Od 348 srpskih žrtava ubijenih u akciji „Maslenica“ na južne dijelove Republike Srpske Krajine prije 31 godinu, do sada je rasvijetljena sudbina 337 lica, dok se na evidenciji nestalih vodi još 11 osoba, saopšteno je iz Dokumentaciono-informacionog centra „Veritas“.
Među žrtvama hrvatske agresije su 34 žene, prosječne starosti 57 godina i troje djece do 12 godina, kao i 65 vojnika koji su branili domove.
Među 11 lica na evidenciji nestalih, šest je civila, od kojih su tri žene.
U zbjegovima u narednih nekoliko mjeseci nakon agresije umrlo je još 165 lica, uglavnom starije životne dobi.
Agresija je počela 22. januara 1993. godine i bila je treća po redu agresija Hrvatske na zaštićeno područje UN, u čije članstvo je primljena dvije godine ranije.
U narednih nekoliko dana hrvatske oružane snage su zauzele nekoliko desetina kilometara kvadratnih na Ravnim Kotarima, uključujući aerodrom Zemunik i nekoliko visova na Velebitu, kao i da preuzmu kontrolu nad branom i hidroelektranom „Peruća“.
Srbi iz sela su pobijeni, prognani ili odvedeni u zatvore i logore, a njihova bogata imanja opljačkana, opustošena i uništena.
Kulturni spomenici, groblja i crkve su devastirani, oskrnavljeni ili porušeni, među kojima i Dvori Janković Stojana u Islamu Grčkom sa crkvicom Svetog Georgija (osveštana 1675. godine) u kojoj je sahranjen poznati književnik Vladan Desnica, Crkva Svetog Georgija u Smokoviću (osveštana 1567. godine) i Crkva Svetog Ilije u Kašiću (osveštana 1872. godine).
Sa ovog područja protjerano je više od 10.000 Srba, koji su se raselili širom svijeta.
Jedan od težih zločina desio se već prvog dana agresije na prevoju Mali Alan na Velebitu, u neposrednoj blizini osmatračnice UNPROFOR-a, kada su pripadnici hrvatske specijalne policije iz zasjede ubili i masakrirali 22 pripadnika Srpske Vojske Krajine s područja Gračaca.
Ovaj masakr počinili su pripadnici Petog voda iz sastava „Alfe“, kojim je komandovao Milijan Brkić zvani Vaso, koji je poslije rata obavljao niz značajnih funkcija, ukazuju iz „Veritasa“.
Operaciju „Maslenica“ su planirali i izveli Janko Bobetko, Ante Gotovina, Ante Roso, Mirko Norac i Mladen Markač, uz znanje i odobrenje tadašnjeg predsjednika države i vrhovnog komandanta oružanih snaga Franje Tuđmana, a koji su već tada bili ili su naknadno unaprijeđeni u činove generala.
U vrijeme agresije načelnik artiljerije sektora „Velebit“ bio je Albanac sa Kosova i Metohije Agim Čeku, od čijih granata je, usljed neselektivnog granatiranja po područja opština Benkovac i Obrovac, stradalo najviše civila.
On je kasnije na Kosmetu obavljao dužnosti komandanta terorističke OVK, a od 2006. do 2008. godine bio i premijer.
Iako je agresija izvršena na zaštićenu zonu UN i pred očima mnogobrojnih pripadnika UNPROFOR-a, do sada niko nije procesuiran za zločine nad Srbima.
Prema službenom popisu stanovništva u Hrvatskoj iz 1991. godine, u Kašiću je živjelo ukupno 765 žitelja, od kojih 99 odsto Srba, u Smokoviću 1.029, od kojih 96 odsto Srba i Islamu Grčkom 1.139 stanovnika od kojih 87 odsto Srba.
Prema popisu stanovništva u Hrvatskoj iz 2021. godine, u Kašiću je živjelo 69, u Smokoviću 162 i u Islamu Grčkom 150 žitelja, bez oznake nacionalne pripadnosti.
