Ključni objedinjujući, ako ne i jedini kohezioni politički cilj koji sadašnju vladu drži na okupu, je što brže i skorije članstvo Crne Gore u Evropskoj uniji, dok set ispostavljenih zahtjeva Crnoj Gori, kako po sadržini tako i po načinu, od strane Republike Hrvatske kao preduslov njihove saglasnosti u ispunjavanju kriterijuma i uslova za članstvo Crne Gore u EU, dižu bilateralne odnose između ove dvije susjedne države u vrh medijske i javne zainteresovanosti. Istovremeno, način na koji Crna Gora bude rješavala ova pitanja objektivno može da postane karakteristična paradigma diplomatije Crne Gore u međunarodnim odnosima.
Ne ulazeći u činjenicu da u Crnoj Gori nikada nije održana bilo kakva javna rasprava tzv. „cost benefit analysis – analiza troškova i koristi“ pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji, što je „zasluga“ crnogorske političke, akademske i intelektualne elite dvadesetiprvog vijeka, odluka o pristupanju je potpuno legalna imajući u vidu da Evropski savjet 17.12.2010.godine dodjeljuje Crnoj Gori status kandidata odgovarajući tako na aplikaciju Crne Gore za članstvo u Evropsku uniju upućenu 15.12.2008.godine, a 26.06.2012.godine odobrava otpočinjanje pristupnih pregovora.(1) Potpunom političkom podrškom Vlade, akademske zajednice, nevladinog sektora i javnog mnjenja, obezbijeđen je i legitimitet ove državne politike koja, prema istraživanjima javnog mnjenja, je jedina javna politika koja uživa potpuni konsenzus.
Kvalitativna pripremljenost države-kandidata za članstvo u Evropsku uniju u pogledu kvaliteta očituje se kroz ocjenu javnih politika i to : opšta politika, ekonomija i zakonodavstvo jedne države. Ocjenjivanje se vrši na osnovu kriterijuma i standarda definisanih Kopenhaškim sporazumom usvojenim 1993. godine.(2) Očigledno je da bilateralna pitanja između neke države-članice i država-kandidata nijesu direktno tretirana kao kriterijum koji se može ispostaviti kao kvalitativni kriterijum u pristupanju u članstvo Evropske unije. Nasuprot tome svaka država još kao kandidat dužna se obavezati ne samo da će poštovati dobrosusjedske odnose, već da će ih i razvijati.
Ova činjenica je od izuzetne važnosti s obzirom da se niz država-kandidata susrelo upravo sa nepoštovanjem ovog aspekta pristupanja u članstvo Evropske unije, iniciranog partikularnim interesima od strane neke od država-članica. Takvu problematičnu situaciju nije izbjegla ni Crna Gora u vidu stava i isporučenih zahtjeva od strane Republike Hrvatske i shodno tome nezatvaranjem poglavlja-31, koje se tiče spoljnje, bezbjednosne i odbrambene politike i ne tangira ni jedno od pitanja koje je Republika Hrvatska ispostavila kao problematična.
Za razumijavanje ove situacije neophodno je konstatovati da je hrvatski sabor još 2002.godine(3) usvojio Rezoluciju o pristupanju u Evropsku uniju u kojoj se obavezao da će poštovati i razvijati dobrosusjetske odnose sa svim državama iz čega zakonomjerno proizilazi da bilateralna pitanja neće nametati kao uslov za napredak neke države-kandidata, u ovom slučaju Crne Gore, na njenom putu u Evropsku uniju. Iz navedenih činjenica logično, zdravorazumski i zakonomjerno proizilazi da, ukoliko Crna Gora želi da zadrži i minimum digniteta, integriteta i suverenosti u međunarodnom javnom poretku, da poštuje ustavom definisane nadležnosti i obaveze i da čuva narodno dostojanstvo, čitav set isporučenih zahtjeva Republike Hrvatske, u svijetlu ispunjavanja kriterijuma u pristupanju Crne Gore u članstvo Evropske unije, treba generalno odbaciti. Naravno, time ni u kom smislu se ne pledira da pregovore treba baciti pod tepih i zamrznuti ili prekinuti diplomatske odnose sa Republikom Hrvatskom, naprotiv. Imajući u vidu da se teritorija, geografija i sl. ne mogu mijenjati niti političkom voljom, još manje nečijom političkom odlukom i da su ispostavljeni zahtjevi autentično bilateralnog karaktera proistekli iz disolucije bivše zajedničke države, prirodno bi bilo održavanje bilateralne međudržavne Konferencije Crne Gore i Republike Hrvatske na kojoj bi se razrješavala sva, ne samo sporna i otvorena pitanja, već i sva druga pitanja koja mogu ili bitno utiču na međudržavne odnose dvije susjedne i međunarodno priznate države.
