Iako je zvanično počela sa radom početkom godine, Razvojna banka Crne Gore i dalje ne može da obavlja platni promet – jednu od ključnih funkciju predviđenu zakonom. Umjesto da otvara račune za klijente i ulazi u sistem platnih transakcija, ova državna institucija zapela je u birokratskoj zavrzlami između Ministarstva finansija i Centralne banke (CBCG) i nema otvoren račun za platni promet kod CBCG.
Razvojna banka nastala je kroz transformaciju Investiciono-razvojnog fonda (IRF) u banku i zasada samo obavlja poslove kreditiranja privrede, što je radio i IRF.
Kada profukcioniše platni promet privrednici koji to žele mogu da posluju preko Razvojne banke, da tamo otvore svoje račune i drže depozite.
Preko Razvojne banke privrednici će doći do nižih kamatnih stopa na kredite i dužih rokova otplate, kao i manje zahtjeva za kolateralom (imovina ili novac kojim se jamči da će se banci vratiti kredit) što do sada, kako su u brojnim nastupima predstavnci privrede tvrdili, nijesu imali kod komercijalnih banaka.
„Imajući u vidu da je Ministarstvo finansija formalni predlagač Zakona na koji su podneseni amandmani, te da Vlada definiše pravce ekonomske politike i postavlja prioritete koje Razvojna banka sprovodi kroz finansijske instrumente, smatramo da pitanja u vezi sa obimom i načinom poslovanja Razvojne banke, na koje se amandmani odnose, treba uputiti Ministarstvu finansija”, kazali su iz CBCG
Jedan od ciljeva Vlada kada je u pitanju Razvojne banke je podsticanja ravnomjernog održivog ekonomskog razvoja, konkurentnosti i likvidnosti privrede, inkluzije ranjivih segmenata, kao i finansiranja infrastrukturnih projekata, a transformacijom IRF-a u Razvojnu banku planira se primjena dodatnih podsticaja konkurentnosti crnogorske privrede kroz intenziviranje pristupa grantovima dostupnim kroz EU fondove.
Iz Razvojne banke za “Vijesti” su kazali da su se CBCG kao njihovom supervizoru obratili kako bi se omogućilo otvaranje transakcionih računa za klijente, što su potrebni preduslovi da Razvojna banka bude u prilici da izvršava platne transakcije, dok su iz CBCG za “Vijesti” zvanično tvrde da im Razvojna banka nije predala zahtjev za otvaranje računa za platni promet.
Kao dodatna prepreka pojavio se i set amandmana na u februaru usvojeni Zakon o platnom prometu, koje su predloži poslanici PES-a Jelena Nedović i Vasilije Čarapić, a kojima je Razvojna banka izuzeta iz tog zakona.
Iz CBCG su odbili za “Vijesti” da daju stav u vezi sa ovim amandmanima.
“Savjet CBCG je 6. avgusta 2024. godine iznio svoj stav o pitanju pružanja platnih usluga od strane Razvojne banke u okviru mišljenja na Predlog zakona o Razvojnoj banci. Imajući u vidu da je Ministarstvo finansija formalni predlagač Zakona na koji su podneseni pomenuti amandmani, te da Vlada definiše pravce ekonomske politike i postavlja prioritete koje Razvojna banka sprovodi kroz finansijske instrumente, smatramo da pitanja u vezi sa obimom i načinom poslovanja Razvojne banke, na koje se amandmani odnose, treba uputiti Ministarstvu finansija”, kazali su iz CBCG.
U mišljenju koje su dali u avgustu lani iz CBCG su ukazalu da su propisima EU kojima se uređuje pružanje platnih usluga, odnosno Direktivom o platnim uslugama (Payment Services Directive – tzv. PSD2), koja predstavlja “full harmonization directive” (direktivu koje države članice ne mogu ograničavati ili uvesti odredbe drugačije od onih koje su utvrđene tom direktivom), izričito utvrđeni pružaoci platnih usluga i drugi se ne mogu određivati.
“Ovom direktivom nije data mogućnost da pružaoci platnih usluga, odnosno platnog prometa budu i subjekti kao što je predložena Razvojna banka”, kazali su lani iz CBCG kojom rukovodi guvernerka Irena Radović.
Platni sistem, čiji je vlasnik i operater CBCG predstavlja okosnicu platnog sistema u Crnoj Gori sa kojom su povezane sve druge platne infrastrukture. Plaćanja preko platnog sistema izvršavaju se na transakcionim računima koje otvara i vodi CBCG.
Na pitanje “Vijesti” koji je predlog Ministarstva finansija da se riješi problem koji je nastao i da Razvojna banka počne da obavlja funkciju platnog prometa iz resora kojim rukovodi ministar Novica Vuković nijesu dali jasan odgovor. Umjesto toga navode da Vlada i Ministarstvo finansija, u saradnji sa Razvojnom bankom “razmatra komparativna iskustva i nastoji da pronađe adekvatna rješenja, u skladu sa EU regulativom i praksama, sa ciljem uspostavljanja funkcionalne operativnosti Razvojne banke, u skladu sa zakonom propisanim nadležnostima”.
“Ako bude neophodno izvršiće se izmjene relevantne regulative, u skladu sa EU propisima”, kazali su u Ministarstvu finansija.
Iz Ministarstva finansija kažu i da su podržali amandmane Nedovićeve i Čarapića.
“U dijelu poslova koji se odnosi na pružanje usluga platnog prometa u skladu sa posebnim zakonom, konkretno Zakonom o platnom prometu, poslanici su, po ugledu na Zakon o platnom prometu Hrvatske, predložili amandmane na izmjene i dopune Zakona o platnom prometu, kako bi Razvojna banka bila u mogućnosti da pruža usluge platnog prometa kao i Hrvatska banka za obnovu i razvoj. Uvažavajući cilj i namjeru predloženih amandmana, Ministarstvo finansija je iste podržalo”, rekli su u Ministarstvu finansija.
