U Fondu za izvrsnost Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija, iz kojeg bi se stipendirali crnogorski studenti na prestižnim svjetskim univerzitetima, od 1. januara 2026. moglo bi biti milion eura.
To je predviđeno Predlogom zakona o visokom obrazovanju, koji je od prošle sedmice u skupštinskoj proceduri.
Vlada Crne Gore je tražila usvajanje tog akta po hitnom postupku, obrazlažući to činjenicom da studijska 2025/2026. godina na ustanovama visokog obrazovanja počinje krajem septembra, pa je “neophodno da zakon stupi na snagu prije početka akademske godine kako bi se obezbijedila pravna sigurnost, nesmetano funkcionisanje ustanova i pravovremena primjena odredbi zakona u praksi”.
U dijelu koji se odnosi na procjenu finansijskih sredstava za sprovođenje zakona navodi se da je budžetom neophodno planirati pola miliona za Fond za izvrsnost.
Ministarstvo i ove godine ima na raspolaganju oko pola miliona za izvrsnost u visokom obrazovanju, pa bi, po usvajanju zakona, taj iznos bio značajno veći i vodio bi se na posebnom uplatnom računu prosvjetnog resora.
“S obzirom na to da se po prvi put uvodi stipendija za izvrsnost koja se može dodijeliti studentu upisanom na ustanovi u inostranstvu rangiranoj do 200. mjesta na posljednjoj objavljenoj međunarodnoj listi rangiranja univerziteta u svijetu Shanghai
ranking consultancy (Šangajska lista), potrebno je za ovu namjenu u budžetu planirati sredstva za 2026. godinu u iznosu od oko 500.000 eura”, stoji u obrazloženju Predloga zakona dostavljenog Skupštini.
U budžetu za 2026. godinu, navode iz MPNI, potrebno je planirati i sredstva za studente sa invaliditetom i studente RE populacije osnovnih i postdiplomskih studija koji će biti upisani po principu afirmativne akcije na javnim i privatnim ustanovama visokog obrazovanja.
“…A koji se u skladu sa predlogom zakona oslobađaju plaćanja naknade za studiranje, u iznosu od oko 200.000 eura. Navedeni iznos je dobijen množenjem cijene koštanja studenta na javnoj ustanovi visokog obrazovanja za određeni studijski program i broja studenata koji trenutno studiraju na ustanovama visokog obrazovanja”, stoji u dokumentu.
Predlog zakona, precizirano je, iziskuje planiranje dodatnih sredstava u budžetu namijenjenih za obrazovanje Akreditacionog odbora kao novog stručnog organa Agencije za kontrolu kvaliteta u visokom obrazovanju, kao i Komisiju za prigovore.
“Procjena potrebe obezbjeđenja sredstava u budžetu za 2026. godinu po ovom osnovu je oko 100.000 eura”, objašnjeno je.
Novi propis o visokom obrazovanju, pored ostalog, predviđa da ustanove mogu realizovati osnovne studijske programe u trogodišnjem ili četvorogodišnjem trajanju, u zavisnosti od profesije i tržišta rada.
Visokoškolci će u novu studijsku godinu, bez odricanja od budućih, moći da prenesu predmete koji nose do 10 ECTS kredita. Država je, navodi se u predlogu, stava da ubuduće ne treba da finansira programe privatnih fakulteta, a jedan od uslova za osnivanje ustanove ili njenu reakreditaciju je i da su profesori do tog zvanja došli u skladu sa crnogorskim propisima…
