Ostaci kostiju i zuba iz dve sibirske pećine pomažu naučnicima po prvi put da dešifruju društvenu organizaciju naših rođaka neandertalaca putem genetskog otkrivanja, uključujući ostatke oca i njegove ćerke tinejdžerke.
Istraživači su u srijedu opisali genomske nalaze iz ostataka 13 neandertalaca – 11 iz pećine Čagirska i dva iz pećine Okladnikov na Altajskim planinama u Rusiji – u jednoj od najvećih genetskih studija neandertalske populacije do sada. Ostaci paleolita datiraju pre oko 54.000 godina.
Spajanje odnosa među nekim od ovih pojedinaca na osnovu genetskih nalaza omogućilo je istraživačima da zaključe da su ove neandertalske zajednice bile sastavljene od male grupe bliskih rođaka, koja se sastojala od možda 10 do 20 članova, i da su žene migrirale među zajednice, a muškarci ostaju na mijestu.
Pećine se nalaze na najistočnijem opsegu poznatog geografskog područja neandertalaca, koji su naseljavali delove zapadne Evroazije, dok je druga sada izumrla ljudska loza pod nazivom Denisovci okupirala delove istočne Evroazije.
Pećine se nalaze u krugu od 60 milja (100 km) od mesta gde su pronađeni prvi ostaci Denisovana, ali studija nije otkrila nikakve dokaze o ukrštanju ovih 13 neandertalaca i Denisovana. Naša vrsta tada još nije stigla do ovog regiona.
Dok su genomske analize neandertalaca ranije pružile uvid u istoriju njihove populacije i blisku vezu sa našom vrstom, njihovu društvenu organizaciju je bilo teže rekonstruisati.
„Mislim da naši uvidi čine neandertalce bliskijim, iu nekom smislu humanijim. Bili su to ljudi koji su živeli i umrli u malim porodičnim grupama, verovatno u teškom okruženju. Ipak, uspeli su da istraju stotinama hiljada godina“, kaže stanovništvo genetičar Benjamin Peter sa Instituta Maks Plank za evolucionu antropologiju u Lajpcigu, Njemačka, koautor istraživanja objavljenog u časopisu Nature.
Neandertalci, snažnije građe od Homo sapiensa i sa većim obrvama, živeli su od pre oko 430.000 godina do pre otprilike 40.000 godina.
13 neandertalaca uključivalo je petoro dece i adolescenata. Bilo je sedam muškaraca i šest žena.
Na lokalitetu pećine Čagirska pronađeni su ostaci odraslog muškog oca i njegove ćerke tinejdžerke, za koje se smatra da su bili u kasnoj adolescenciji. Takođe je postojao dečak između 8 i 12 godina, na osnovu stomatoloških dokaza, zajedno sa odraslom ženskom rodbinom za koju su genetski nalazi sugerisali da je tetka, rođaka ili baka.
Naučnici su u dvije pećine pronašli brojna kamena oruđa i životinjske kosti, što ukazuje na male zajednice lovaca-sakupljača čiji su članovi lovili bizone, kozoroge, konje i druge životinje koje su migrirale dolinama reka koje se nalaze ispod ovih pećina.
Daleko od zastarelog stereotipa glupih zverova, studije su pokazale da su neandertalci bili inteligentni, stvarali umetnost, koristeći složene metode grupnog lova, pigmente verovatno za slikanje tela, simboličke predmete i možda govorni jezik.
Nizak genetski diverzitet – sličan ugroženim vrstama koje se graniče sa izumiranjem – pronađen među 13 neandertalaca u istraživanju pružio je dokaz za veličinu malih grupa ovih zajednica.
Istraživači su uporedili genetsku raznolikost na I-hromozomu – onom koji je nasleđen od oca do sina – sa mitohondrijalnom DNK raznovrsnošću – nasleđenom od majki. Veća mitohondrijalna genetska raznolikost ukazuje na to da su ove zajednice prvenstveno povezane kretanjem ženki od jedne do druge.
Priroda interakcije između naše vrste i neandertalaca – formalno nazvanih Homo neanderthalensis – ostaje maglovita. Došlo je do ukrštanja, što pokazuje činjenica da moderna neafrička ljudska populacija nosi rezidualnu neandertalsku DNK. Ali naša uloga u njihovom izumiranju ostaje nejasna. Neandertalci su nestali relativno brzo nakon što se naša vrsta uselila na njihovu teritoriju, kao što je bio slučaj i sa denisovcima.