Ovakav pristup regulisanju međudržavnih odnosa Crne Gore sa Republikom Hrvatskom bi omogućio da se napusti koncept partikularnog i stepenastog rješavanja pojedinačnih pitanja, izbjeglo bi se divergentno, neprecizno i nejasno ponašanje naše vlade u međunarodnim odnosima i jasno bi se potvrdilo da je crnogorska diplomatija osposobljena da stručno, profesionalno i kompetentno zastupa državne interese Crne Gore u međunarodnom javnom poretku.
Ovakav pristup je poželjan tim prije što se bazira na nespornim dokumentima i principima međunarodnog javnog prava, kao što su : – „ neriješeni bilateralni sporovi ne smiju se koristiti za blokadu pristupanja zemalja-kandidata od strane zemalja-članica,“stoji u Rezoluciji Evropskog parlamenta usvojenoj na posljednjoj sjednici u junu tekuće godine; – ovo je stav utvrđen na osnovu već pomenutih Kopenhaških kriterijuma koji se primjenjuju kod utvrđivanja stepena osposobljenosti i pripremljenosti države-kandidata za pristupanje Evropskoj uniji i predstavlja dio unutrašnje pravne legislative koji se odnosi na države-članice EU; – u međunarodnom javnom pravu primarni odnos među državama je odnos suverenosti, a primarni princip njegovog održavanja i ispoljavanja je pravni institut reciprociteta „reciprocus: koji odlazi i vraća se.“To znači da se, uzajamnost u postupcima i odnosima između dvije države, podrazumijeva.
To, dalje znači da jedna država ima pravo da, građane i interese druge države, tretira jednako ili na isti način kako ta druga država tretira njene građane i interese. U konkretnom slučaju naša država ima i interes i argumente da se ovaj važeći princip međunarodnog javnog prava u potpunosti primijeni i kod definisanja konačnih bilateralnih odnosa sa Republikom Hrvatskom.(4)
Ovakvim pristupom kod prevladavanja bilateralnih međudržavnih pitanja sa Republikom Hrvatskom Vlada Crne Gore bi jasno apostrofirala sljedeće : – jasno izraženu namjeru za članstvo u Evropskoj uniji i poznavanje i respektabilnost prema kriterijumima na osnovu kojih se ocjenjuje njena propremljenost i osposobljenost za članstvo; – jasno iskazala i želju i namjeru da rješava sporna pitanja sa susjednim državama i nadasve da u potunosti slijedi održavanje i razvijanje dobrosusjedskih odnosa kao neizostavni kriterijum Kopenhaškog sporazuma; – da, posebno, ne spori unapređivanje položaja hrvatske nacionalne manjine u Crnoj Gori, odnosno u Boki Kotorskoj.
Ovakvim postupanjem bi, nesumnjivo, sadašnja Vlada Crne Gore dokazala da je prva vlada od momenta kada je Milo Đukanović i DPS preuzeo sve konce vlasti u svoje ruke pa do dana današnjeg, dostojna autentičnog istorijskog nasljeđa koje baštini ova država i njenog autentičnog istorijskog bića, a ne samo nastavljač i promoter naslijeđenog ideološkog konstruktivizma i političkog poltronizma.
