Značajan broj beranskih, kao i drugih kompanija na sjeveroistoku Crne Gore, nekada vrlo uglednih i velikih, koje odavno više ne postoje, još se vode u registru državne Centralne depozitarne agencije, što se može provjeriti jednostavnim uslaskom na sajt CDA. Među tim preduzećima su i Hotelsko turističko preduzeće Berane, Fabrika za protektiranje guma Gumig i nekadašnja Fabrika za preradu kože Polimka, ali i preduzeća iz Rožaja, Andrijevice ili Plava.
Manjinski akcionari ovih kompanija tom činjenicom nijesu iznenađeni, jer u većini tih preduzeća ranije nijesu vođeni stečajevi niti procesi likvidacije, ali su svjesni da nemaju nikakve koristi od toga što im se imena još provlače u registru CDA.
Novijeg datuma je primjer gašenje firme KIPS Polimka AD Berane, odnosno bivše Fabrike za preradu kože Polimka.
Podgorička kompanija KIPS, koja je privatizovala tu kompaniju, zatvorila fabriku i otvorila trgovinski centar, ugasila je svoju kćerku firmu u Beranama, i u ovom gradu nastavila da radi pod podgoričkim imenom.
Nekadašnji sindikalni lider Dušan Veljić objašnjava da je akcionarsko društvo u procesu stečaja i ukazuje na mogućnost da najveći broj radnika i građana, koji su vlasnici akcija, za ovo i ne znaju. On ističe kako je tražio da se država umiješa i ispita privatizaciju i sve što se nakon toga dešavalo, do gašenja firme u Beranama, ali da nije bilo rezultata.
„Nijesam imao podršku. Sam ne mogu ništa“, kaže Veljić.
On strahuje da se na ovaj način zatiru i tragovi nestanka milionski vrijednih mašina i opreme, koji su iz fabrike za preradu kože u nepoznatom pravcu odneseni nakon privatizacije.
„Sada se u CDA naša firma vodi kao da je u stečaju. Ona odavno ne postoji, sve je rasprodato, mašine, oprema i robe sa zaliha, na koje su manjinski akcionari imali pravo“, kaže ovaj bivši sindikalni lider.
Hotelsko turističko preduzeće Berane temeljno je uništeno prije 15 godina, ali manjinski akcionari se i u ovom slučaju još nadaju da to neće proći nekažnjeno. Nadu za to im upravo, kako kažu, daje činjenica da firma nije izbrisana iz registra Centralne depozitarne agencije. HTP „Berane“, nekada solventnu i bogatu kompaniju, bez gubitaka i sa zalihama robe u vrijednosti od makar 80 hiljada eura, u martu 2003. godine privatizovalo je do tada nepoznato preduzeće „Euroturist GMBH“.
Oni su imali u startu 36 odsto akcija, ali im je tadašnji državni Fond za razvoj ustupio na upravljanje svojih 15 odsto.
„Euroturist GMBH“ je, međutim, vrlo brzo, kupujući, ili kako to manjinski akcionari kažu, „otimajući po ulicama“ vaučere i akcije od građana i radnika, postao samostalno vlasnik preko 50 odsto HTP-a, i više im državni fondovi nijesu bili potrebni. Narednih godina rasprodati su svi vrijedni hoteli i kafane koje su pripadale beranskom HTP-u. Kapital akcionarskog društva u osnivanju je procijenjen na 5,2 miliona eura koliko bi bila nominalna vrijednost krađe.
„Euroturist GMBH“ d o danas je, ipak, sa 50,14 procenata vlasnik nepostojeće firme koja se i dalje vodi u registru Centralne depozitarne agencije.Fabrika za protektiranje guma Gumig privatizovana je 2003. godine, u isto vrijeme kada i HTP, čak su i početni vlasnici bili isti. Oni su kupili većinski paket akcija Gumiga za jedva trideset hiljada eura, iako je njena nominalna vrijednost bila preko milion. Nedugo potom svi radnici su upućeni na biro rada, a iz fabrike je počelo da se iznosi sve što je vrijedno.
Danas su na tom mjestu samo zidine i prazne hale, a u CDA se Gumig AD vodi na fizička lica.U Centralnoj depozitarnoj agenciji i dalje se vode firme iz ovog grada Hladnjača AD Berane, Maloprodaja AD Berane, Bepek AD Berane, Poljoprivreda i šumarstvo AD Berane, Ugostiteljsko preduzeće Stadion DD Berane, Uslužni servis AD Berane.
Sve ove firme vode se uglavnom na fizička lica, mada odavno ne postoje. Na mjestu AD Hladnjača, najveće na sjeveru, danas je objekat jednog poznatog trgovinskog lanca. U Andrijevici odavno nema fabrike za preradu kamena, Andrimer AD, a u CDA se vodi na tri državljanina Grčke, od kojih jedan navodno ima adresu u tom gradu. Iz Rožaja u registru Centralne depozitarne agencije još se provlače imena građana koji su vlasnici akcija, recimo, u Bisernici AD, zatim u Ibarmondu u stečaju, Ropletu AD, Servis transu AD, kao i Turjaku.
U Plavu se hotel Plavsko jezero u stečaju i dalje u registru CDA vodi na podgoričku firmu Jastreb sa 87 odsto, a ostatak na fizička lica, odnosno građane Plava.
Nijedna od svih ovih firmi u više gradova na sjeveroistoku Crne Gore odavno ne postoji, dok se imena manjinskih akcionara, od kojih su neki među deset najvećih, provlače u registru kroz nazive, moglo bi se reći, fantomskih kompanija.
