Šefica bugarskog regulatornog tijela za medije Sonja Momčilova optužena je da je pod uticajem hibridnog rata Kremlja pošto je dokaze koje su podržale i Ujedinjene nacije o ruskim zločinima u Ukrajini povezala s antiputinovskom „propagandom“, prenosi redakcija Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku.
Više od 1.400 tijela otkriveno je u Buči posle povlačenja ruskih trupa nakon 26-dnevne okupacije predgrađa glavnog grada Ukrajine u martu 2022. Dokazi koje su navele Ujedinjene nacije i tužilac Međunarodnog krivičnog suda ukazuju da su ruske snage u Buči bile sistematski brutalne, što je uključivalo egzekucije civila.
Momčilova, predsjednica Savjeta za elektronske medije (SEM), izazvala je brze domaće i međunarodne osude, uz pozive na smjenu, kada je 19. juna u programu Kontrakomentar Jutjub vlogera Asena Genova rekla da „kao što postoji ruska propaganda, ne možemo poreći da ima i (neke) u obrnutom smeru“, dodajući: „Znate, o bolesti (ruskog predsjednika Vladimira) Putina, da ga mijenja dvojnik, Buča i tako dalje“.
Godinama se spekulisalo o zdravlju 70-godišnjeg ruskog predsjednika i među nepotkrepljenim navodima ima tvrdnji da koristi ljude koji izgledaju kao on za javne nastupe.
Dan posle iznijetih tvrdnji u Kontrakomentaru, Momčilova je na Fejsbuku napala list Dnevnik, koji već dugo piše da izvještavanje o tragediji u Buči u bugarskim medijima odražava „informacioni rat“ između Rusije i, s druge strane, „Ukrajine i demokratske zajednice“.
Bugarski tink-tenk Centar za proučavanje demokratije u aprilu je objavio izvještaj u kojem tvrdi da su „prokremaljske dezinformacije najprisutnije u zemljama s duboko ukorijenjenim kulturnim i istorijskim vezama s Rusijom“. U izvještaju su izdvojene Bugarska, Srbija, Crna Gora, kao i teritorije s većinskom srpskim stanovništvom na Balkanu.
Momčilova je iznijela tvrdnje koje izvještaje iz Buče poistovjećuju s antiruskom „propagandom“ dok se vodi šira i veoma politizovana debata o pristrasnosti i „propagandnim insinuacijama“ na nekim od programa Bugarskog nacionalnog radija. Sankcije Rusiji i druge oštre mjere kao odgovori na rusku invaziju Ukrajine izazvali su podjele u Bugarskoj u jeku političkog zastoja i dvije godine višestrukih izbora bez odlučujućeg pobjednika. U diskusiji o javnom radiju, Momčilova je sugerisala da sporna emisija ima ulogu javnog medija pošto odražava stavove javnosti.
Bivšu savjetnicu premijera specijalizovanu za komunikacije u SEM je imenovao proruski predsednik Rumen Radev 2021. godine, a pola godine kasnije postala je predsjednica Saveta. Dvoje članova Saveta imenuje predsjednik, a preostalo troje parlament.
Momčilova je i ranije bila na udaru kritika. Dvije nevladine organizacije ranije ove godine tražile su njenu ostavku pošto je kritikovala zajedničku istragu više medija, uključujući bugarski servis RSE-a, o odnosu bugarskih vlasti prema migrantima na granici. Na glasanju u Savjetu glas Momčilove je odnio prevagu da ostane na funkciji.
Sporne izjave je iznosila i po pitanju roda i seksualne orijentacije, uključujući ismivanje konkursa za posao u Evropskoj komisiji u kontekstu Prajd pokreta i onoga što je prošle nedelje opisala kao „digitalnu i polirodnu tranziciju ka… totalnoj majmunizaciji“.
Ukrajinska ambasada reagovala je 21. juna na tvrdnje Momčilove koje izvještaje iz Buče povezuju s antiruskom „propagandom“, navodeći da su „neprihvatljivi i manipulativni“.
Ambasada je ukazala na to da je Bugarska potpisnica deklaracije Evropske unije iz 2022. kojom se „najoštrije osuđuju zločini koje su ruske oružane snage počinile u brojnim okupiranim ukrajinskim gradovima“, uključujući Buču.
U saopštenju se navodi da ambasada „očekuje da Savjet za elektronske medije i relevantne bugarske institucije odbace i preduzmu neophodne mjere da odgovore na opasne i obmanjujuće tvrdnje o zločinima koje su počinili ruski okupatori u Buči. Ove tvrdnje su u suprotnosti sa zvaničnim stavom Republika Bugarska kao članice EU i NATO“.
Ubrzo potom je ambasada SAD u Sofiji objavila saopštenje u kojem upozorava da „Kremljova mašina za dezinformisanje radi punom parom kada poriče da je Rusija napadala civile“. Navela je masakr u Buči i dodala: „Nemojte da vas zavaraju laži“.
Nepunih sat vremena posle toga, Genov koji je intervjuisao Momčilovu naveo je da su ga ozbiljno zabrinule njene „nekonzistentne izjave u vezi s ratom u Ukrajini“. On je rekao da je zabrinut zbog njihovog uticaja na imidž Bugarske.
Sonja Momčilova: „Kao što postoji ruska propaganda, ne možemo poreći da postoji i u obrnutom smeru“.
Desetine novinara su 22. juna tražile od bugarskih poslanika smenu Momčilove i širu debatu o zakonima koji regulišu medije.
„Ogorčeni smo izjavom predsjednice Savjeta za elektronske medije Sonje Momčilove… u kojoj ona tragične događaje u gradu Buča definiše kao ukrajinsku propagandu“, naveli su potpisnici. Oni su ocjenili da je takva „kvalifikacija… cinično nepoštovanje istine i uvreda čovječnosti“.
„Ovakvo ponašanje šalje izuzetno štetnu poruku našem ionako ranjivom medijskom okruženju i narušava prestiž Bugarske“, navodi se u peticiji. Potpisnici su takođe ponovili zahtev Kijeva da SEM i sve „relevantne bugarske institucije“ opovrgnu izjavu Momčilove.
Nejasno je kako će apel novinara proći među poslanicima. Svakako, SEM je prvi reagovao.
„Savjet za elektronske medije kategorički ne dijeli nikakve sugestije u vezi sa negiranjem zvjerstava u Buči“, navodi se u saopštenju od 22. juna. SEM je događaje u predgrađu Kijeva nazvao „monstruoznim činom mučenja i ubijanja civila“.
U saopštenju petočlanog savjeta nisu navedena imena, što znači da je ono jednoglasno izdato, uključujući po svoj prilici i samu Momčilovu.
