Usvajanjem Zakona o jedinstvenom vještačenju invaliditeta napravljen je ključni korak ka stvaranju pravednijeg i efikasnijeg sistema ostvarivanja prava osoba sa invaliditetom (OSI), saopšteno je iz Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) u Crnoj Gori.
Iz UNDP-a su pozdravili usvajanje Zakona u Skupštini, ističući da je reforma u oblasti vještačenja invaliditeta posebno važna jer prvi put stavlja korisnicu ili korisnika u centar sistema, pa administrativne procedure postaju jednostavnije, a pristup pravima pravičniji i brži.
„Više od 60 hiljada OSI u Crnoj Gori moći će da ostvare svoja prava kroz transparentan, dostojanstven i jedinstven proces“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da reforma, koju od 2020. godine Vlada Crne Gore sprovodi uz podršku Evropske unije i UNDP-a, donosi suštinsku promjenu pristupa – prelazak sa medicinskog modela procjene invaliditeta na model zasnovan na ljudskim pravima.
„Ovo u praksi znači da će, umjesto dijagnoza i stanja, u fokusu procjene biti osoba, kroz razumijevanje kakva podrška joj je potrebna za prevazilaženje prepreka sa kojima se suočava u svakodnevnom životu“, pojasnili su iz UNDP-a.
Kako su istakli, prvi put će biti uspostavljen i nacionalni registar osoba sa invaliditetom, kao i formiran Zavod za jedinstveno vještačenje invaliditeta, koji će objediniti sve ono što su do sada radile brojne komisije u pet sektora.
„Time se uvodi jedinstvena procjena i jedno rješenje koje će važiti za ostvarivanje prava u različitim oblastima – socijalne i dječje zaštite, rada, zapošljavanja i profesionalne rehabilitacije, obrazovanja, boračke zaštite i penzijsko-invalidskog osiguranja – bez potrebe za novim vještačenjima u svakom od njih“, naveli su iz UNDP-a.
Oni su kazali da Zakon uvodi i četiri nivoa podrške, koji se određuju na osnovu potreba, a ne isključivo medicinske dijagnoze.
Time se, pojasnili su iz UNDP-a. prepoznaje da osobe ne žive u jednakim uslovima, odnosno da prepreke i pristup uslugama nisu isti u, na primjer, Podgorici i sjevernim opštinama, i da sistem mora reagovati u skladu sa stvarnim okolnostima u kojima neko živi.
Iz te globalne organizacija koja djeluje u okviru sistema Ujedinjenih nacija su istakli da je reforma i važan iskorak ka promjeni društvene percepcije invaliditeta.
„Ona šalje poruku da svaka osoba, bez obzira na prepreke, ima pravo da doprinosi zajednici i da društvo ima odgovornost da ukloni barijere koje onemogućavaju ravnopravno učešće“, rekli su iz UNDP-a, navodeći da se time jača povjerenje građana u institucije i stvara osnov za inkluzivniji, solidarniji i otporniji sistem socijalne zaštite.
Kako su dodali, dugoročno, to znači i manje nejednakosti i jače društvo u kojem se poštuje dostojanstvo svakog pojedinca.
Iz UNDP-a su rekli da usvajanjem ovog zakona, koji će početi da se primjenjuje od 1. jula naredne godine, Crna Gora pokazuje posvećenost izgradnji inkluzivnog društva zasnovanog na jednakim mogućnostima i jačanju institucija koje štite ljudska prava.
Prema njihovim riječima, reforma vještačenja invaliditeta biće ključna i za sprovođenje Reformske agende i Agende održivog razvoja do 2030. godine, jer doprinosi smanjenju nejednakosti i stvaranju efikasnijih javnih servisa.
Iz UNDP-a su poručili da ta organizacija ostaje posvećen partner u stvaranju uslova za implementaciju ove važne reforme i u partnerstvu sa institucijama, građanima i građankama, i da će nastaviti da doprinosi izgradnji društva u kojem svi imaju priliku da ostvare svoj puni potencijal.
