Prije oko 23 miliona godina, vrsta nosoroga – slična po veličini današnjem indijskom nosorogu, ali bez roga, živjela je u izazovnom okruženju kanadskog visokog Arktika, koje je tada bilo toplije nego danas, ali je i dalje imalo snijeg i mjesece zimske tame.
Fosili ovog polarnog nosoroga, nazvanog Epiatheracerium itjilik, pronađeni su na ostrvu Devon u arhipelagu kanadskog Arktika, na području koje danas leži na vječitom ledu. Pošto je sačuvano oko 75 odsto njegovog skeleta, naučnici su uspjeli da steknu dobar uvid u izgled i način života ove životinje. Ostaci su otkriveni u krateru Houghton, jednom od najsjevernijih udarnih kratera na Zemlji, prečnika oko 23 kilometra, prenosi agencija Rojters.
Polarni nosorog živio je početkom miocenske epohe, perioda kada su se mnoge grupe sisara intenzivno razvijale i diverzifikovale. Do ovog otkrića, nijedan nosorog nije bio poznat da je živio na tako visokoj geografskoj širini. Lokalitet nalazišta nalazi se u Nunavutu, najsjevernijoj teritoriji Kanade.
Ova vrsta bila je visoka oko jedan metar u ramenima, približno veličine današnjeg indijskog nosoroga, ali manja od savremenih afričkih vrsta.
„Tokom miocena, ostrvo Devon bilo je mnogo blaže klime i prekriveno šumom – potpuno različito od današnje polarne pustinje“, kazala je Danijel Frejzer, rukovoditeljka odsjeka za paleobiologiju u Prirodnjačkom muzeju Kanade u Otavi i glavna autorka studije objavljene u časopisu Nature Ecology and Evolution.
Ljeta su bila topla, ali su zime bile dovoljno hladne da donesu snijeg. Frejzer je klimu uporedila sa današnjim južnim Ontariom ili sjevernim dijelovima države Njujork, s tim da su postojali mjeseci potpune zimske tame i mjeseci ljetne svjetlosti.
„Ostaje misterija kako su životinje poput nosoroga uspjele da prežive u takvim uslovima, iako znamo da moderni sisari kopaju kroz snijeg kopitima ili rogovima da bi došli do biljaka“, rekla je Frejzer.
„Naše istraživanje naglašava važnost Arktika u evoluciji sisara“, dodala je.
„Često mislimo o tropskim oblastima kao centrima biodiverziteta, i to jeste tačno, ali što više fosila otkrivamo na Arktiku, sve je jasnije da je on bio ključni region u razvoju sisara“.
Polarni nosorog se hranio lišćem drveća i žbunja, dok je lutao kroz šume koje su, sudeći po fosilizovanom polenu, sadržale bor, ariš, smrče i breze. Fosili ukazuju da je imao usku njušku, tipičnu za biljojede koji pasu lišće, prenosi Rojters.
Frejzer je dodala da je nosorog vjerovatno imao krzno, s obzirom na niske zimske temperature. Tokom posljednjeg ledenog doba živjeli su veliki, rogat i krzneni nosorozi, tzv. vunenasti nosorozi, ali nisu bili blisko srodni ovoj vrsti.
Na istom lokalitetu pronađeni su i fosili ranih foka, uključujući Puijila darvini, koja je imala noge umjesto peraja.
Nosorozi su se prvi put pojavili prije oko 48 miliona godina, a naselili su sve kontinente osim Južne Amerike i Antarktika. Danas postoji pet živih vrsta, dok ih je više od 50 poznato iz fosilnog zapisa.
Iako su rogovi već evoluirali kod nekih vrsta nosoroga, ova ih nije imala. Takođe se znatno razlikovala od drugih miocenskih sjevernoameričkih nosoroga, kao što je Teleoceras, koji je bio veliki, kratkonog i zdepast poput nilskog konja, sa malim rogom.
Kako je navedeno u studiji objavljenoj u julu, u kojoj je Frejzer bila koautorka, naučnici su uspjeli da izvuku i analiziraju drevne proteine iz zubne gleđi polarnog nosoroga. Proteini daju dragocjene podatke o organizmu i trajniji su od DNK. Ovo otkriće pomoglo je istraživačima da bolje razumiju evolucijsko stablo porodice nosoroga.
Najbliži srodnici polarnog nosoroga živjeli su u Evropi, na Bliskom istoku i u jugozapadnoj Aziji, što ukazuje da su njegovi preci prešli iz Evrope u Sjevernu Ameriku preko kopnenog mosta za koji se ranije mislilo da je nestao prije oko 50 miliona godina.
„Naše istraživanje pokazuje da su nosorozi prelazili taj most barem 20 miliona godina duže nego što smo mislili. To je, zapravo, u skladu sa novijim geološkim studijama koje pokazuju da su dvije sjevernoatlantske rute, jedna od Ujedinjenog Kraljevstva preko Islanda do Grenlanda, a druga od Finske preko Svalbarda do Grenlanda, vjerovatno bile prohodne i tokom miocena“, rekla je Frejzer.