Iz Razvojne banke (RB) su kazali da su se u vezi sa pripremom nove regulative koja se odnosi na njihov rad CBCG obratili 27. januara ove godine.
“Zakonom o RB definisano je da će se podzakonski akti za sprovođenje ovog zakona donijeti u roku od 12 mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona. Razvojna banka se izrazila za aktivno učestvovanje u ovom procesu, posebno imajući u vidu značaj postojanja naše institucije za crnogorsku privredu, ali i naših specifičnosti u odnosu na kreditne institucije, kao i nivo i vrste rizika koje je RB spremna da preuzme u okviru sposobnosti podnošenja rizika. Kako su Zakonom predviđene nove djelatnosti – usluge platnog prometa i primanja depozita, u prethodnom periodu ostvarili smo intenzivnu komunikaciju sa CBCG u vezi sa otvaranjem računa za obavljanje platnog prometa i izradom regulative za uspostavljanje platnog prometa. S tim u vezi, obratili smo se CBCG kao našem supervizoru, kako bi se omogućilo otvaranje transakcionih računa za naše klijente, što su potrebni preduslovi da Razvojna banka bude u prilici da izvršava platne transakcije za svoje klijente, vrši prijem depozita u skladu sa podzakonskim aktima koji će se donijeti u narednom periodu”, kazali su iz Razvojne banke, dodajući da “kako su informisani, potrebno je da vrhovna monetarna institucija učini određene izmjene pravila rada platnog sistema CBCG prije nego se pristupi otvaranju računa”.
“Vijesti” su pitale kako se odražava na poslovanje Razvojne banke to što još nije u sistemu platnog prometa i da li ima negativnih posledica.
“Razvojna banka radi punim kapacitetima u okvirima djelatnosti koje su normativno uređene, dok čekamo normativnu nadogradnju djelatnosti platnog prometa i depozita za koju su zadužene nadležne institucije. Paralelno sa transformacijom institucije, radimo na kreditiranju privrede, pa smo u prvom kvartalu (januar-mart) ostvarili plasman u ukupnom iznosu od preko 46,5 miliona eura što je za 35% više u odnosu na isti period prethodne godine. Novi menadžement aktivno radi na sveobuhvatnosti i unapređenju naše ponude kroz optimizaciju kreditnih linija i procesa, obezbjeđenju povoljnih kreditnih uslova, kreiranju novih proizvoda koji su usmjereni, prije svega, na podršku lokalnoj proizvodnji i ranjivim grupama. Dakle, pozitivno poslovanje Razvojne banke nije ugroženo i može se reći da je kreditna aktivnost u trendu rasta”, kazali su iz ove državne banke.
Dalje su istakli da Razvojna banka danas ne funkcioniše u punom kapacitetu koji je predviđen Zakonom, odnosno, nijesu uspostavljene funkcije primanja depozita i vršenja platnog prometa.
“No, i pored toga, u dijelu aktivnih bankarskih poslova, odnosno kreditiranja radimo punim kapacitetom, tako da zahtjevi privrede za kreditima čine svakodnevni i pretežni dio naše aktivnosti, pa je prirodno je da nas naš klijenti kontaktiraju i interesuju se za pogodnosti i inovativnu ponudu podrške privredi i preduzetnicima. Vjerujemo da će nadležne institucije u roku od 12 mjeseci donijeti podzakonska akta koja se odnose na depozite i platni promet čime se stvaraju uslovi da zaokruženu bankarsku uslugu ponudimo crnogorskoj privredi. Svakako, imamo upite jednog broja klijenata koji su zainteresovani da otvore račune i usmjere svoje poslovanje preko Razvojne banke. Sa druge strane, i interes banke je da bude što bliže klijentima, nudeći im zaokruženu bankarsku uslugu onako kako to rade mnoge razvojne banke u EU”, kazali su u Razvojnoj banci.
CBCG priprema pet podzakonskih akata koje je u obavezi da donese u skladu sa Zakonom o Razvojnoj banci.
“Sva akta uređuju oblasti od značaja za nadzor poslovanja i vršenja kontrole Razvojne banke. To su akta koja se odnose na minimalne standarde za upravljanje rizicima, adekvatnost kapitala, kriterijume i načine klasifikacije aktive i obračunavanje rezervacija za potencijalne kreditne gubitke, izvještaje koji se dostavljaju CBCG, kao i akta koja se odnose na velike izloženosti”, kazali su u vrhodnoj monetarnoj institucija.
Dodali su da u skladu sa Zakonom o Razvojnoj banci podzakonska akta za sprovođenje zakona donijeće se u roku od 12 mjeseci od dana stupanja na snagu zakona.
“Zakon je stupio na snagu 23. 10. 2024. godine, s tim što CBCG intenzivno radi na izradi istih, sa ciljem njihovog donošenja prije roka propisanog zakonom”, naveli su u vrhovnoj monetarnoj instituciji.
Iz CBCG su dodali da je u nadlažnosti Vlade da donose podakonski akt u vezi sa primanjem, raspolaganjem i zaštitom depozita.
Ministarstvo finansija najavljuje osnivanje šire radne grupe, sastavljene od predstavnika Ministarstva finansija, CBCG i ostalih zainteresovanih strana, koje će pripremiti nacrt podzakonskog akta za depozite.
“Razvojna banka neće primati depozite od stanovništva. Podzakonski akt će biti dostavljen i Evropskoj komisiji na mišljenje, prije usvajanja od strane Vlade”, rekli su iz Ministarstva finansija.
