Bol koji je osjetila kada joj je jedan zatvorenik u Aušvicu tetovirao logoraški broj bio je ogroman, prisjeća se Rene Diring. „Budi srećna što dobijaš broj, inače bi odmah završila u peći“, rekao je. Nacisti su je stavili pred izbor: „Ili ideš u logor smrti Birkenau“, rekli su joj, „ili nam stojiš na raspolaganju za medicinska istraživanja. To te neće ubiti.“
Rene Diring (1921–2018) odlučila se za ovo drugo – i završila kao pokusni kunić u laboratoriji ginekologa Karla Klauberga. Svoju priču ispričala je 1992. godine u Muzeju holokausta u Sjedinjenim Američkim Državama. Jevrejka iz Kelna bila je jedna od stotina žena na kojima je ljekar sprovodio eksperimente sterilizacije.
Klauberg je studirao na Medicinskom fakultetu u Kilu i 1925. godine stekao doktorat. Specijalizovao se u oblasti ginekologije i zajedno sa hemičarima farmaceutske kompanije Šering-Kalbaum razvijao hormonske preparate. Njegova metoda da neplodnim ženama pomogne da zatrudne učinila ga je autoritetom u istraživanju hormona.
Prvog maja 1933. Klauberg se učlanjuje u Nacionalsocijalističku njemačku radničku partiju (NSDAP) i SA („Sturmabteilung“, paravojna borbena organizacija NSDAP). Kao i mnogi ljekari u nacističkoj Njemačkoj, očekivao je od vlasti pomoć u napredovanju svojih istraživanja. Za vrijeme vladavine nacista, svaka njemačka žena imala je obavezu da rađa što više djece – najbolje plavokose i plavooke.
Klauberg je, međutim, istraživao i metodu sterilizacije žena. To je bilo u skladu sa zloglasnom rasnom politikom NS, čiji je cilj bio istrebljenje Jevreja i Sinta i Roma i u narednim generacijama.
1942. godine Klauberg šalje molbu Hajnhrihu Himleru, najmoćnijem čovjeku u Njemačkoj poslije Adolfa Hitlera – odgovornom za sprovođenje Holokausta. Ginekolog navodi da može da sprovede „novu metodu neoperativne sterilizacije nepoželjnih žena“ i traži prostor; njegovo pismo je objavljeno u knjizi Rajmunda Šnabela „Moć bez morala“ iz 1957. godine.
Proljeće 1943. godine: to se ostvaruje. Klauberg ne dobija svoj institut, ali dobija prostorije u Aušvicu – u Bloku 10 stvara svoju eksperimentalnu laboratoriju. Prve Jevrejke iz obližnjeg logora smrti Aušvic-Birkenau dovoze se ovamo.
Po Klaubergovim riječima, zatvorenice su za njega bezlične, zanimaju ga samo njihovi stomaci. „Ujutru, nakon što smo bile izbrojane, naši brojevi su se dozivali da siđemo dolje. Stajale smo napolju u redu, a zatim smo jedna po jedna ulazile u sobu i ležale na crnom staklenom stolu, koji je služio i kao rentgenski sto. Dok je tečnost ubrizgavana u naša tela, rentgentska mašina je radila, tako da je ljekar mogao da vidi šta radi sa tečnošću, ali ta injekcija je strašno pekla“, prisjećala se Rene Diring kasnije užasa koji je morala da pretrpi.
Ni ona, ni druge žene tada nisu znale šta im se dešava. Klauberg je sprovodio eksperimente koje je prethodno testirao na životinjama. Njegovi instrumenti nisu sterilni i koristi ih više puta. Nema anestezije – samo ta injekcija. Ako kontrastna tečnost pokaže da su jajovodi prohodni, žene se poslije nedjelju ili dvije vraćaju na sto. Tada ubrizgava otrovnu supstancu u donji dio stomaka koja treba da zalijepi i ošteti zidove jajovoda. Ako ne uspije, procedura se ponavlja. „Morala sam da ležim tri dana u strašnim bolovima“, prisjeća se svjedokinja Rene Diring.
Gnojne upale trbušne maramice, trovanje krvi, bolovi nalik porođajnim i strašno pečenje – to su bile uobičajene posljedice Klaubergovih eksperimenata. Žene su pokušavale da priguše vrisak, jer bi u suprotnom bile poslate u gasnu komoru u Birkenau.
Kako je moguće da ljekar potpuno zanemari etiku i ljude tretira kao životinje?
„Medicinski i ljudski razlozi igraju sporednu ulogu u trenutku kada neko prihvati i vjeruje: Ovo više nisu ljudi, ovo su niža bića“, objašnjava za list Noje osnabriker cajtung istoričarka Andrea Lev iz Centra za studije Holokausta u Minhenu.
Kod Klauberga je osim toga bila prisutna i „beskrajna ambicija“. „Vidio je šansu da iskoristi sistem za sopstvenu karijeru, slavu i čast. Sve je podredio tome.“
Himler je želio da zna koliko vremena je potrebno da se steriliše 1.000 žena. Klaubergov odgovor: Ako bi jedan uvježbani ljekar imao deset pomoćnika, verovatno bi mogao da steriliše nekoliko stotina, ako ne i 1.000, Jevrejki za jedan dan.
Do toga ipak nije došlo. 27. januara 1945. Crvena armija oslobađa Aušvic. Klauberg je prije toga pobjegao u ženski koncentracioni logor Ravensbrik, gdje je nastavio eksperimente. Kada su Sovjeti u aprilu stigli tamo, bježi i odatle. Dva mjeseca kasnije je uhvaćen, uhapšen i osuđen u Moskvi na 25 godina zatvora.
Ipak, pušten je na slobodu već 1955. i u zapisima Vrhovnog tužilaštva u Kilu stoji da ga je „njegov rodni grad dočekao kao princa“. Klauberg ponovo radi u Univerzitetskoj klinici u Kilu. Ljekarska struka tada još nije denacifikovana, kolega iz Aušvica je bio dobrodošao.
U novembru 1955. Centralni savjet Jevreja podnosi prijavu protiv Klauberga; više od 100 ljudi želi da svjedoči protiv njega. On govori o „kleveti“ i osjeća se kao žrtva. Tvrdio je da je želio da spasi žene u Bloku od smrti i da je njegova ustanova bila „Institut za spasavanje života“, kako stoji u spisima istrage.
Karl Klauberg umire 9. avgusta 1957. godine prije nego što je proces započet.
Prema sačuvanim zapisima, ljekar je sterilizovao 500 do 700 žena. Mnoge žrtve nastavile su da žive – traumirane i neplodne. Rene Diring je ipak doživjela čudo: uprkos Klaubergovim intervencijama, dobila je kćerku.
U avgustu 1960. u SAD se pojavljuje prvi hormonalni kontraceptivni medikament pod imenom „Enovid“. Klaubergova istraživanja su značajno doprinijela razvoju ovog preparata. Kompanija Šering, koja je finansirala Klaubergove eksperimente i kasnije postala dio farmaceutskog giganta Bajer, i dalje distribuira pilule za kontracepciju.
„Ova revolucionarna metoda planiranja porodice postala je ključni faktor emancipacije i prekretnica za društvo“, saopštio je koncern na svom internet-portalu.
