češkoj, nazivajući ih progandnim mrežama povezanim sa Kremljom.
Iz Kremlja je saopšteno da će biti posljedica za zapadne novinare u Moskvi.
Prema novom EU Zakonu o digitalnim uslugama (DSA) od velikih tehnoloških kompanija zahtijeva se da učine više kako bi se suprotstavile nezakonitom i štetnom sadržaju. Generativna Vještačka inteligencija je omogućila stranim akterima da brže i lakše šire dezinformacije, kazali su zvaničnici EU.
“Ranije, sa trolovima i botovima, obično je iza toga stajala osoba. Sada, sa AI, sve se umnožilo”, kazao je Stano.
